1 godzina temu
Według nowelizacji ustawy podpisanej przez prezydenta 30 września 2025 roku, ochrona czasowa wygasa 4 marca 2026 roku. Gigantyczne kolejki w urzędach. Ruszyła fala wniosków.
Fot. Warszawa w Pigułce
Liczba wniosków rośnie z miesiąca na miesiąc
Jak podaje Dziennik Gazeta Prawna, w małopolskim urzędzie wojewódzkim w Krakowie liczba wniosków o pobyt czasowy złożonych przez obywateli Ukrainy wzrosła od września do 20 listopada o pięć tysięcy. Jak informuje rzeczniczka prasowa wojewody małopolskiego, wzrost wniosków o pobyt czasowy wyniósł 43 procent, a o pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej wzrósł o 21 procent w porównaniu z analogicznym okresem rok wcześniej.
Urząd wojewódzki w Białymstoku zanotował największy skok – liczba wniosków wzrosła o 130 procent w porównaniu z rokiem ubiegłym. W kujawsko-pomorskim urzędzie wojewódzkim wzrost wyniósł 50 procent, a w łódzkim 48 procent.
Według danych portalu migracje.gov.pl w całej Polsce w 2025 roku wnioski o legalizację pobytu złożyło do tej pory 711 547 cudzoziemców. Najwięcej w województwie mazowieckim – 185 617 wniosków. Dynamiczny wzrost w ostatnich miesiącach może być związany z terminem wygaśnięcia ochrony czasowej.
Prezydent podpisał nowelizację po raz ostatni
Ustawa z 12 września 2025 roku o zmianie niektórych ustaw w celu weryfikacji prawa do świadczeń weszła w życie 30 września 2025 roku. Przedłużyła ona legalny pobyt osób, które przybyły do Polski po 24 lutego 2022 roku, do 4 marca 2026 roku.
Prezydent Nawrocki podpisując ustawę podkreślił, iż to ostatnie przedłużenie ochrony czasowej. Nowelizacja zakłada możliwość złożenia wniosku o pobyt czasowy tylko jeden raz. Dotyczy to wniosków złożonych po wejściu w życie ustawy.
Data 4 marca 2026 roku wynika z decyzji wykonawczej Rady Unii Europejskiej z 25 czerwca 2024 roku. Rada przedłużyła na poziomie unijnym ochronę tymczasową udzielaną obcokrajowcom uciekającym przed wojną. Polska dostosowała swoje przepisy do tej decyzji.
Trzy ścieżki legalizacji pobytu
Obywatele Ukrainy objęci ochroną czasową mają do wyboru kilka możliwości legalizacji pobytu. Pierwsza opcja to zezwolenie na pobyt czasowy. Mogą o nie wnioskować osoby, które pracują, prowadzą działalność gospodarczą lub są członkami rodzin takich osób. Zezwolenie udzielane jest na okres nie dłuższy niż trzy lata.
Druga ścieżka to karta pobytu. realizowane są prace legislacyjne nad przepisami, które umożliwią składanie wniosków o wydanie karty ważnej przez trzy lata. Karta dotyczyłaby osób mających nadany numer PESEL ze statusem UKR. Według pierwotnych planów istotną datą był dzień 4 marca 2024 roku, ale nowelizacja przesunęła ją na 4 czerwca 2025 roku.
Trzecia możliwość to status długoterminowego rezydenta Unii Europejskiej. Może go uzyskać osoba przebywająca na terenie Polski nieprzerwanie przez pięć lat i mająca ustabilizowaną sytuację ekonomiczną od trzech lat. Według Gazety Prawnej liczba wniosków o ten status wzrosła sześciokrotnie od 2020 roku.
Co zrobić przed 4 marca 2026 roku
Osoby objęte ochroną czasową, które chcą pozostać w Polsce legalnie, muszą złożyć odpowiedni wniosek przed 4 marca 2026 roku. Złożenie wniosku o wydanie karty pobytu lub zezwolenia na pobyt czasowy przed tym terminem gwarantuje legalny pobyt do momentu rozpatrzenia sprawy przez wojewodę.
