Światowy Dzień Mokradeł 2025 – chrońmy nasze bagna

Światowy Dzień Mokradeł, znany także jako Międzynarodowy Dzień Obszarów Wodno-Błotnych, obchodzony jest corocznie 2 lutego na całym świecie. Data ta nie jest przypadkowa – to rocznica podpisania Konwencji Ramsarskiej w 1971 r., jednego z najważniejszych międzynarodowych porozumień dotyczących ochrony obszarów wodno-błotnych. Od 2022 r. jest to oficjalne święto Organizacji Narodów Zjednoczonych.

Światowy Dzień Mokradeł: świętowanie w Polsce i na świecie

Światowy Dzień Mokradeł obchodzony jest w ponad 95 krajach, a jego koordynacją zajmują się liczne organizacje pozarządowe, agencje rządowe oraz instytucje edukacyjne. W Polsce do obchodów aktywnie włączają się parki narodowe, regionalne zarządy gospodarki wodnej, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz organizacje takie jak Centrum Ochrony Mokradeł i WWF Polska. W ramach obchodów organizowane są konferencje, wycieczki edukacyjne, konkursy oraz liczne audycje edukacyjne w mediach.

Hasło na rok 2025 – Chrońmy mokradła dla naszej wspólnej przyszłości

Tegoroczne obchody realizowane są pod hasłem Chrońmy mokradła dla naszej wspólnej przyszłości. To nie tylko slogan, ale konkretne wezwanie do działania. Bez mokradeł nie ma stabilnego klimatu, czystej wody ani bioróżnorodności. A jednak wciąż znikają w zastraszającym tempie.

Na pierwszy rzut oka mogą wydawać się tylko bagnistymi, nieprzyjaznymi terenami, ale w rzeczywistości są pełne życia. Rozlewiska rzek, torfowiska czy płytkie jeziora to dom dla roślin i zwierząt, które nigdzie indziej by nie przetrwały. Gdy mokradła są osuszane lub degradowane, nie tylko tracimy unikalne ekosystemy, ale także doprowadzamy do zaniku całych gatunków zależnych od ich istnienia. Mokradła to też coś więcej niż miejsce bytowania dzikiej przyrody. Działają jak naturalny filtr – oczyszczają wodę z zanieczyszczeń, zanim ta trafi do rzek czy jezior. Są też magazynami wody, które chłoną jej nadmiar podczas ulewnych deszczy, a w okresach suszy stopniowo oddają wilgoć do otoczenia. Mokradła to naturalna ochrona przed powodziami i niedoborem wody.

Ale to jeszcze nie wszystko. Mokradła przechowują gigantyczne ilości dwutlenku węgla – więcej niż lasy! Gdy je niszczymy, węgiel i metan uwięzione w ich glebach trafiają do atmosfery, co dodatkowo napędza globalne ocieplenie. To błędne koło, które sami napędzamy.

Hasło tegorocznego święta jest również motywem przewodnim 15. Konferencji Państw-Stron Konwencji Ramsarskiej (COP15), która odbędzie się w lipcu tego roku w Victoria Falls w Zimbabwe. To wydarzenie zgromadzi ekspertów, polityków oraz działaczy na rzecz ochrony środowiska z całego świata. Logo zaś nawiązuje w swojej kolorystyce do kolorów narodowych tego kraju.

zdj. GDOŚ

Dlaczego tracimy mokradła?

Niestety, mokradła są w poważnych tarapatach. Od XVIII w. straciliśmy prawie 90 proc. tych ekosystemów. Dlaczego? Ponieważ często postrzegamy mokradła jako nieużytki – miejsca, które można osuszyć, zabetonować lub przekształcić w pola uprawne. Dodajmy do tego zanieczyszczenia, zmiany klimatu i brak świadomości społecznej, a otrzymamy przepis na katastrofę. Mokradła znikają trzy razy szybciej niż lasy. jeżeli ten trend się utrzyma, stracimy nie tylko piękne krajobrazy, ale także naszą naturalną ochronę przed powodziami czy suszami.

Norma GAEC 2 – nowa nadzieja dla polskich mokradeł

Rosnąca świadomość społeczna znaczenia mokradeł znajduje odzwierciedlenie w działaniach na ich rzecz. W Polsce rok 2025 przyniósł istotny krok naprzód w ochronie tych cennych ekosystemów dzięki wprowadzeniu normy GAEC 2 w ramach Wspólnej Polityki Rolnej (WPR).

Badania Instytutu Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa (IUNG-PIB) pokazały, iż aż 146 tys. ha terenów podmokłych i gleb organicznych wymaga pilnej ochrony. Aby zapobiec dalszej utracie tych terenów,, wprowadzono ważne ograniczenia:

• zakaz przekształcania trwałych użytków zielonych, z wyjątkiem renowacji z płytką uprawą gleby i podsiewem, które można przeprowadzać nie częściej niż raz na 4 lata;
• zakaz wydobywania torfu;
• zakaz budowy nowych rowów melioracyjnych i instalacji odwadniających;
• zakaz orania gleb organicznych na gruntach ornych.

Nowe przepisy obejmują zarówno trwałe użytki zielone, jak i grunty orne, co zwiększa zakres ich ochrony.