W Niemczech coraz częściej dochodzi do brutalnych przestępstw z użyciem noży. Media, statystyki i reakcje społeczne pokazują, iż mamy do czynienia z poważnym kryzysem bezpieczeństwa. Co napędza falę tych ataków? Jakie są działania rządu? Czy istnieją skuteczne sposoby, by ją zatrzymać?
W 2024 roku niemieckie służby odnotowały 15 741 ataków z użyciem noży — to ponad 43 przypadki dziennie. Liczba ta wzrosła w stosunku do lat poprzednich, a eksperci ostrzegają, iż dane mogą być zaniżone ze względu na rozbieżności w rejestracji przestępstw między krajami związkowymi.
Jeszcze bardziej niepokojące są dane z przestrzeni publicznych: tylko na dworcach kolejowych w ciągu pierwszych sześciu miesięcy 2024 roku doszło do 373 ataków z użyciem ostrych narzędzi. Świadczy to o przenoszeniu przemocy do miejsc codziennego użytku — sklepów, peronów, placów zabaw, szkół.
Dramatyczne przykłady z ostatnich miesięcy
Halle an der Saale – atak na dziecko
W maju 2025 roku mężczyzna zaatakował nożem trzy osoby, w tym 12-letnią dziewczynkę. Ofiary odniosły ciężkie obrażenia. Napastnik został obezwładniony przez przechodniów i zatrzymany przez policję.
Bielefeld – masowy atak przed barem
Również w maju doszło do brutalnego ataku na grupę młodych ludzi bawiących się przed lokalem rozrywkowym. Pięć osób zostało rannych. Sprawca, który wcześniej miał już konflikt z prawem, posługiwał się nożem kuchennym.
Krefeld – śmierć Polki w sklepie
Wstrząs wywołała również tragedia w Krefeld, gdzie 41-letnia Polka została zaatakowana nożem w sklepie odzieżowym. Mimo szybkiej interwencji służb ratunkowych, kobieta zmarła na miejscu. Sprawcą był 25-letni mężczyzna znany lokalnym służbom z wcześniejszych incydentów.
Przyczyny zjawiska
Eksperci wskazują na kilka głównych przyczyn rosnącej liczby przestępstw z użyciem noży:
- Łatwy dostęp do niebezpiecznych narzędzi: W Niemczech noże są powszechnie dostępne i do niedawna nie były w żaden sposób ograniczane prawnie poza kontekstem transportu lotniczego.
- Napięcia społeczne i przemoc domowa: Pandemia, kryzys energetyczny, wzrost kosztów życia — to wszystko zwiększyło frustrację społeczną, a także częstotliwość aktów agresji w domach.
- Gloryfikacja przemocy: W mediach społecznościowych i wśród młodzieży coraz częściej pojawia się kult agresji i dominacji, co może prowadzić do eskalacji przemocy.
- Problemy integracyjne: Część przestępstw popełniana jest przez osoby pochodzenia obcego. Jednak eksperci przestrzegają przed uproszczeniami i wskazują, iż problem dotyczy całego przekroju społecznego.
Nie ma dokładnych danych dotyczących udziału imigrantów w przestępstwach z użyciem noża. Jednakże niektóre źródła wskazują, iż cudzoziemcy są nadreprezentowani w statystykach dotyczących przemocy z użyciem noża. Na przykład, w 2016 roku cudzoziemcy stanowili 14,9% podejrzanych w sprawach o przestępstwa z użyciem noża, podczas gdy ich udział w populacji wynosił około 2%. Według danych z 2018 roku, osoby, które przybyły do Niemiec w ramach systemu azylowego (obejmujące uchodźców, osoby tolerowane, nielegalnych imigrantów oraz osoby objęte ochroną) stanowiły około 2% populacji, ale były podejrzane o popełnienie 8,5% wszystkich przestępstw (z wyłączeniem naruszeń prawa imigracyjnego). W 2023 roku cudzoziemcy stanowili około 15% populacji Niemiec, ale byli odpowiedzialni za 41% wszystkich przestępstw, co stanowi wzrost o 18% w porównaniu z rokiem poprzednim.
Rząd reaguje: zakazy, kontrole, monitoring
Federalna minister spraw wewnętrznych Nancy Faeser zapowiedziała zaostrzenie przepisów dotyczących noszenia noży w przestrzeni publicznej. Planowane są:
- Zakaz noszenia noży o ostrzach dłuższych niż 6 cm w środkach transportu publicznego, na dworcach, stadionach, imprezach masowych.
- Większe uprawnienia policji do konfiskowania niebezpiecznych przedmiotów.
- Nowe kampanie edukacyjne w szkołach na temat skutków przemocy.
Niemieckie koleje Deutsche Bahn już teraz wprowadzają kontrole przy wejściu na wybrane perony w dużych miastach.
Społeczna presja i oddolne inicjatywy
Mimo działań władz, wielu Niemców czuje się bezradnych. Coraz więcej osób unika komunikacji miejskiej wieczorami, a rodzice ograniczają samodzielność dzieci w poruszaniu się po mieście.
W odpowiedzi na ten strach powstały oddolne inicjatywy:
- Messerinzidenz.de — strona internetowa, która dokumentuje każdy przypadek ataku nożem na podstawie doniesień medialnych. Portal oferuje interaktywną mapę ataków z ostatnich miesięcy.
- Patrole obywatelskie — w niektórych miastach organizowane są nieformalne grupy patrolujące dzielnice wieczorem.
- Wsparcie psychologiczne — w szkołach i ośrodkach młodzieżowych zwiększono liczbę psychologów i pedagogów.
Kryminolodzy i socjologowie wskazują, iż samo zaostrzenie kar i ograniczenia prawne nie wystarczą. Potrzebna jest kompleksowa strategia: lepsze wykrywanie zaburzeń psychicznych u młodzieży, inwestycje w edukację emocjonalną i komunikacyjną, skuteczniejsza integracja imigrantów i uchodźców, zwiększenie obecności służb porządkowych w newralgicznych punktach.
Polska społeczność w Niemczech: rosnący niepokój
Polacy stanowią jedną z największych mniejszości w Niemczech i również odczuwają skutki pogarszającego się bezpieczeństwa. Po tragedii w Krefeld, polskie media zaapelowały o ochronę pracowników zza granicy. Polscy księża, organizacje i konsulaty organizują spotkania informacyjne i kampanie uświadamiające. Podnoszą też temat barier językowych, które utrudniają zgłaszanie przestępstw i uzyskiwanie pomocy.
