Rząd chce wprowadzić wyższy VAT na część produktów. Nowa, wysoka stawka zarówno w sklepach, jak i restauracjach

Od lipca 2026 roku niektóre produkty sklepach i restauracjach mogą podrożeć choćby o kilka złotych. Ministerstwo Finansów przygotowało projekt nowelizacji ustawy o VAT, który zakłada podwyżkę podatku. Według resortu zmiana ma przynieść budżetowi państwa ponad 11 miliardów złotych w ciągu dziesięciu lat.

Fot. Warszawa w Pigułce

Prawie pięciokrotny skok podatku w sklepach i gastronomii

Projekt jest częścią działań rządu związanych z procedurą nadmiernego deficytu, którą Polska została objęta przez Unię Europejską w lipcu 2024 roku. Ministerstwo Finansów oszacowało, iż pakiet zmian fiskalnych ma łączny wpływ na budżet na poziomie co najmniej 18,7 miliarda złotych. Dokument został opublikowany na stronach Rządowego Centrum Legislacji i w tej chwili jest procedowany.

Ministerstwo Finansów planuje objąć 23-procentową stawką VAT trzy grupy napojów. Pierwsza to bezalkoholowe odpowiedniki i ich mieszaniny z niewielką ilością procentów. Druga grupa to energetyki zawierające kofeinę lub taurynę, o ile w ich składzie znajduje się co najmniej 20 procent soku owocowego lub warzywnego. Trzecia kategoria obejmuje moszcz gronowy.

Obecnie na te produkty w handlu detalicznym obowiązuje stawka obniżona 5 procent VAT, a w gastronomii 8 procent. Po zmianach we wszystkich punktach sprzedaży będzie to podstawowa stawka 23 procent. Resort wyjaśnia, iż objęcie podwyżką napojów z sokiem wynika z przepisów unijnych dotyczących klasyfikacji produktów spożywczych.

Budżet zyska ponad miliard rocznie

Ministerstwo Finansów szczegółowo oszacowało skutki finansowe planowanej zmiany. W 2026 roku, licząc od lipca gdy przepisy wejdą w życie, wpływy do budżetu wyniosą około 444 miliony złotych. W pełnym roku 2027 kwota wzrośnie do 1,127 miliarda złotych, a w 2028 do 1,191 miliarda. W latach 2029-2035 roczny efekt ma się ustabilizować na poziomie około 1,256 miliarda złotych.

Łącznie w perspektywie dekady podwyżka VAT ma przynieść państwu 11,558 miliarda złotych. Resort podkreśla, iż zmiana wpisuje się w szerszy plan działań mających na celu zmniejszenie deficytu budżetowego. Polska musi przestrzegać określonego tempa wzrostu wydatków zgodnie ze średniookresowym planem budżetowym na lata 2025-2028.

Procedura nadmiernego deficytu wymusza oszczędności

Ministerstwo przypomina, iż od lipca 2024 roku Polska jest objęta unijną procedurą nadmiernego deficytu. Zalecenie Rady Unii Europejskiej zobowiązuje nasz kraj do regularnego raportowania postępów we wdrażaniu reform fiskalnych. Według strategii zarządzania długiem publicznym, relacja długu do PKB przekroczy w 2026 roku wartość referencyjną 60 procent i wzrośnie do 65,4 procent. W kolejnych latach sytuacja ma się dalej pogarszać, osiągając poziom 75,3 procent w 2029 roku.

Wzrost deficytu wynika głównie ze zwiększonych nakładów na obronność oraz trudnej sytuacji gospodarczej. Dodatkowym czynnikiem było niższe niż zakładano tempo inflacji, co przełożyło się na spadek dochodów budżetowych. Resort podkreśla, iż konieczność cięcia deficytu wynika nie tylko z zaleceń unijnych, ale również z krajowych reguł budżetowych.

Co to oznacza dla czytelnika?

Jeśli regularnie kupujesz bezalkoholowe odpowiedniki czy energetyki z sokiem, przygotuj się na wyższe ceny od lipca 2026 roku. Producent butelki kosztującej dziś około 4 złote płaci w tej chwili około 10 groszy VAT w cenie detalicznej. Po zmianie będzie to prawie 50 groszy. Choć nie oznacza to automatycznej podwyżki o 40 groszy dla konsumenta, producenci i sprzedawcy prawdopodobnie przerzucą przynajmniej część zwiększonych kosztów na klientów.

W gastronomii różnica będzie jeszcze bardziej odczuwalna. Obecnie, kiedy produkt kosztuje przykładowo 8 złotych, cena może wzrosnąć choćby o półtorej złotego. Osoby wybierające energetyki z wysoką zawartością soku również odczują zmianę w portfelu. jeżeli regularnie pijesz tego typu napoje, warto rozważyć alternatywy.

Zmiany nie dotyczą zwykłych soków, napojów gazowanych bez dodatku kofeiny czy wody smakowej. jeżeli preferujesz tradycyjne soki owocowe lub warzywne bez dodatków energetyzujących, ich ceny pozostaną bez zmian.

Przepisy wejdą w życie w połowie przyszłego roku

Ministerstwo Finansów zakłada, iż projekt ustawy zostanie uchwalony w pierwszej połowie 2026 roku, a przepisy zaczną obowiązywać od 1 lipca. Producenci i dystrybutorzy będą mieli kilka miesięcy na dostosowanie strategii cenowych i logistycznych. Zmiana dotknie zarówno producentów krajowych, jak i importerów napojów bezalkoholowych.

Równolegle z podwyżką VAT na napoje rząd pracuje również nad przyspieszeniem wzrostu akcyzy. Zamiast planowanych wcześniej podwyżek o 5 procent rocznie, akcyza ma wzrosnąć o 15 procent w 2026 roku i o kolejne 10 procent w 2027.