Prawdziwy dramat setek tysięcy osób. Gdy dowiadują się o problemie jest już za późno

Doniesienia o powrocie kar za brak meldunku zasłoniły rzeczywisty dramat tysięcy mieszkańców. MSWiA oficjalnie zaprzeczyło pogłoskom o przywróceniu sankcji, ale prawdziwe problemy z brakiem zameldowania dotykają codziennie kolejne osoby. Mieszkańcy tracą dostęp do korespondencji, nie otrzymują ważnych dokumentów, a komornik zajmuje im konta bez ich wiedzy.

Fot. Warszawa w Pigułce

Ministerstwo prostuje fake newsy, ale problemy pozostają

15 kwietnia Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji wydało stanowczy komunikat, iż nie prowadzi żadnych prac nad przywróceniem kar za niedopełnienie obowiązku meldunkowego. Resort podkreślił, iż takie rozwiązania nie są ani planowane, ani rozważane.

Obowiązek meldunkowy przez cały czas formalnie istnieje, jednak brak jego dopełnienia nie jest w tej chwili zagrożony karą. Kara za jego niedopełnienie została wykreślona z Kodeksu wykroczeń w 2013 roku, co sprawiło iż przepis stał się praktycznie martwy.

Mimo braku sankcji karnych, każdy, kto mieszka w Polsce, powinien pamiętać o obowiązku meldunkowym, który dotyczy zarówno obywateli polskich jak i cudzoziemców. Problem polega na tym, iż większość mieszkańców lekceważy ten obowiązek, nie zdając sobie sprawy z praktycznych konsekwencji.

Dramat nieodebranej korespondencji

Prawdziwy problem zaczyna się, gdy niezameldowani mieszkańcy przestają otrzymywać istotną korespondencję. Fikcja doręczenia sprawia, iż list, którego nie odebrałeś, jest uznany za doręczony. To oznacza, iż możesz przegapić ważne terminy procesowe, stracić szansę na obronę w sądzie, a choćby dowiedzieć się o sprawie dopiero w momencie, gdy komornik zajmie konto bankowe.

Rzecznik Praw Obywatelskich interweniował w sprawie problemów z doręczeniami przez Pocztę Polską, wskazując na niewypełnianie obowiązku pozostawienia awiza w przypadku nieobecności adresata. Listonosze często nie zostawiają powiadomień o próbie doręczenia, przez co mieszkańcy tracą szansę na odbiór ważnych dokumentów.

Gigantyczne problemy. Komornik to jeden z nich

Brak zameldowania wpływa na wiele aspektów codziennego życia. Brak meldunku może utrudniać życie codzienne, wpływać na sprawy urzędowe i prowadzić do nieporozumień z administracją.

• Banki często niechętnie udzielają kredytów osobom bez aktualnego meldunku, a bez zameldowania można spotkać wiele trudności na drodze do wynajmu mieszkania.
• W kontekście kwalifikacji wojskowej meldunek ma znaczenie przede wszystkim organizacyjne – wezwania są kierowane na podstawie danych z rejestru PESEL powiązanych z adresem zameldowania. Osoba, która nie dopełniła obowiązku meldunkowego, może nie otrzymać wezwania na czas, co może zostać potraktowane jako niestawienie się bez usprawiedliwienia.
• Komornik ma dostęp do bazy PESEL i może z łatwością uzyskać dostęp do ostatniego określonego przez obywatela adresu zameldowania. Problem pojawia się, gdy ten adres jest nieaktualny – adres zameldowania nie zawsze jest jednoznaczny z faktycznym adresem zamieszkania osoby zadłużonej. Pozwany przez cały czas nie wie o tym, iż wszczęto przeciwko niemu postępowanie egzekucyjne, gdy komornik również otrzyma od powoda nieaktualny adres. To prowadzi do sytuacji, w której mieszkaniec dowiaduje się o sprawie sądowej dopiero w momencie zajęcia majątku.
• Projektowane rozwiązanie likwiduje obowiązującą od kilkudziesięciu lat zasadę, iż podwójne awizowanie przesyłki pocztowej wprowadza domniemanie skutecznego doręczenia. o ile pozwany jest konsumentem, fikcja doręczenia nie będzie stosowana. W przypadku niemożności doręczenia pozwu gdy w sprawie nie doręczono wcześniej skutecznie żadnego pisma, stosuje się podwójne awizo. Gdy mimo tego pozwany nie odbierze odpisu pozwu, sąd zwraca odpis pisma powodowi zobowiązując go do doręczenia pisma pozwanemu za pośrednictwem komornika w terminie dwóch miesięcy.
• Jednym z najczęstszych problemów prawnych związanych z brakiem meldunku jest kwestia prawa do lokalu komunalnego. Gminy często monitorują, czy najemcy faktycznie zamieszkują w lokalach komunalnych. Brak meldunku jest traktowany jako przesłanka świadcząca o zaprzestaniu zamieszkiwania, co może być podstawą do wypowiedzenia umowy najmu.

