STIP UE – diagnoza i propozycje dla dekarbonizacji transportu
Opublikowany Plan Inwestycji w Zrównoważony Transport (STIP) Unii Europejskiej zawiera propozycje wsparcia rozwoju e-paliw w sektorze lotniczym i morskim. Według organizacji Transport & Environment (T&E), dokument identyfikuje główne bariery wdrożenia zielonych rozwiązań, ale podkreśla konieczność natychmiastowych działań, by Europa mogła utrzymać pozycję lidera w tej technologii.
Wsparcie produkcji e-paliw – przetargi i nowe instrumenty
STIP przewiduje uruchomienie unijnego przetargu dwustronnego na paliwa lotnicze i morskie, wzorowanego na pilotażu e-SAF. T&E podkreśla, iż przetargi powinny dotyczyć wyłącznie e-paliw, ponieważ obecne narzędzia – jak Hydrogen Bank i Innovation Fund – nie wystarczają do ograniczenia ryzyka inwestycyjnego na skalę przemysłową.
Plan jasno uznaje istotną rolę e-paliw w dekarbonizacji lotnictwa i żeglugi. Po raz pierwszy UE opracuje skuteczny instrument finansowy, by rozpocząć produkcję. UE musi teraz zrealizować te zobowiązania, jeżeli chce utrzymać przewagę technologiczną w e-paliwach. Pozostawienie furtki dla biopaliw tylko odciągnie od tego uwagę.
– Antony Froggatt, dyrektor ds. lotnictwa, żeglugi i energii w T&E
Ryzyka związane z biopaliwami i biometanem
Plan STIP pozostawia możliwość udziału biopaliw w przetargach, co według T&E może ograniczyć wsparcie dla mniej rozwiniętych e-paliw. Biopaliwa są już w tej chwili szeroko stosowane, a ich produkcja nie napotyka na istotne bariery rynkowe. Dodatkowo, STIP promuje dalsze wykorzystanie biometanu w żegludze, choć – jak wskazuje T&E – ograniczone zasoby tego paliwa powinny być kierowane do sektorów pilnie wymagających dekarbonizacji, jak ogrzewnictwo i przemysł ciężki.
Rola rynku ETS i brak wsparcia dla baterii
STIP jedynie zachęca państwa członkowskie do wykorzystania przychodów z systemu handlu emisjami (ETS) na rzecz dekarbonizacji transportu. T&E proponuje, by w nadchodzącym przeglądzie ETS w 2026 r. wprowadzić obowiązek przeznaczania tych środków na inwestycje w e-paliwa. Według szacunków T&E, rozszerzenie ETS na wszystkie loty długodystansowe mogłoby przynieść ponad 7 mld euro rocznie, a włączenie małych jednostek żeglugowych – dodatkowe 2,4 mld euro rocznie do 2035 r.
Brak unijnych wymagań i rola EBI
Plan nie rekomenduje wprowadzenia obowiązkowych unijnych wymagań dotyczących podaży e-paliw morskich w portach, mimo jasnych wytycznych z Dyrektywy o energii odnawialnej. Ponadto, STIP nie wykorzystuje potencjału Europejskiego Banku Inwestycyjnego do finansowania produkcji e-paliw.
