Nowy gatunek glonów zagraża ekosystemowi Morza Kaspijskiego

O zaobserwowaniu nowego gatunku poinformował w poniedziałek Wszechrosyjski Instytut Naukowo-Badawczy Rybołówstwa i Oceanografii (Russian Federal Research Institute of Fisheries and Oceanography, VNIRO). Na podstawie badań przeprowadzonych na przełomie lipca i sierpnia 2024 r. w próbkach fitoplanktonu odkryto nieobserwowany dotąd w zbiorniku gatunek zwany Ceratium tripos var. balticum.

Określenie gatunków z rodzaju Ceratium jest bardzo trudne ze względu na silną zmienność wszystkich części komórki, a także sezonowe i lokalne wariacje w rozmiarach i kształcie ciała, w tym w odrzucaniu lub wydłużaniu „rogów”.

Potencjalne zagrożenia dla ekosystemu

Ceratium tripos var. balticum przewyższa rozmiarami inny obserwowany wcześniej w Morzu Kaspijskim inwazyjny gatunek Pseudosolenia calcar-avis, co może prowadzić do dalszego zmniejszenia dostępnego zooplanktonowi pokarmu w postaci fitoplanktonu oraz do redukcji biomasy zooplanktonu, który stanowi główne źródło pokarmu dla kaspijskiego szprota.

Wskaźniki biomasy i liczebności nowego gatunku wskazują na jego gwałtowne rozprzestrzenianie się, co może prowadzić do poważnych przekształceń strukturalnych ekosystemu Morza Kaspijskiego oraz negatywnie wpłynąć na jego produktywność.

W ostatnich latach w Morzu Kaspijskim gwałtownie rośnie liczba wykrywanych gatunków inwazyjnych, co może być związane z rozszerzeniem dróg ich przenikania do tego zbiornika oraz z procesami związanymi ze zmianami klimatu – czytamy w publikacji VNIRO.

Spadek poziomu wody w Morzu Kaspijskim

Jednocześnie obserwuje się systematyczny spadek poziomu wody w Morzu Kaspijskim; są miejsca, w których w 2024 r. zaobserwowano cofnięcie się linii brzegowej o trzy kilometry, np. w północno-wschodniej części Zatoki Turkmenbaszy (dawniej Krasnowodzkiej, u wybrzeży Turkmenistanu). Jedną z przyczyn tego zjawiska jest niski przepływ Wołgi, która odpowiada za większość wody dostarczanej do zbiornika. w tej chwili poziom wód jest niemal najniższy w całej historii jego obserwacji.

Ogólną sytuację zbiornika pogarszają działania wojenne prowadzone przez Rosję przeciwko Ukrainie. Morze Kaspijskie zanieczyszczone jest głównie z powodu poszukiwań i wydobycia ropy naftowej i gazu, ale zły wpływ na ekosystem mają też toksyczne substancje z wystrzelonych przez Rosjan pocisków, które zatruwają organizmy morskie, co nieuchronnie wpływa na cały łańcuch pokarmowy.

Zakłócenia w środowisku życia fauny

Odłamki rakiet wpadające do morza zmieniają również środowisko życia zwierząt. Hałas i fale uderzeniowe powstające podczas wystrzeliwania rakiet i ćwiczeń wojskowych zmuszają faunę do porzucenia zwykłych tras migracji oraz utrudniają rozmnażanie i żerowanie. Zaobserwowano znaczne zmniejszenie populacji foki kaspijskiej (nerpy).

Morze Kaspijskie jest największym jeziorem świata, bezodpływowym zbiornikiem słonej wody. Długość jego wybrzeża wynosi około 6,6 tys. km. Dostęp do niego ma pięć państw: Turkmenistan, Iran, Kazachstan, Azerbejdżan i Rosja.