Samorządy biją na alarm

Śląski Związek Gmin i Powiatów w marcu 2025 roku zajął stanowisko w sprawie potrzeby przywrócenia sankcji za brak spełnienia obowiązku meldunkowego. Samorządowcy argumentują, iż brak sankcji za niespełnienie obowiązku meldunkowego powoduje nieprzestrzeganie tego obowiązku przez zobowiązanych i negatywnie wpływa na przebieg postępowania egzekucyjnego. Organ egzekucyjny ponosi dodatkowe wydatki egzekucyjne związane z dokonywaniem nieskutecznych czynności skierowanych pod niewłaściwy adres zobowiązanego. Co gorsza, brak adresu zameldowania prowadzi do wszczęcia egzekucji na podstawie fikcji doręczenia, co pozbawia zobowiązanego możliwości skorzystania z przysługujących mu środków odwoławczych.

Ogólnopolskie Porozumienie Organizacji Samorządowych proponuje zastąpić obowiązek meldunkowy obowiązkiem rejestracji miejsca zamieszkania obywatela. Rejestracja miejsca zamieszkania ma wiązać się z faktycznym pobytem obywatela w lokalu, członkostwem we wspólnocie samorządowej i musi być równoznaczne z podawanym adresem do korespondencji.

Digitalizacja doręczeń nie rozwiąże wszystkich problemów

Przedstawiciele niektórych zawodów zaufania publicznego od początku 2025 roku muszą mieć elektroniczną skrzynkę i adres do doręczeń elektronicznych. Jednak nie wszystkie podmioty publiczne wdrożą e-Doręczenia w 2025 roku – dla sądów termin przewidziano na 1 października 2029 roku.

Ustawa nie przewiduje sankcji za brak adresu do e-Doręczeń – konsekwencją będzie doręczenie korespondencji przez Pocztę Polską w ramach publicznej usługi hybrydowej. To oznacza, iż problem z tradycyjnymi doręczeniami pozostanie aktualny jeszcze przez lata.

Praktyczne sposoby na uniknięcie problemów

Mieszkańcy mogą sprawdzić swój status meldunkowy w usłudze „Sprawdź dane swoje lub swojego dziecka w rejestrze PESEL” i pobrać zaświadczenie. Można złożyć formularz przez Internet, potrzebujesz profilu zaufanego, kwalifikowanego certyfikatu podpisu elektronicznego albo certyfikatu podpisu osobistego.

Założenie skrzynki do e-doręczeń umożliwia odbiór korespondencji od organów administracji publicznej w formie elektronicznej. W przypadku udziału w sporze sądowym można założyć konto w Portalu Informacyjnym Sądów Powszechnych, co pozwala na dostęp do akt sprawy oraz odbieranie pism sądowych w wersji elektronicznej.

Prawda za fake newsami

Choć kary za brak meldunku nie wracają, realne problemy związane z tym obowiązkiem dotykają miliony mieszkańców. Kompletność rejestru PESEL pod względem liczby zameldowań i wymeldowań pozostaje niezadowalająca, co wpływa na funkcjonowanie całego systemu administracyjnego.

Mieszkańcy powinni traktować meldunek nie jako biurokratyczną przeszkodę, ale jako narzędzie ochrony własnych praw. Brak aktualnego meldunku może oznaczać utratę dostępu do ważnej korespondencji, problemy z egzekucją należności i trudności w codziennym funkcjonowaniu. Warto więc zadbać o aktualizację danych meldunkowych, choćby jeżeli nie grożą za to kary.