Niepokojące dane z Polski. Jest coraz gorzej i ludzie to czują

Wskaźnik ufności konsumenckiej w marcu 2025 roku odnotował spadek, wynosząc −15,2 pkt. w porównaniu do −14,8 pkt. w lutym. Tymczasem wskaźnik wyprzedzający, który obrazuje oczekiwania dotyczące przyszłej sytuacji ekonomicznej, wzrósł do −9,8 pkt. z −10,8 pkt. w poprzednim miesiącu. Dane te wskazują na mieszane nastroje konsumentów – z jednej strony obserwujemy pogorszenie oceny obecnej sytuacji, z drugiej wzrost optymizmu co do przyszłości.

Fot. Obraz zaprojektowany przez Warszawa w Pigułce wygenerowany w DALL·E 3.

Wskaźnik ufności konsumenckiej (ang. Consumer Confidence Index, CCI) to miernik nastrojów konsumentów w gospodarce. Określa on, jak obywatele oceniają swoją obecną sytuację finansową, możliwości dokonywania zakupów, perspektywy zatrudnienia oraz przyszłe warunki ekonomiczne w kraju.

Wskaźnik ten jest opracowywany na podstawie badań ankietowych przeprowadzanych przez Główny Urząd Statystyczny (GUS) w Polsce. Odpowiedzi konsumentów są agregowane i przekształcane w wartości liczbowe, które pozwalają na ocenę trendów w zachowaniach konsumenckich.

Rodzaje wskaźników ufności konsumenckiej

GUS publikuje dwa główne wskaźniki:

1. Bieżący Wskaźnik Ufności Konsumenckiej (BWUK) – pokazuje ocenę aktualnej sytuacji gospodarczej oraz finansowej gospodarstw domowych. Mierzy:

   • Obecną sytuację finansową gospodarstwa domowego.
   • Obecną ogólną sytuację ekonomiczną kraju.
   • Obecne możliwości dokonywania ważnych zakupów.

2. Wyprzedzający Wskaźnik Ufności Konsumenckiej (WWUK) – prognozuje przyszłe nastroje konsumenckie i oczekiwania na najbliższe 12 miesięcy. Mierzy:

   • Przyszłą sytuację finansową gospodarstw domowych.
   • Przyszłą sytuację ekonomiczną kraju.
   • Oczekiwany poziom bezrobocia.
   • Możliwości oszczędzania pieniędzy w przyszłości.

Jak interpretować wartości wskaźnika?

Wartości wskaźnika ufności konsumenckiej mogą być dodatnie lub ujemne:

• Wartości ujemne oznaczają, iż większość konsumentów ocenia sytuację jako niekorzystną lub spodziewa się pogorszenia.
• Wartości dodatnie wskazują na optymizm i pozytywne prognozy dotyczące gospodarki.
• Porównanie z danymi historycznymi pomaga określić, czy obecne nastroje są lepsze czy gorsze niż średnia długoterminowa.

Dlaczego wskaźnik jest ważny?

Wskaźnik ufności konsumenckiej jest istotnym narzędziem dla ekonomistów, polityków oraz przedsiębiorców, ponieważ:

• Pomaga przewidywać wydatki konsumentów – gdy konsumenci są optymistyczni, częściej wydają pieniądze, co pobudza gospodarkę. W przypadku pesymizmu częściej oszczędzają, co może spowolnić wzrost gospodarczy.
• Wskazuje na potencjalne zmiany w polityce pieniężnej i fiskalnej – rząd i bank centralny mogą reagować na spadek wskaźnika, wprowadzając bodźce gospodarcze.
• Jest wskaźnikiem ogólnej kondycji gospodarki – jeżeli ufność konsumencka rośnie, to znak, iż ludzie mają większą pewność co do stabilności ekonomicznej.

Spadek wskaźnika bieżącego: co za nim stoi?

