„Największy w Europie program, który ma rozwiązać ogromny problem”. Co dalej z Czystym Powietrzem?

2 miesięcy temu

Liczba wniosków we flagowym rządowym programie Czyste Powietrze zbliża się do miliona. Polacy zawnioskowali już o ponad 35,5 miliarda złotych na likwidację trujących kopciuchów. Tylko w ubiegłym tygodniu takich wniosków złożyli ponad 5,5 tys. Jaka przyszłość czeka najważniejszy program, który wciąż łapie „zadyszkę”? Na to pytanie odpowiadali paneliści w ubiegły czwartek w ramach Europejskiego Forum Nowych Idei (EFNI) w Sopocie. Padło kilka ważnych deklaracji.

Ignacy Niemczycki, wiceminister Rozwoju i Technologii, obnażył najbardziej szkodliwe mity procesów przechodzenia na zieloną energię. Według niego najbardziej zdradliwe okazały się aspekty potencjalnych wywłaszczeń i nakazów nakładanych na właścicieli budynków oraz narracja wokół EPBD.

– Ważne, żeby to wybrzmiało – Dyrektywa Budynkowa nie wprowadza żadnego mechanizmu wywłaszczenia kogoś z jego własności. To trzeba jasno powiedzieć. Na osobę prywatną, czy choćby na firmę, nie nakładamy żadnych zobowiązań. Zobowiązania nakładamy na państwo. Państwo musi spełnić takie warunki, żebyśmy byli w stanie spełnić te cele, które w dyrektywie są wypisane.

Czytaj także: Bez wypruwania okien i wyburzania domów? Dyrektywa budynkowa pod lupą [WYWIAD]

Dorota Zawadzka-Stępniak: Kontynuacja Czystego Powietrza jest kluczowa

Wokół procesu jego przeciwnicy zbudowali narrację „wymysłu brukselskich elit”. Natomiast, przy założeniu, iż ceny energii pozostaną takie same, realną korzyścią będą niższe rachunki. – Mówienie językiem praktycznych korzyści zmieni podejście w stosunku do dyrektywy budynkowej – podkreśla Niemczycki.

Dorota Zawadzka-Stępniak, prezeska NFOŚiGW, opowiedziała z kolei, jakich zmian możemy spodziewać się w Programie Czyste Powietrze. Jak mówiła, ze względu na nadużycia odbiorców, priorytetem będzie uszczelnienie tego programu. Dlatego rozpoczęto zostały konsultacje publiczne, w których biorą udział organizacje pozarządowe, samorządy i przedsiębiorcy. Konsultacje mają na celu odpowiedź na potrzeby regulacyjne i inwestycyjne.

Kwestie poruszane podczas konsultacji to:

Powiązanie projektu ze standardem energetycznym budynku,
Zredefiniowanie grupy najbardziej potrzebujących ,
Prefinansowanie – w jaki sposób zabezpieczyć interes beneficjenta?
Stworzenie rzetelnej listy wykonawców.

– To największy w skali Europy program, który ma rozwiązać ogromny problem – i którego kontynuacja jest kluczowa. Absolutnie musimy zapewnić finansowanie tego programu – zapewniała.

Żeby doszło do termomodernizacji, należy zaaranżować odpowiednie warunki. – Firmy zdolne są dostarczać technologie tylko wtedy, gdy mają stabilność legislacyjną. jeżeli zaczynamy jakieś programy wsparcia, powinny być one kontynuowane – podkreślała Aleksandra Stępniak, szefowa Public Affairs w Velux. – Rynek musi znać daleko w przód strategie, jak będzie wyglądała ta fala renowacji, jaka będzie trajektoria renowacji, na jaką skale będą podejmowane renowacje i w jakim zakresie. To jest kluczowe, aby biznes przygotował się, by dostarczyć produkty na rynek.

Guła: Rząd musi wywiązać się z zapisu umowy koalicyjnej

Stępniak kładła nacisk na holistyczne podejście do renowacji. Zaznaczyła, iż chcąc efektywnej modernizacji nie można skupiać się wyłącznie na efektywności energetycznej.

