STOP Fast Fashion – kiedy moda przestaje być niewinna

STOP Fast Fashion – kiedy moda przestaje być niewinna

Renata Fijałkowska, dr Aleksandra Ścibich-Kopiec

Fast fashion, czyli szybka moda, to zjawisko, które zrewolucjonizowało branżę odzieżową – ale też przyczyniło się do poważnych problemów ekologicznych i społecznych. Ubrania produkowane masowo, tanio i często w nieetycznych warunkach zalewają rynek, generując tony odpadów tekstylnych, zużywając zasoby naturalne i eksploatując pracowników w krajach rozwijających się.

Według danych UNEP (Programu Środowiskowego ONZ), przemysł odzieżowy odpowiada za około 10% globalnej emisji CO₂, a co sekundę na świecie wyrzucana jest ciężarówka pełna ubrań, z czego większość trafia na wysypiska lub do spalarni. Fast fashion wpływa również na zanieczyszczenie oceanów mikroplastikiem i nasila problem nadmiernej konsumpcji.

Odejście od fast fashion niesie za sobą szereg konkretnych korzyści – zarówno dla środowiska, jak i dla konsumentów. Świadome podejście do mody oznacza oszczędność zasobów, mniejsze emisje, lepszą jakość życia pracowników w branży tekstylnej, ale także osobistą satysfakcję z bardziej przemyślanych wyborów i budowania garderoby, która odpowiada na realne potrzeby. Promując zrównoważoną modę, uczymy się odpowiedzialności, uważności i samowyrażania bez presji trendów.

Edukacja o modzie jako narzędzie rozwijania kompetencji przyszłości

Co więcej, temat fast fashion to doskonały punkt wyjścia do rozwijania kompetencji potrzebnych na rynku pracy przyszłości. Według raportu Future of Jobs 2025 przygotowanego przez World Economic Forum, wśród najbardziej pożądanych umiejętności znajdą się: myślenie analityczne i krytyczne, kreatywność i oryginalność, zdolność do rozwiązywania złożonych problemów, świadomość ekologiczna, a także inteligencja emocjonalna i praca zespołowa.

Zrównoważona moda to temat, który łączy wszystkie te kompetencje. Praca nad alternatywami dla fast fashion uczy młodych ludzi planowania, projektowania, podejmowania decyzji, komunikacji, współpracy, empatii i korzystania z technologii. To przestrzeń do budowania kompetencji transwersalnych – uniwersalnych i przenaszalnych między branżami – które według ekspertów będą najważniejsze w zawodach przyszłości: edukatorzy klimatyczni, projektanci zrównoważonego produktu, doradcy ds. ESG, liderzy kampanii społecznych.

„Mówiąc o modzie i zrównoważoności, mówimy jednocześnie o rozwijaniu kluczowych kompetencji przyszłości: empatii, krytycznego myślenia, odpowiedzialności społecznej i zdolności projektowania rozwiązań. Edukacja w tym zakresie to realne przygotowanie do nowych rôl zawodowych i obywatelskich” – podkreśla dr Aleksandra Ściibich-Kopiec, autorka projektu i ekspertka ds. kompetencji przyszłości Fundacji Edukacji Rozwoju i Innowacji.

Projekt STOP Fast Fashion powstał jako odpowiedź na te wyzwania. Jest to inicjatywa międzynarodowa realizowana od sierpnia 2024 do lipca 2025 przez Fundację Edukacji Rozwoju i Innowacji (FERI) z Krakowa oraz Stowarzyszenie MATA ze Skopje (Macedonia Północna). Zainaugurowano go konkursem filmowym, w którym młodzi ludzie opowiadali o swoich doświadczeniach związanych z modą. Jedną z laureatek została Olena z Oświęcimia, która w swoich nagraniach promowała m.in. ideę szafy kapsułowej – minimalistycznego i świadomego podejścia do ubrań.

Moda z wartościami – warsztaty w Oświęcimiu

W kwietniu 2025 roku w Oświęcimiu odbyły się warsztaty edukacyjne zorganizowane w ramach projektu STOP Fast Fashion. Wzięła w nich udział młodzież studencka, nauczyciele, trenerzy, edukatorzy, doradcy zawodowi oraz przedstawiciele lokalnych instytucji.

