Polska rośnie w oczach inwestorów: najbardziej atrakcyjny kierunek w Europie Środkowo-Wschodniej

Nowe badanie przeprowadzone przez zespół projektu Healthy Investment Central and Eastern Europe (HICEE) zidentyfikowało najważniejsze wyzwania i możliwości w rozwoju ekosystemów inwestycyjnych dla innowacji w opiece zdrowotnej w Europie Środkowo-Wschodniej. W badaniu udział wzięli przedstawiciele różnych inwestorów, w tym funduszy VC i aniołów biznesu, z największą reprezentacją z Węgier, Słowenii, Czech, Francji i Szwecji.

Inicjatywa HICEE, kierowana przez EIT Health, wiodącą sieć innowatorów w dziedzinie opieki zdrowotnej w Europie i część Europejskiego Instytutu Innowacji i Technologii (EIT), ma na celu przełamywanie barier utrudniających rozwój start-upów w regionie. Konsorcjum projektowe obejmuje dostawców usług akceleracji biznesowej i inwestorów z Węgier, Polski, Słowacji i Słowenii, a także huby innowacji z Belgii i Holandii.

– Mimo potencjału, Europa Środkowo-Wschodnia wciąż pozostaje niedofinansowana w obszarze venture capital, szczególnie w innowacjach w opiece zdrowotnej – powiedział Célestin Garcelon, Kierownik Programu z EIT Health. – Wraz z HICEE pracujemy nad wypełnieniem tej luki, wzmacniając gotowość inwestycyjną i wspierając ekosystem, który sprzyja zrównoważonym innowacjom. Pierwszym krokiem w tym kierunku jest zrozumienie wyzwań stojących przed inwestorami – dlatego przeprowadziliśmy szczegółowe badanie, aby poznać ich potrzeby.

Wyzwania i krajobraz inwestycji w Europie Środkowo-Wschodniej (CEE)

W regionie CEE istniało wiele przeszkód ograniczających innowacje, m.in. ograniczony dostęp do finansowania, niedostatecznie rozwinięte zdolności badawczo-rozwojowe oraz brak infrastruktury. W 2021 roku zaledwie 3,2% wszystkich europejskich inwestycji venture capital przypadało na ten region, a start-upy z sektora opieki zdrowotnej otrzymały średnio 1,2 miliona euro — tylko jedną trzecią średniej europejskiej, wynoszącej 3,8 miliona euro[1].

W ostatnich latach trudna sytuacja makroekonomiczna, rosnące stopy procentowe i niestabilna sytuacja geopolityczna dodatkowo osłabiły entuzjazm inwestorów. Statystyki pokazują, iż inwestycje kapitałowe w Europie Środkowo-Wschodniej w 2023 roku wyniosły 1,71 miliarda euro, co stanowi spadek o 40% w porównaniu do poprzedniego roku i jest wynikiem o 43% poniżej średniej z ostatnich pięciu lat[2].

Inwestycje pozostają silnie skoncentrowane na wybranych rynkach. Czechy przyciągnęły 27% całkowitych inwestycji prywatnego kapitału, Polska 26% łącznych inwestycji w CEE, Litwa 14% a Rumunia 8%. Te cztery kraje łącznie stanowiły 75% całkowitej wartości inwestycji w CEE i 41% firm otrzymujących inwestycje prywatnego kapitału w 2023 roku. Z kolei Węgry przyciągnęły 6,7% inwestycji pod względem wartości, ale miały największą liczbę firm otrzymujących finansowanie prywatnym kapitałem (115), co stanowiło 23% wszystkich transakcji w CEE. Słowacja i Słowenia znalazły się na dalszych pozycjach, przyciągając odpowiednio tylko 2,3% i 0,76% całkowitych inwestycji.[3]

Wśród wszystkich inwestorów Polska jest uważana za najbardziej dynamiczny kierunek inwestycyjny w Europie Środkowo-Wschodniej (CEE), przy czym 4 na 5 inwestorów uznaje ten kraj za „obiecujący” dla inwestycji venture capital w nadchodzących trzech latach. Dla porównania, w innych krajach w regionie podobny poziom optymizmu cechuje mniej niż 45% inwestorów: w Czechach 43% a w Estonii 39%. Jeszcze słabiej wypadają pod tym względem Słowenia i Rumunia (20%) oraz Węgry i Litwa (14%).

