Polsce grozi niżówka hydrogeologiczna. Gdzie może zabraknąć wody?

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy (PIG-PIB) przygotował prognozę poziomu wód podziemnych w Polsce na wrzesień 2025 r. Z opracowania wynika, iż w środkowej i wschodniej części kraju może w najbliższych tygodniach zabraknąć wody w płytkich studniach, a lokalne wodociągi mogą mieć problemy z zaopatrzeniem.

Niżówka hydrogeologiczna w 13 województwach?

Prognoza PIG-PIB opiera się na założeniu, iż aktualna sytuacja meteorologiczna, czyli brak opadów na większości terytorium kraju, utrzyma się w najbliższych tygodniach. IMGW-PIB przewiduje, iż do końca września suma opadów w poszczególnych tygodniach będzie utrzymywać się na poziomie 5-9 mm. Wyjątek stanowią Pomorze i obszary górskie.

Przypomnijmy, iż niżówka hydrogeologiczna jest zjawiskiem, w ramach którego poziom wód podziemnych spada poniżej wartości ostrzegawczych, wyznaczonych na podstawie wieloletnich pomiarów.

Według ekspertów z PIG-PIB niżówka hydrogeologiczna może wystąpić w obrębie województw podlaskiego, warmińsko-mazurskiego, mazowieckiego, lubelskiego, małopolskiego oraz zachodniopomorskiego, wielkopolskiego, kujawsko-pomorskiego, łódzkiego, świętokrzyskiego, podkarpackiego, dolnośląskiego i śląskiego. Lokalne obniżenia zwierciadła pierwszego poziomu wodonośnego oczekiwane są również w innych częściach kraju.

Zaopatrzenie Polaków w wodę

W przeciwieństwie do wielu innych krajów, które już borykają się z brakiem wody w kranach, w Polsce póki co nie grozi nam ów najczarniejszy scenariusz. Według PIG-PIB do końca września na przeważającym obszarze kraju stan rezerw zasobów zmiennych będzie kształtować się na bezpiecznym poziomie. Ich wyczerpanie możliwe jest na wschodzie i południu, w szczególności na Podlasiu, Lubelszczyźnie, w części Małopolski i Wielkopolski oraz na wschodzie województwa łódzkiego. Na tych obszarach obowiązywać będzie stan zagrożenia hydrogeologicznego.

Autorzy prognozy przypominają, iż aktualna liczba ujęć wód podziemnych, działających w ramach poboru rejestrowanego, wynosi w Polsce ponad 20 tys. Wody podziemne dostarczają ponad 70 proc. wody dystrybuowanej wodociągami, a dodatkowo zasilają poszczególne ekosystemy. We wrześniu wodociągi czerpiące zasoby z najpłytszych warstw mogą doświadczać ograniczeń w poborze.

Czy grozi nam susza?

Prognoza PIG-PIB zbiegła się w czasie z ogłoszeniem przez Wody Polskie informacji o sytuacji hydrologicznej w kraju. O godzinie 11.00 dnia 1 września br. w Polsce nie obowiązywały żadne ostrzeżenia meteorologiczne ani hydrologiczne. Stwierdzono natomiast dalsze utrzymywanie się przepływów wody poniżej przepływu średniego niskiego (SNQ) na 88 obszarach.

Niskie przepływy rejestruje się nieprzerwanie od kwietnia w zlewni Pisy, na środkowych odcinkach Warty oraz Narwi. W ostatnich 10 dniach ostrzeżenia dotyczące suszy hydrologicznej wydano m.in. dla zlewni Wieprza, Wisłoka, Bugu, Bystrzycy oraz wielu odcinków Wisły. Przypomnijmy, iż w ubiegłym tygodniu w Warszawie odnotowano historyczny rekord niskiego stanu – na Stacji Bulwary było zaledwie 9 cm wody.

Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy (IUNG-PIB) w komunikacie za okres od 21 czerwca do 20 sierpnia stwierdził zagrożenie suszą dla upraw kukurydzy na ziarno (87 gmin), kukurydzy na kiszonkę (99 gmin), krzewów owocowych (29 gmin) i roślin strączkowych (7 gmin). Najniższy klimatyczny bilans wodny (KBW) za wspomniany okres stwierdzono w województwie mazowieckim i lubelskim (od -160 mm do -169 mm). Na obszarze całego kraju średni KBW również był ujemny i wynosił -93 mm. Oznacza to, iż przez okres wakacji parowanie i transpiracja wody z gleby przewyższyły sumę opadów.

Powołując się na dane z projektu Clim4Cast, agrometeorolog z IUNG-PIB informuje, iż deficyt wilgotności w glebie na głębokości do 2 m na większości terytorium kraju wynosi choćby 60-80 proc. Fakt ten dobitnie przypomina, iż woda w Polsce jest zasobem zagrożonym i wymaga odpowiedzialnego gospodarowania.