Oznacza to, iż choćby jeżeli ochrona czasowa wygaśnie, a wniosek będzie w toku, osoba przez cały czas przebywa w Polsce legalnie. Pobyt uznawany jest za legalny do dnia odbioru wydanej karty lub do dnia, w którym decyzja o odmowie stanie się ostateczna.
Wniosek można złożyć osobiście w urzędzie wojewódzkim adekwatnym ze względu na miejsce pobytu. Dla obywateli Ukrainy posiadających numer PESEL ze statusem UKR wyłączony jest wymóg osobistego stawiennictwa. Mogą oni wysłać wniosek ze wszystkimi załącznikami za pośrednictwem operatora pocztowego. Na kopercie należy dopisać „UKR”.
Jakie dokumenty trzeba przygotować
Do wniosku o zezwolenie na pobyt czasowy należy dołączyć paszport, cztery aktualne fotografie, dokument potwierdzający cel pobytu oraz dokument potwierdzający posiadanie ubezpieczenia zdrowotnego. Konieczne jest również udokumentowanie posiadania środków finansowych wystarczających na pokrycie kosztów utrzymania.
Osoby wnioskujące o pobyt czasowy ze względu na pracę muszą przedstawić umowę o pracę lub oświadczenie pracodawcy o zamiarze powierzenia pracy. Przedsiębiorcy składają dokumenty potwierdzające prowadzenie działalności gospodarczej. Członkowie rodzin dołączają dokumenty potwierdzające pokrewieństwo.
Opłata skarbowa za wydanie zezwolenia na pobyt czasowy wynosi 340 złotych. Opłatę należy uiścić przed złożeniem wniosku. Dowód wpłaty dołącza się do dokumentów. Czas oczekiwania na rozpatrzenie wniosku zależy od obciążenia urzędu wojewódzkiego.
Nowe ograniczenia i przesłanki cofnięcia zezwolenia
Nowelizacja wprowadza zasadę, iż zezwolenie na pobyt czasowy dla obywateli Ukrainy udzielane jest tylko jeden raz. To reakcja na nadużycia, w tym fikcyjne oświadczenia o zatrudnieniu. Przepis ma uszczelnić system i zapewnić większą przejrzystość.
Ustawa rozszerza również przesłanki cofnięcia już udzielonego zezwolenia. Do dotychczasowych dwóch przesłanek dodano nowe. Zezwolenie można cofnąć, jeżeli osoba złożyła wniosek zawierający nieprawdziwe dane osobowe lub fałszywe informacje. Podstawą cofnięcia jest również podrobienie lub przerobienie dokumentu.
Kolejną przesłanką jest zawarcie związku małżeńskiego w celu obejścia przepisów określających zasady wjazdu, pobytu i wyjazdu cudzoziemców z Polski. Fikcyjne małżeństwo skutkuje cofnięciem zezwolenia na pobyt czasowy.
Pracodawcy muszą weryfikować status pracowników
Pracodawcy zatrudniający obcokrajowców powinni weryfikować status pobytowy swoich pracowników. Szczególną uwagę trzeba zwrócić na termin ważności uprawnień do przebywania w Polsce. Po 4 marca 2026 roku ochrona czasowa przestanie obowiązywać.
Pracodawca powinien monitorować, czy pracownik złożył wniosek o wydanie karty pobytu lub zezwolenia na pobyt czasowy. Zatrudnienie osoby bez ważnego statusu pobytowego może skutkować karami finansowymi dla pracodawcy. Kary za nielegalne zatrudnianie cudzoziemców zostały zaostrzone ustawą o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom, która obowiązuje od 1 czerwca 2025 roku.
Od stycznia 2025 roku podstawową formą legalizacji pracy pracownika ze wschodu pozostaje uproszczone powiadomienie o powierzeniu wykonywania pracy. Pracodawca jest zobowiązany do zgłoszenia zatrudnienia w systemie praca.gov.pl w ciągu siedmiu dni od daty zawarcia umowy.
Legalny pobyt obywateli Ukrainy przedłużony do 4 marca 2026 roku daje czas na uporządkowanie statusu pobytowego. Osoby zamierzające pozostać w Polsce dłużej powinny złożyć odpowiedni wniosek przed upływem tego terminu. Złożenie wniosku gwarantuje legalny pobyt do momentu rozpatrzenia sprawy przez urząd wojewódzki.
