Nowy cel klimatyczny UE na 2040 rok
Podczas posiedzenia Rady UE ds. Środowiska (ENVI) uzgodniono nowy pośredni cel redukcji emisji gazów cieplarnianych na 2040 rok w wysokości 90% na poziomie unijnym. Cel ten ma charakter ogólnounijny i nie przekłada się bezpośrednio na konkretne zobowiązania każdego państwa członkowskiego. Szczegółowe cele narodowe, w tym dla Polski, zostaną określone później, z uwzględnieniem m.in. poziomu PKB.
Stanowisko Polski i najważniejsze uzgodnienia
Polska nie poparła nowego celu, argumentując, iż w obecnych warunkach gospodarczych i geopolitycznych jest on niemożliwy do realizacji. W trakcie negocjacji Polska wywalczyła wprowadzenie dwóch silnych klauzul rewizyjnych, które umożliwiają zmianę celu w przyszłości, jeżeli okaże się to konieczne z powodu sytuacji gospodarczej lub wzrostu cen energii.
- Komisja Europejska będzie zobowiązana do regularnych przeglądów postępów co dwa lata.
- W przypadku pogorszenia wskaźników makroekonomicznych UE będzie mogła obniżyć poziom ambicji klimatycznych.
Minister Krzysztof Bolesta podkreślił:
Polityka klimatyczna ma służyć ludziom i być budowana w oparciu o europejskie gospodarki i europejskie technologie. Taką politykę klimatyczną wdrażamy w Polsce i na poziomie Unii.
Opóźnienie wejścia w życie ETS 2
Jednym z najważniejszych postulatów Polski było przesunięcie wejścia w życie systemu ETS 2 o rok – na 2028 r. Ma to zapewnić większą przewidywalność i stabilność cen ogrzewania i paliw oraz dać więcej czasu w termomodernizację i wymianę źródeł ciepła na nisko- lub bezemisyjne. Polska uzyskała także zapowiedź szerokiej rewizji warunków wdrażania ETS 2 do końca 2025 r.
Fundusze ze Społecznego Funduszu Klimatycznego mają być uruchomione zgodnie z planem, a Polska pozostaje największym beneficjentem tych środków.
Kluczowe zmiany w Europejskim Prawie Klimatycznym (EPK)
- Wprowadzenie dwóch klauzul rewizyjnych, które nadają celowi na 2040 rok charakter aspiracyjny i elastyczny.
- Regularny, co dwa lata, przegląd postępów realizacji polityki klimatycznej z możliwością rewizji EPK.
- Szeroki przegląd na przełomie 2028/2029 r., uwzględniający m.in. konkurencyjność gospodarki i ceny energii.
- Zwiększenie wykorzystania międzynarodowych jednostek redukcji emisji z 3% do 5%.
Znaczenie zmian dla sektora obronnego
Nowe przepisy uwzględniają szczególną sytuację sektora obronnego. Produkcja związana z obronnością, w tym broni i sprzętu wojskowego, ma być chroniona przed nadmiernymi kosztami polityki klimatycznej. Polska postuluje także, by unijne środki rekompensowały pośredni wpływ ETS na ten sektor.
Co oznaczają ustalenia dla Polski?
Decyzja o celu redukcyjnym na 2040 r. dotyczy całej UE, a szczegółowe cele dla poszczególnych państw będą ustalane później. Przykładowo, dotychczasowy cel UE na 2030 r. (55%) przekłada się na 17,7% dla Polski. Nowe podejście zakłada odejście od sztywnych celów na rzecz modelu elastycznego, dostosowanego do realiów gospodarczych.
Korzyści z transformacji energetycznej
- Niższe ceny energii dzięki odejściu od paliw kopalnych.
- Zwiększenie niezależności energetycznej Polski i Unii Europejskiej.
- Rozwój nowych gałęzi gospodarki oraz promocja eksportu niskoemisyjnych technologii.
Transformacja ma być realizowana w sposób służący ludziom, z uwzględnieniem możliwości krajowej gospodarki i europejskich technologii.
