Przemoc i pushbacki są zaprzeczeniem kontroli

Strategia migracyjna na lata 2025–2030 nosi tytuł Odzyskać kontrolę. Zapewnić bezpieczeństwo. Rząd zapowiada jednak działania, które w naszej ocenie przyniosą dokładnie odwrotny skutek – doprowadzą do pogłębienia chaosu i bezprawia na granicy, co stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa naszej wspólnoty.

Zawieszanie prawa do składania wniosków o ochronę międzynarodową jest pogwałceniem art. 18 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej, konwencji genewskiej, Konwencji o prawach dziecka i artykułu 56 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Istota podstawowych praw człowieka polega na tym, iż są one nienaruszalne. Zapowiadając czasowe i terytorialne zawieszenie prawa do składania wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej (potocznie nazywane azylem), premier Donald Tusk de facto dokonuje zamachu na prawa człowieka i wstrzymuje proces przywrócenia praworządności.

Odzyskać kontrolę – wystarczy przestrzegać prawa i procedur

Nasze stanowisko jest w tej sprawie jednoznaczne: przemoc i pushbacki są zaprzeczeniem kontroli. Zakładają one wywożenie na terytorium Białorusi osób bez ustalenia ich sytuacji, bez ich weryfikacji, czasem choćby bez rejestracji ich danych. Rozwiązaniem jest tu stosowanie istniejących procedur, zgodnych z prawem krajowym i międzynarodowym, które zakładają rzetelny proces ustalenia tożsamości i indywidualnej oceny sytuacji każdej osoby. Ponadto doświadczenia z innych granic uczą nas, iż nie ma takiej granicy na świecie, której ludzie nie daliby rady przekroczyć w poszukiwaniu bezpieczeństwa. Kluczem do odzyskania kontroli jest stosowanie prawa, tworzenie legalnych dróg migracji, wdrażanie mądrej polityki recepcyjnej i integracyjnej oraz koordynacja działań między służbami, instytucjami a organizacjami pozarządowymi.

Zapewnić bezpieczeństwo – wszystkim, bez dyskryminacji

Zadaniem rządu jest zapewnienie bezpieczeństwa wszystkim osobom przebywającym na terytorium RP. Tymczasem osoby migrujące – w znacznej większości bezbronni cywile – narażone są na zagrażające ich zdrowiu i życiu wywózki oraz doświadczają przemocy, nie tylko ze strony białoruskich, ale także polskich służb. Za szczególnie niebezpieczne uważamy wprowadzanie precedensu zawieszenia prawa do ubiegania się o ochronę międzynarodową. Biorąc pod uwagę sytuację geopolityczną i liczne historyczne lekcje – w polskim interesie jest, by prawo do azylu było uznawane przez wszystkie europejskie kraje za fundamentalne i nienaruszalne.

Z niepokojem obserwujemy też wzrost nastrojów ksenofobicznych w przestrzeni publicznej. Bezpośrednią konsekwencją nienawistnych wypowiedzi polityków jest pojawienie się samozwańczych patroli uzbrojonych bojówek w lasach na pograniczu polsko-białoruskim, dokonujących „obywatelskich zatrzymań” z użyciem przemocy, czy tzw. patrole obywatelskie w polskich miastach, których ofiarą padają osoby migranckie.

Od polskiego rządu oczekujemy strategii migracyjnej opierającej się nie na doraźnym politycznym zapotrzebowaniu, ale na danych, faktach, badaniach oraz doświadczeniu i wiedzy ekspertów i ekspertek różnych dziedzin. Oczekujemy strategii migracyjnej zgodnej z konstytucją i zasadami humanitaryzmu, odpowiadającej na aktualne i prognozowane wyzwania społeczne. Strategii, której celem będzie spójność społeczna – czyli integracja i bezpieczeństwo wspólnoty wszystkich osób przebywających na terytorium RP.

Apelujemy zatem do rządzących:

– o zaniechanie prac legislacyjnych zmierzających do zawieszenia prawa do składania wniosków o ochronę międzynarodową;

– o wysłuchanie i uwzględnienie głosów ekspertek i ekspertów ze środowiska migranckiego, pozarządowego i naukowego przy tworzeniu strategii migracyjnej państwa, a zwłaszcza o analizę raportu Komitetu Badań nad Migracjami Polskiej Akademii Nauk będącego wynikiem szerokich konsultacji społecznych zamówionych przez MSWiA i mających na celu dostarczyć wiedzy i narzędzi do opracowania nowej strategii migracyjnej. W naszej ocenie wynik tych badań nie został uwzględniony w zaproponowanej przez rząd strategii migracyjnej;

– o zaniechanie populistycznej retoryki, zarządzania strachem i aktywne przeciwdziałanie nastrojom ksenofobicznym i rasistowskim;

– o zatrzymanie przemocy i pushbacków na granicy polsko-białoruskiej oraz zapewnienie bezpieczeństwa osobom niosącym pomoc humanitarną.