Podejście nexus jako rozwiązanie na poprawę bezpieczeństwa wody, energii i żywności na poziomie globalnym

4 dni temu

„Powiązanie woda-energia-żywność polega na zrozumieniu i zarządzaniu często sprzecznymi interesami przy jednoczesnym zapewnieniu integralności ekosystemów”

Wzrost populacji, szybka urbanizacja, zmieniające się diety i rozwój gospodarczy – to tylko niektóre z czynników napędzających zwiększone zapotrzebowanie na wodę, energię i żywność. Rolnictwo jest największym konsumentem światowych zasobów słodkiej wody, a ponad jedna czwarta energii zużywanej na świecie jest przeznaczana na produkcję i dostawy żywności. Wykarmienie światowej populacji, która do 2050 r. ma osiągnąć 9 mld ludzi, będzie wymagało 60% wzrostu produkcji żywności.

Te wyzwania muszą zostać rozwiązane poprzez zapewnienie lepszego zarządzania powiązanymi sektorami. Jednym z przykładów jest pogodzenie możliwych konkurencyjnych potrzeb w zakresie wody dla energii i rolnictwa, przy jednoczesnym zabezpieczeniu potrzeb dla podtrzymujących ekosystemów. Musi to zostać zrobione w sposób zintegrowany, transgraniczny i sprawiedliwy oraz poprzez wzmocnienie współpracy transgranicznej.

Popyt na wodę, żywność i energię gwałtownie rośnie

Powiązania woda-żywność-energia leżą u podstaw zrównoważonego rozwoju i ochrony gospodarki i środowiska. Popyt na wszystkie trzy zasoby stale rośnie z różnych powodów: rosnącej populacji, trwających migracji ludności z gospodarstw do miast, rosnących dochodów, zwiększonej chęci wydawania tych dochodów na towary o dużym zapotrzebowaniu na energię i wodę/zróżnicowanej diety, handlu międzynarodowego, urbanizacji i zmian klimatycznych.

Woda jest zasobem ograniczonym, ale jednocześnie najbardziej obfitym zasobem spośród trzech sektorów, który jest najbardziej eksploatowany. Woda jest wykorzystywana przede wszystkim w leśnictwie i rybołówstwie, produkcji rolnej (w całym łańcuchu dostaw żywności rolnej) i jest wykorzystywana do tworzenia i/lub przesyłania energii w różnych formach.

Zdecydowana większość wytwarzania energii jest wodochłonna, na przykład w elektrowniach węglowych i reaktorach jądrowych oraz w produkcji biopaliw. Ponadto produkcja żywności i łańcuch dostaw jednocześnie wykorzystują około 30% całkowitej energii zużywanej na świecie.

Kraje, przemysł spożywczy, wodny i energetyczny, a także inni użytkownicy mogą się zgodzić, iż wzrastające wykorzystanie większej ilości wody, energii i zasobów gruntowych (żywności) ma duży potencjał. Pozwoli to stawić czoła problemom z pogorszeniem stanu środowiska, a choćby niedoborem zasobów, co możemy już zaobserwować w niektórych częściach rozwijającego się świata. Nieprzerwane powiązania między tymi sektorami przez cały czas wymagają dobrze zintegrowanych planów ochrony żywności, energii, wody oraz bezpieczeństwa żywnościowego.

Dlatego też presja na nexus jest napędzana przez rosnącą globalną populację, szybką urbanizację, zmieniające się diety i wzrost gospodarczy. W wielu krajach obserwuje się znaczący globalny ruch odchodzenia od diety opartej głównie na skrobi na rzecz rosnącego popytu na mięso i nabiał o większym zapotrzebowaniu na wodę, ponieważ dochody rosną.

Zależności między sektorami wody, energii i bezpieczeństwa żywnościowego

Zależności między wodą, energią i żywnością są liczne i znaczące. Woda jest wykorzystywana do wydobywania, przetwarzania, rafinowania i usuwania pozostałości paliw kopalnych, a także do uprawy surowców do produkcji biopaliw i wytwarzania energii elektrycznej. Intensywność zużycia wody jest różna w sektorze energetycznym, przy czym produkcja ropy naftowej i gazu wymaga znacznie mniej wody niż ropa z piasków roponośnych lub biopaliw.

Wybór biopaliw do produkcji energii powinien wymagać ostrożnego zrównoważenia priorytetów, ponieważ woda, która została wykorzystana do uprawy surowców do biopaliw, mogła być również wykorzystana do uprawy żywności.

Wiele form produkcji energii z paliw kopalnych jest wysoce zanieczyszczających oprócz tego, iż są one intensywne pod względem zużycia wody, zwłaszcza wydobycie z piasków roponośnych i łupków oraz wydobycie poprzez szczelinowanie hydrauliczne. Ponadto przepływy powrotne z elektrowni do rzek są cieplejsze niż woda, która została pobrana i/lub są wysoce zanieczyszczone i w konsekwencji mogą zagrozić innym dalszym zastosowaniom, w tym ekosystemom.

Z drugiej strony, energia jest potrzebna do wydobywania, transportu, dystrybucji i oczyszczania wody. Intensywność energetyczna dostępu do m³ wody jest różna: logicznie rzecz biorąc, dostęp do lokalnej wody powierzchniowej wymaga znacznie mniej energii niż pompowanie wód gruntowych, odzyskiwanie ścieków lub odsalanie wody morskiej.