Wyniki badania wskazują na wyraźny trend współpracy między inwestorami z Europy Zachodniej a lokalnymi partnerami w regionie CEE. Prawie wszyscy inwestorzy z Europy Zachodniej działający w CEE nawiązali partnerstwa z lokalnymi graczami. Z kolei tylko 34% podmiotów z siedzibą w CEE podjęło współpracę z inwestorami z Europy Zachodniej. Ten brak równowagi może sugerować niewykorzystane możliwości dla inwestorów z CEE dotyczące nawiązywania silniejszych więzi z zachodnioeuropejskimi partnerami, co mogłoby przyciągnąć więcej kapitału i wiedzy specjalistycznej do regionu.

Bariery inwestycyjne: brak finansowania na wczesnym etapie oraz brak zaufania inwestorów

Jednym z najważniejszych problemów, które dotykają start-upy z sektora opieki zdrowotnej jest brak venture capital na wczesnym etapie. Wiele firm ma trudności z pozyskaniem finansowania na rozwój produktu i wejście na rynek, co ogranicza zdolność do skalowania. Kolejnym czynnikiem jest brak wystarczającej wiedzy i doświadczenia przedsiębiorców w skutecznym pozyskiwaniu funduszy – brak znajomości procesów inwestycyjnych skutkuje utratą szans.

Kolejną istotną kwestią pozostaje zaufanie inwestorów. Według cytowanego w badaniu eksperta z branży, „CEE wciąż jest postrzegane jako dziwne dziecko Europy”, co tłumaczy niechęć do angażowania się w finansowanie transgraniczne. Chociaż 49% inwestorów uważa, iż potencjał CEE rośnie, tylko 25% uznaje, iż region ten jest porównywalny z Europą Zachodnią. Zgodnie z przewidywaniami, inwestorzy z siedzibą w CEE mają bardziej optymistyczne spojrzenie niż ich zachodni sąsiedzi, dostrzegając większy potencjał regionu.

Ponadto inwestorzy wskazują na kilka innych przeszkód: jakość ofert inwestycyjnych (92% respondentów uważa to za umiarkowane wyzwanie), trudności w pozyskiwaniu finansowania na dalszych etapach (80%), zaufanie instytucjonalne, złożoność norm prawnych oraz obawy o stabilność polityczną (po 64%). Z drugiej strony, odległość geograficzna, wahania kursów walutowych oraz rosnące stopy procentowe są postrzegane jako mniej istotne problemy. Jednocześnie uczestnicy badania podkreślają znaczenie dostępu do wysokiej jakości ofert inwestycyjnych i wykwalifikowanego personelu oraz silnego zaufania instytucjonalnego.

Rozwiązanie: jak HICEE może pomóc przedsiębiorstwom CEE w dostępie do finansowania

Celem inicjatywy HICEE są rozwój technologii, pogłębianie relacji między inwestorami i start-upami, udzielanie wsparcia start-upom z sektora opieki zdrowotnej na wczesnym etapie oraz ułatwienie transgranicznych możliwości inwestycyjnych.

Networking i dostęp do finansowania mają najważniejsze znaczenie dla inwestorów. Dzięki HICEE, EIT Health i jego partnerzy pracują nad stworzeniem przyjaznego dla inwestycji środowiska, które sprzyja innowacjom i wzrostowi gospodarczemu.

– Silniejsze połączenia między start-upami a inwestorami pozwolą w pełni wykorzystać rosnący potencjał Europy Środkowo-Wschodniej – dodaje Dominik Krawczyk, CEO COBIN Angels, partner konsorcjum w Polsce. – Poprzez poprawę gotowości inwestycyjnej start-upów oraz zwiększenie świadomości inwestorów, projekt HICEE stwarza fundamenty dla bardziej konkurencyjnego oraz dynamicznego rozwoju ekosystemu usług i produktów medycznych w Europie.