Marcowy spadek wskaźnika bieżącego jest głównie efektem pogorszenia:

• Oceny obecnej sytuacji finansowej gospodarstw domowych – konsumenci gorzej oceniają swoje możliwości finansowe w porównaniu do poprzednich miesięcy.
• Prognoz ogólnej sytuacji ekonomicznej kraju – przewidywania dotyczące rozwoju gospodarki w krótkim okresie pozostają pesymistyczne.
• Oceny bieżącej sytuacji gospodarczej – chociaż nie jest to główny czynnik spadku, również w tej kategorii odnotowano nieznaczne pogorszenie.

Jednocześnie pewnym pozytywnym sygnałem jest poprawa ocen możliwości dokonywania ważnych zakupów. Oznacza to, iż konsumenci są bardziej skłonni do większych wydatków, co może wspierać gospodarkę w kolejnych miesiącach. Nieznacznej poprawie uległy także prognozy sytuacji finansowej gospodarstw domowych, co sugeruje, iż pomimo aktualnych trudności konsumenci liczą na poprawę w przyszłości.

Wskaźnik wyprzedzający w górę – rośnie optymizm dotyczący przyszłości

Lepsze odczyty wskaźnika wyprzedzającego wskazują na większy optymizm wśród konsumentów. Wzrost tego wskaźnika jest efektem:

• Lepszych ocen możliwości przyszłego oszczędzania pieniędzy – konsumenci zakładają, iż ich sytuacja finansowa pozwoli na odkładanie środków w nadchodzących miesiącach.
• Poprawy prognoz dotyczących poziomu bezrobocia – oczekuje się, iż sytuacja na rynku pracy będzie stabilna lub ulegnie poprawie.
• Nieznacznie lepszych prognoz sytuacji finansowej gospodarstw domowych – konsumenci przewidują poprawę swoich finansów w perspektywie najbliższych miesięcy.

Jednocześnie wzrost wskaźnika był ograniczany przez prognozy ogólnej sytuacji ekonomicznej kraju, które nie uległy wyraźnej poprawie. To oznacza, iż choć konsumenci są bardziej optymistyczni co do swojej sytuacji osobistej, wciąż nie są przekonani o wyraźnej poprawie kondycji gospodarki jako całości.

Inflacja wciąż w centrum uwagi

Niepokojącym sygnałem jest wzrost wskaźnika oczekiwań inflacyjnych na rok do przodu – z 25,3 pkt. do 27,0 pkt.. Oznacza to, iż konsumenci spodziewają się dalszego wzrostu cen, co może negatywnie wpłynąć na ich decyzje zakupowe oraz skłonność do oszczędzania.

Historyczne tło nastrojów konsumenckich

Patrząc na dane historyczne, można stwierdzić, iż obecne nastroje są średnie. Wskaźnik bieżący wynosi dokładnie tyle, ile jego 20-letnia średnia (−15,2 pkt.), co sugeruje, iż konsumenci oceniają obecną sytuację podobnie jak w przeciętnych latach poprzednich dekad.

Z kolei wskaźnik wyprzedzający jest o 7,4 pkt. wyższy od swojej 20-letniej średniej (−17,2 pkt.), co oznacza, iż obecne oczekiwania konsumentów są lepsze niż w większości poprzednich lat. To może świadczyć o pewnym umiarkowanym optymizmie w kontekście przyszłości.

Marcowe dane dotyczące wskaźnika ufności konsumenckiej pokazują mieszane nastroje wśród Polaków. Z jednej strony pogorszeniu uległa ocena obecnej sytuacji finansowej gospodarstw domowych oraz prognozy krótkoterminowe dotyczące gospodarki. Z drugiej jednak rośnie optymizm w kwestii przyszłego oszczędzania, bezrobocia i sytuacji finansowej w dłuższej perspektywie.

Mimo pewnych pozytywnych sygnałów, niepokojącym trendem jest wzrost oczekiwań inflacyjnych, który może wpłynąć na przyszłe decyzje konsumenckie. Na tle historycznym obecne nastroje można uznać za przeciętne, jednak przyszłość wydaje się nieco jaśniejsza niż w poprzednich dekadach.