W dniu 16 i 17 września 2024 roku wprowadzono na terenie części kraju stan klęski żywiołowej. To pierwszy raz w historii, kiedy rząd sięgnął po takie rozwiązanie, przewidziane w art. 232 Konstytucji RP oraz w ustawie z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej. Powodem jest powódź, która dotknęła południowo-zachodnią część Polski. Co to oznacza dla obywateli, jakie przywileje i ograniczenia?

Już teraz osoby poszkodowane przez powódź mogą ubiegać się o natychmiastową pomoc finansową. Przepisy przewidują wypłatę doraźnej pomocy w kwocie do 10 tys. zł. Oprócz tego, zapowiedziano uproszczoną procedurę wnioskowania o wyższe kwoty – do 100 tys. zł na remont mieszkania oraz do 200 tys. zł na odbudowę zniszczonych budynków mieszkalnych.

Aby uzyskać pełne wsparcie, poszkodowani muszą złożyć dwa wnioski: jeden dotyczący zasiłku powodziowego, a drugi związany z pomocą doraźną i ewentualnie wsparciem na remont lub odbudowę nieruchomości.

Zasiłek powodziowy – szybka pomoc w wysokości do 2 tys. zł

Pierwszą formą wsparcia jest zasiłek powodziowy, wynoszący do 2 tys. zł. Może go otrzymać rodzina lub osoba samotnie gospodarująca, która ucierpiała w wyniku powodzi. Wniosek należy złożyć do lokalnego urzędu – wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, na terenie którego doszło do szkody, lub na obszarze gminy, gdzie poszkodowany przebywa po ewakuacji.

Ubiegając się o przyznanie tego rodzaju pomocy należy złożyć zarówno sam wniosek o przyznanie wsparcia, wraz ze wskazaniem swoich danych osobowych, jak i oświadczenie, w którym należy zawrzeć:

• informację o doznaniu szkód majątkowych w wyniku powodzi wraz z szacunkiem wartości tych szkód,
• deklarację, iż wnioskodawca nie ubiegał się o zasiłek na terenie innej gminy, oraz
• zgodę na weryfikację danych zawartych we wniosku.

Istotne jest, iż zgodnie z ustawą – za złożenie fałszywego oświadczenia grozi odpowiedzialność karna.

We wniosku warto podać również numer konta bankowego, na które ma być wypłacony zasiłek. Wsparcie może zostać również wypłacone gotówką.

Pomoc doraźna i wsparcie choćby do 200 tys. zł

Niezależnie od zasiłku powodziowego, osoby poszkodowane mogą liczyć na pomoc w ramach ustawy o pomocy społecznej. Jest to tzw. pomoc doraźna – zasiłek do 8 tys. zł, a także wsparcie na remont do 100 tys. zł lub odbudowę budynku mieszkalnego do 200 tys. zł. Ta forma pomocy nie zależy od dochodów poszkodowanego i nie wymaga zwrotu.

Pomoc doraźna przeznaczona jest dla tych, którzy z powodu zniszczeń nie mogą funkcjonować w swoim mieszkaniu lub domu. Dotyczy to również sytuacji, gdy konieczne jest szybkie wykonanie napraw lub zakupów, aby zaspokoić podstawowe potrzeby, takie jak żywność, odzież czy opał.

Jak złożyć wniosek o pomoc na remont lub odbudowę?

Osoby, które ubiegają się o wsparcie na remont lub odbudowę mieszkania, muszą najpierw oczekiwać na oszacowanie wysokość szkód. Dokonuje tego osoba z uprawnieniami zawodowymi lub komisja powołana przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Aktualnie ocena stopnia zniszczeń, które muszą wynosić co najmniej 5%, jest niezbędna do uzyskania tej formy pomocy.

Przy składaniu wniosku warto dokładnie udokumentować zarówno zaistniały stan faktyczny, jak i swoje potrzeby. Może to obejmować zdjęcia zniszczeń, a także wyliczenie koniecznych wydatków – od remontu po pokrycie kosztów leków, opału, odzieży, czy żywności. Wnioski można składać w lokalnym urzędzie lub ośrodku pomocy społecznej.

Dokumentacja kluczem do sukcesu!

Ostateczna decyzja o przyznaniu pomocy oraz jej wysokość zależy od swobodnej oceny organu administracji. Dlatego najważniejsze jest precyzyjne uzasadnienie wniosku, co może zwiększyć szanse na uzyskanie wsparcia. Warto pamiętać, iż zarówno zasiłek powodziowy, jak i pomoc doraźna mogą być przyznane osobom samotnym oraz rodzinom, które ucierpiały w w wyniku klęski żywiołowej.

Ograniczenia związane ze stanem klęski żywiołowej

W czasie obowiązywania stanu klęski żywiołowej wprowadzonego w dniu 16 września 2024 r. możliwe jest stosowanie ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela, tj.: obowiązku opróżnienia lub zabezpieczenia lokali mieszkalnych bądź innych pomieszczeń; nakazu ewakuacji w ustalonym czasie z określonych miejsc, obszarów i obiektów; nakazu lub zakazu przebywania w określonych miejscach i obiektach oraz na określonych obszarach, a także nakazu lub zakazu określonego sposobu przemieszczania się.

W szczególności należy pamiętać, iż w przypadku zarządzenia ewakuacji, spowodowane jest to wyłącznie dążeniem do zapewnienia bezpieczeństwa zdrowia, a choćby życia osób ewakuowanych.

Autorem komentarza jest adw. Paweł Grzebień z Kancelarii Sobota Jachira