Celem spotkania było budowanie świadomości na temat wpływu przemysłu mody na środowisko i ludzi, rozwijanie kreatywności oraz promowanie postaw opartych na zrównoważonym rozwoju. Uczestnicy pracowali nad projektami kampanii społecznych, tworzyli stylizacje z recyklingowanych ubrań, a także uczyli się, jak poprzez modę można wyrażać wartości i odpowiedzialność.

„To, co mnie najbardziej zaskoczyło jako prowadzącą, to fakt, iż młodzież często nie znała choćby pojęcia fast fashion, ale była ogromnie zainteresowana tą tematyką. Pokazuje to, jak bardzo potrzebujemy edukacji klimatycznej, która będzie bliska codziennym wyborom” – mówi Renata Fijałkowska, psycholożka i trenerka, współpracująca z Fundacją FERI oraz Małopolską Uczelnią Państwową w Oświęcimiu.

Warsztaty oparto na trzech gotowych modułach tematycznych opracowanych w ramach projektu – do wykorzystania przez nauczycieli, trenerów i organizacje pracujące z młodzieżą. Towarzyszyły im także kursy e-learningowe do samokształcenia, z których można korzystać bezpłatnie na platformie feriplatform.org.pl.

Platforma wiedzy i inspiracji

Projekt STOP Fast Fashion to nie tylko warsztaty – to cała przestrzeń edukacyjna, która inspiruje do działania. Na platformie FERI dostępny jest bogaty zbór materiałów:

• kursy online dla młodzieży i dorosłych,
• trzy moduły warsztatowe do prowadzenia zajęć edukacyjnych,
• artykuły, podcasty, wywiady, filmy i infografiki, które pokazują problem z różnych perspektyw – społecznej, środowiskowej i ekonomicznej.

To przestrzeń, gdzie edukacja spotyka się z designem, technologią i zaangażowaniem społecznym.

Lokalne partnerstwa mają znaczenie

Ważnym elementem projektu było także partnerstwo Fundacji FERI z Małopolską Uczelnią Państwową im. rtm. Witolda Pileckiego w Oświęcimiu. kooperacja z uczelnią umożliwiła dotarcie do lokalnej młodzieży i edukatorów oraz stworzenie warunków do testowania innowacyjnych form pracy warsztatowej. Jak podkreślają organizatorzy, ta kooperacja od lat sprzyja rozwijaniu nowych idei edukacyjnych i społecznych, stając się źródłem inspiracji do kolejnych inicjatyw.

„Partnerstwa z uczelniami, tak jak nasze z Małopolską Uczelnią w Oświęcimiu, to ogromny potencjał do wdrażania innowacyjnych rozwiązań edukacyjnych. Łącząc zasoby akademickie z energią organizacji społecznych, możemy szybciej i skuteczniej odpowiadać na wyzwania współczesności – takie jak zmiany klimatyczne czy potrzeba edukacji o odpowiedzialnej konsumpcji” – mówi dr Aleksandra Ścibich-Kopiec.

Projekt STOP Fast Fashion pokazuje, iż razem można więcej – edukatorzy, młodzież, uczelnie i organizacje społeczne wspólnie mogą budować bardziej świadome i zrównoważone społeczności.

Co możesz zrobić już dziś?

• Ogranicz zakupy impulsywne – stawiaj na jakość, nie ilość.
• Postaw na szafę kapsułową – wybieraj ubrania, które łatwo łączyć i które długo służą.
• Wspieraj marki transparentne i odpowiedzialne społecznie.
• Organizuj wymiany ubrań i edukuj innych.
• Korzystaj z darmowych materiałów edukacyjnych na feriplatform.org.pl.

Projekt STOP Fast Fashion pokazuje, iż moda może być nie tylko estetyczna, ale też etyczna. Bo każda decyzja zakupowa to głos – wybierz świadomie.

………………

Projekt „Stop Fast Fashion” (2023-2-PL01-KA210-VET-000174365) został dofinansowany ze środków UE. Wyrażone poglądy i opinie są jedynie opiniami autora lub autorów i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy i opinie Unii Europejskiej lub Europejskiej Agencji Wykonawczej ds. Edukacji i Kultury (EACEA). Unia Europejska ani EACEA nie ponoszą za nie odpowiedzialności.