Produkcja żywności jest zdecydowanie największym konsumentem światowych zasobów świeżej wody. Globalnie rolnictwo odpowiada za średnio 70% zużycia świeżej wody przez ludzi. W niektórych krajach liczba ta wzrasta do 80%-90%. Produkcja żywności dodatkowo wpływa na sektor wodny poprzez degradację gleby, zmiany w odpływie, zakłócenia w odprowadzaniu wód gruntowych, jakość wody i dostępność wody i ziemi do innych celów, takich jak naturalne siedlisko.

Wzrost plonów, który jest wynikiem mechanizacji i innych nowoczesnych środków, wiąże się z wysoką ceną energii, ponieważ cały łańcuch żywnościowy i dostaw odpowiada za około 30% całkowitego światowego zapotrzebowania na energię. Energia napędza przygotowanie gruntów, produkcję nawozów, nawadnianie oraz siew, zbiory i transport upraw. Powiązania między żywnością, a energią stały się w ostatnich latach dość oczywiste, ponieważ wzrosty cen ropy naftowej bardzo gwałtownie doprowadziły do wzrostu cen żywności. Sektor energetyczny może mieć inne negatywne skutki dla sektora żywnościowego, gdy wydobycie paliw kopalnych i wylesianie w celu pozyskania biopaliw zmniejszają powierzchnię gruntów pod rolnictwo, ekosystemy i inne zastosowania.

Podejście nexus – na czym polega?

Poprawę bezpieczeństwa wody, energii i żywności na poziomie globalnym można osiągnąć dzięki podejściu nexus. Podejściu, które integruje zarządzanie i nadzór w różnych sektorach i skalach. Podejście nexus może wspierać przejście na zieloną gospodarkę, której celem jest m.in. efektywność wykorzystania zasobów i większa spójność polityki.

Podejście nexus umożliwia analizę powiązań między sektorami, aby uzyskać pozytywne synergie i skutecznie zarządzać kompromisami. Odbywa się to poprzez przyjęcie zintegrowanego i skoordynowanego podejścia w różnych sektorach, w celu pogodzenia potencjalnie sprzecznych interesów, ponieważ sektory konkurują o te same ograniczone zasoby, jednocześnie wykorzystując istniejące możliwości i eksplorując pojawiające się.

Podejście oparte na powiązaniach pozwoli również decydentom na opracowanie odpowiednich polityk, strategii i inwestycji, eksplorację i wykorzystanie synergii oraz identyfikację i łagodzenie kompromisów między celami rozwoju związanymi z wodą, energią i bezpieczeństwem żywnościowym.

Zastosowanie podejścia nexus może przynieść liczne korzyści międzysektorowe, w tym:

korzyści ekonomiczne, takie jak zwiększona średnio- i długoterminowa rentowność działalności gospodarczej, odporność na zmiany klimatu, zmniejszone ryzyko i koszty związane z powodziami i suszami, większa wartość dodana w sektorach rolnictwa i turystyki, zwiększona efektywność zużycia zasobów i wykorzystania infrastruktury oraz optymalizacja handlu i innowacji;

korzyści społeczne i środowiskowe, takie jak promocja Agendy Zrównoważonego Rozwoju 2030, poprawa zdrowia publicznego, tworzenie miejsc pracy, poprawa usług wodno-kanalizacyjnych, poprawa ochrony środowiska i odbudowa ekosystemów i siedlisk;

współpraca regionalna i korzyści geopolityczne, takie jak zacieśniona kooperacja w zakresie zarządzania wspólnymi zasobami, w tym przyjmowanie nowych umów transgranicznych, wspólnych regulacji i protokołów, rozwój regionalnych rynków towarów, usług i pracy oraz zwiększenie inwestycji transgranicznych.

Aby to osiągnąć:

rządy muszą zwiększyć wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii. Potrzebne jest znacznie większe wsparcie dla rozwoju mniej intensywnie wykorzystujących wodę odnawialnych źródeł energii, takich jak energia wodna i wiatrowa. Energia geotermalna ma ogromny potencjał jako długoterminowe, niezależne od klimatu źródło, które wytwarza mało lub wcale gazów cieplarnianych i nie zużywa wody;

zrównoważone rolnictwo powinno zostać uznane za kluczowe. Zintegrowane systemy ziemi, gleby i wody są rozciągane do granic wytrzymałości. Środki efektywności w całym łańcuchu rolno-spożywczym mogą pomóc oszczędzać wodę i energię, takie jak precyzyjne nawadnianie w oparciu o informacje dostarczane przez dostawców wody, a ochrona ekosystemów wraz z rolnictwem i produkcją energii może zapewnić integralność środowiskową;

rządy powinny zacząć wykorzystać moc natury zamiast pozwalać na jej zniszczenie i degradację w pogoni za żywnością i energią. „Zielona infrastruktura”, taka jak tamy lądowe do zatrzymywania spływu wód z pól uprawnych lub sadzenie lasów w celu ochrony gleby i wspomagania uzupełniania wód gruntowych, to niektóre przykłady tworzenia bardziej zrównoważonego powiązania woda-żywność-energia i „zieloniejszej” gospodarki;

należy uznać zintegrowane zarządzanie wodą-żywnością-energią za najwyższy priorytet.

Podsumowanie:

Skuteczne przyjęcie podejścia nexus jest również obiecującym instrumentem promowania społecznych kwestii przekrojowych, takich jak wzmocnienie pozycji kobiet, zaangażowanie interesariuszy, prawa człowieka i zwalczanie ubóstwa, poprzez ochronę praw grup społecznie i ekonomicznie wrażliwych. Grupy te są najbardziej dotknięte niepewnością dotyczącą zasobów, ponieważ są najbardziej zależne – i wydają największą część swoich dochodów – na podstawowe potrzeby w postaci wody, żywności i energii.