Rząd podjął decyzję ws. 800 plus. Jest ważna deklaracja

Rząd Donalda Tuska zapowiedział co dalej z programem 800 plus, wzbudzając ożywioną dyskusję wśród ekspertów. Co prawda większych zmian w programie ma na razie nie być, ale padła ważna deklaracja.

Fot. Shutterstock / Warszawa w Pigułce

800 plus a walka z ubóstwem

Analizy rządowe pokazują, iż program 800 plus znacząco zmniejszył ubóstwo wśród dzieci, choć inflacja w latach 2022–2023 częściowo ograniczyła jego efekt. Podniesienie świadczenia z 500 do 800 zł miało na celu przeciwdziałanie skutkom wzrostu cen. Program Rodzina 500 plus, choć nie zrealizował założeń demograficznych, miał wpływ na wzrost liczby urodzeń w początkowym okresie działania.

Potrzeba modernizacji programu 800 plus

Rząd zadeklarował, iż na razie brak będzie poważniejszych zmian. Zmieniono co prawda kryteria przyznawania, wprowadzając obowiązek szkolny. Wszystko jednak pozostaje po staremu. Padła też ważna zapowiedź: przez najbliższe lata waloryzacji nie będzie. Stawia to pod znakiem zapytania rzeczywistą wartość świadczenia w kontekście inflacji.

Dominik Owczarek z Instytutu Spraw Publicznych zabrał głos w tej sprawie. W rozmowie z PAP podkreśla, iż świadczenie powinno pozostać powszechne, ale jego kwota wymaga waloryzacji, a proporcje między 800 plus a innymi formami wsparcia, jak zasiłki z tytułu ubóstwa, powinny zostać lepiej wyważone. Ekspert zauważa jednak, iż trudno oczekiwać, aby jeden instrument finansowy odwrócił długotrwałe trendy demograficzne. Wskazuje, iż świadczenia pieniężne, takie jak 800 plus, dominują polską politykę rodzinną, co różni nas od innych krajów, które inwestują raczej w rozwój infrastruktury opiekuńczej, jak żłobki i przedszkola, oraz w podnoszenie jakości usług opiekuńczych. Choć 800 plus istotnie poprawiło sytuację finansową rodzin wielodzietnych, ekspert zauważa konieczność zrównoważenia tej pomocy z innymi formami wsparcia dla rodzin.

Brak waloryzacji jako wyzwanie

Eksperci wyrażają obawy, iż dalszy brak waloryzacji 800 plus może prowadzić do ponownego wzrostu ubóstwa wśród dzieci. Przypominają, iż podobne świadczenia są standardem w wielu krajach europejskich, ale Polska wyróżnia się dysproporcją między kwotą 800 plus a zasiłkami zależnymi od dochodu. Przykładowo, rodzina z trójką dzieci otrzymuje 2400 zł z tytułu 800 plus, podczas gdy zasiłki rodzinne sięgają jedynie 95–135 zł na dziecko. w tej chwili kryterium dochodowe dla zasiłku rodzinnego wynosi 674 zł na osobę w rodzinie, a dla rodzin z dzieckiem z niepełnosprawnością – 764 zł.

„Powszechność świadczenia 800 plus jest pozytywnym rozwiązaniem, ale konieczne jest jego systematyczne dostosowywanie do inflacji. Warto także rozważyć bardziej wyważoną relację między 800 plus a zasiłkami skierowanymi do rodzin o niższych dochodach” – stwierdza Dominik Owczarek w rozmowie z PAP.

Koszt programu dla budżetu

Wprowadzenie świadczenia „800 plus” oznacza znaczący wzrost wydatków publicznych. Według danych Ministerstwa Finansów, podniesienie świadczenia z 500 zł do 800 zł na dziecko generuje dodatkowe koszty dla budżetu w wysokości około 24 miliardów złotych rocznie. Łączny koszt programu w 2024 roku szacowany jest na 70 miliardów złotych.

Dla porównania, w 2023 roku wydatki na program „500 plus” wyniosły około 40,2 miliarda złotych. Tak znaczne obciążenie budżetu rodzi pytania o jego długoterminową stabilność oraz możliwość finansowania innych kluczowych sektorów, takich jak edukacja czy służba zdrowia.

Wpływ inflacji na siłę nabywczą „800 plus”

Inflacja bezpośrednio wpływa na realną wartość świadczeń pieniężnych. Wzrost cen towarów i usług powoduje, iż za tę samą kwotę można nabyć mniej dóbr niż wcześniej. W Polsce w latach 2022–2023 odnotowano znaczący wzrost inflacji, co osłabiło siłę nabywczą świadczenia „500 plus”. Podniesienie kwoty do 800 zł miało na celu przeciwdziałanie skutkom inflacji.

Jednak brak mechanizmu regularnej waloryzacji świadczenia może prowadzić do sytuacji, w której jego realna wartość będzie systematycznie maleć, co w dłuższej perspektywie może ograniczyć skuteczność programu w redukcji ubóstwa wśród dzieci.

Podsumowując, choć program „800 plus” stanowi istotne wsparcie dla rodzin, jego realizacja wiąże się z poważnymi wyzwaniami finansowymi dla budżetu państwa oraz ryzykiem erozji wartości świadczenia w wyniku inflacji.