Nowe obowiązki dla klientów od 1 października. Sklepy nie odmówią [05.08.2025]

3 tygodni temu

1 października 2025 roku wejdzie w życie największa od lat zmiana w gospodarce odpadami. Polska uruchomi ogólnokrajowy system kaucyjny, który obejmie miliony butelek, puszek i opakowań. Nowe przepisy wpłyną na codzienne zakupy, funkcjonowanie sklepów i podejście konsumentów do recyklingu.

Fot. Warszawa w Pigułce

Co się zmieni od października?

Kupując napój w plastikowej butelce, metalowej puszce lub szklanym opakowaniu, zapłacisz kaucję. Pieniądze odzyskasz po zwrocie pustego opakowania do punktu zbiórki. Nie trzeba będzie mieć paragonu, a opakowanie można oddać w dowolnym miejscu – niezależnie od tego, gdzie je kupiono.

To oznacza, iż w praktyce butelkę kupioną w Warszawie będzie można oddać w Zakopanem – i odwrotnie. Bez formalności, bez problemów.

Jakie opakowania obejmie system?

Kaucją objęte będą trzy grupy opakowań:

plastikowe butelki do 3 litrów,
metalowe puszki do 1 litra,
szklane butelki wielokrotnego użytku do 1,5 litra.

To właśnie te opakowania najczęściej trafiają do śmieci – a teraz będą miały szansę wrócić do obiegu.

Kto będzie musiał przyjmować opakowania?

Wszystkie sklepy o powierzchni powyżej 200 m² będą miały obowiązek uczestniczenia w systemie kaucyjnym i przyjmowania opakowań. Niezależnie od tego, gdzie klient kupił napój. Mniejsze sklepy będą mogły dołączyć dobrowolnie – co może stać się dla nich atutem w oczach klientów dbających o środowisko.

Polska nadrabia zaległości w recyklingu

W 2022 roku na polski rynek trafiło 6,7 mln ton opakowań. Z tego aż 34% stanowiły papier i tektura. Niestety, tylko 53% wszystkich odpadów opakowaniowych zostało poddanych recyklingowi.

Unia Europejska wymaga od Polski, by do końca 2025 roku ten wskaźnik wzrósł do 65%. System kaucyjny ma pomóc ten cel osiągnąć.

Jak to działa za granicą?

Doświadczenia innych państw pokazują, iż to możliwe.

Niemcy wprowadziły system kaucyjny w 2003 roku i osiągają dziś 98% zwrotów.
Finlandia zbiera 95% puszek i 90% butelek plastikowych.
Litwa, Łotwa i Estonia – mimo mniejszych budżetów – osiągają wyniki powyżej średniej unijnej.

To pokazuje, iż dobrze zaprojektowany system działa – i przynosi efekty nie tylko ekologiczne, ale też ekonomiczne.

Co to oznacza dla Ciebie?

Po pierwsze – zamiast wyrzucać butelkę, trzeba będzie ją oddać. W zamian odzyskasz pieniądze. Po drugie – sklepy będą musiały się przygotować. Zainstalować automaty, przeszkolić personel, zmienić procedury. Po trzecie – zmienią się Twoje nawyki. Ale tylko trochę. Bo oddanie butelki może stać się częścią rutyny – tak jak dziś wrzucenie jej do pojemnika żółtego.

Co z infrastrukturą?

System będzie oparty na punktach zbiórki w dużych sklepach i galeriach handlowych. Do tego potrzebne będą:

nowoczesne sortownie z technologią rozpoznawania opakowań,
systemy informatyczne do rozliczania kaucji,
zakłady recyklingu przystosowane do większej ilości surowców.

To ogromna zmiana. Ale też ogromna szansa na stworzenie tysięcy miejsc pracy – od operatorów maszyn po specjalistów IT.

Kto za to zapłaci?

Zgodnie z zasadą rozszerzonej odpowiedzialności producenta – za system zapłacą firmy wprowadzające opakowania na rynek. To one będą finansować całość, choć dziś realizowane są jeszcze rozmowy o szczegółach: kto ile zapłaci i na jakich zasadach.

Edukacja – klucz do sukcesu

Bez wsparcia społeczeństwa system się nie uda. Dlatego już teraz planowane są szerokie kampanie informacyjne – od szkół po seniorów.

Trzeba wyjaśnić, jak działa system, co się zmienia i dlaczego warto się w to zaangażować.

Ekologiczny zysk

Ograniczenie ilości śmieci, mniej plastiku na wysypiskach, czystsze powietrze i woda – to konkretne efekty.

Wyższa jakość zbieranych surowców oznacza też lepsze i tańsze przetwarzanie. A co za tym idzie – oszczędności dla całego systemu gospodarki odpadami.

Szansa dla firm

Dla producentów to nie tylko obowiązek, ale też okazja do innowacji. Lepsze opakowania, materiały łatwiejsze w recyklingu, większa świadomość ekologiczna – to może się opłacić nie tylko wizerunkowo, ale też finansowo.

Czy system kaucyjny rozwiąże wszystkie problemy?

Nie. Ale to potężny krok naprzód. Wraz z nim powinny iść kolejne działania: ograniczanie jednorazowych opakowań, rozwój materiałów biodegradowalnych, projektowanie opakowań z myślą o całym cyklu życia produktu.