– Ważnym jest również, abyśmy mieli zdrowe budynki. Spędzamy w nich ok. 90 proc. naszego życia, ważne więc, żeby były to zdrowe i komfortowe miejsca. W Polsce ¼ obywateli jest dotknięta problemami związanymi z klimatem wewnątrz pomieszczeń (zagrzybienie, zła wentylacja, wilgoć niewystarczająca ilość światła, hałas). Zmieniając to, zmniejszamy tym samym koszt opieki zdrowotnej, absencji w biurze itp.

Andrzej Guła, prezes Polskiego Alarmu Smogowego zaapelował: – Rząd premiera musi wywiązać się z zapisu umowy koalicyjnej deklarującej walkę ze smogiem. W proces zaangażowane są w tej chwili różne ministerstwa i instytucje, ale nie będą one w stanie w pojedynkę zrealizować tak ambitnej i dużej reformy.

Wyjaśnił także, iż według szacunków PAS, „Program Czyste Powietrze będzie wymagał 8-12 mld zł rocznie na przeprowadzenie kompleksowej termomodernizacji budynków jednorodzinnych”. – Ten program powinien mieć długoletni plan finansowy, bo nikt go jeszcze nigdy nie zrobił. Teraz jest ostatni moment. To wymaga decyzji premiera, decyzji pana ministra finansów, bo tego programu nie da się przeprowadzić dzięki pojedynczych interwencji – wskazywał lider Polskiego Alarmu Smogowego.

Przypominamy, iż program finansowany jest z dwóch głównych źródeł: Krajowego Planu Odbudowy i Programu FENiKS. Potencjalnie może być w przyszłości zasilony Funduszem Modernizacyjnym i Społecznym Funduszem klimatycznym. Guła apelował do rządu Tuska o przeznaczenie środków z ETS (Fundusz Modernizacyjny), co zagwarantuje kontynuację programu.

Drugi punkt dotyczy budynków wielorodzinnych. W tej chwili na budynki jednorodzinne przeznacza się 3-4 mld zł. W tym roku wydamy na budynki wielorodzinne zaledwie 240 mln zł. Tymczasem o programie zupełnie zapomniano. – o ile rząd przegra tą walkę, to wszyscy ci, którzy nazywają dyrektywę budynkową “dyrektywą wywłaszczeniową,” będą tylko zyskiwać na popularności – dodawał Guła.

Program Czyste Powietrze. Najważniejsze informacje

Program Czyste Powietrze ma dwa główne cele: zmniejszenie liczby przedwczesnych zgonów spowodowanych złą jakością powietrza (tych jest ok. 40 tys. rocznie) oraz zmniejszenie kosztów ogrzewania w polskich gospodarstwach. Dzieje się to przez stopniowe eliminowanie z polskiego krajobrazu najbardziej trujących kotłów pozaklasowych, czyli tzw. kopciuchów. Tych wciąż dymi ponad 2 mln.

Z rządowego programu Czyste Powietrze korzystają właściciele i współwłaściciele jednorodzinnych domów mieszkalnych. Skorzystać mogą z niego także właściciele lokali mieszkalnych wydzielonych w budynkach jednorodzinnych posiadających wyodrębnioną księgę wieczystą.

Do dziś w programie złożono 987 250 wniosków, o dotacje na łączną kwotę 35,5 mld złotych. Dzięki programowi obserwujemy stopniową poprawę jakości powietrza w całej Polsce. Tylko w ciągu ostatniego tygodnia stare kopciuchy postanowiło wymienić ponad 5,5 tys. osób. Według ekspertów efekt Czystego Powietrza to także 3,3 mln ton CO2 mniej w atmosferze. Polki i Polacy spalają też mniej węgla. Ten, do niedawna sprowadzaliśmy głównie z Rosji.

Jak działa dotacja w programie Czyste Powietrze? Na dofinansowanie termomodernizacji budynku oraz wymianę kopciucha można otrzymać choćby 136 tys. bezzwrotnej dotacji. Wysokość dofinansowania jest zależna od średniej wysokości zarobków w przeliczeniu na domownika.

Wniosek można złożyć przez internet lub tradycyjnie we właściwym urzędzie. Więcej informacji dostępnych jest na oficjalnej stronie programu w tym miejscu. W wielu gminach działają też dedykowani urzędnicy – tzw. ekodoradcy, którzy pomagają przejść przez wszystkie formalności.