10 godzin temu
Właściciele domów w Polsce stoją przed bezprecedensowym wyzwaniem. Po niedawnej kampanii wymiany pieców węglowych na gazowe, Unia Europejska wprowadza radykalne zmiany, które zmuszą miliony gospodarstw domowych do kolejnej kosztownej modernizacji systemów grzewczych. Decyzja o całkowitym wycofaniu urządzeń opartych na paliwach kopalnych do 2040 roku wywołuje obawy o stabilność finansową polskich rodzin i możliwości techniczne przeprowadzenia tak szeroko zakrojonej transformacji.
Fot. Obraz zaprojektowany przez Warszawa w Pigułce wygenerowany w DALL·E 3.
Harmonogram zmian jest bardzo ambitny. Już w 2025 roku zostanie wstrzymane wszelkie publiczne wsparcie na zakup tradycyjnych pieców gazowych, co oznacza koniec popularnych dopłat z programu „Czyste Powietrze”. Jedynie systemy hybrydowe, wykorzystujące gaz jako uzupełnienie odnawialnych źródeł energii, będą mogły liczyć na dalsze wsparcie finansowe.
Sytuacja stanie się jeszcze bardziej wymagająca w 2030 roku, kiedy wszystkie nowe budynki w Unii Europejskiej będą musiały spełniać rygorystyczny standard zeroemisyjny. Oznacza to całkowity zakaz instalacji jakichkolwiek urządzeń grzewczych wykorzystujących paliwa kopalne w nowym budownictwie.
Prawdziwa rewolucja nadejdzie jednak w 2040 roku, gdy wszystkie istniejące piece gazowe będą musiały zostać wymienione na ekologiczne alternatywy. Ta zmiana wynika z unijnej dyrektywy dotyczącej charakterystyki energetycznej budynków, która ma doprowadzić do całkowitej eliminacji emisji CO2 z sektora mieszkaniowego.
Dodatkowym ciosem dla właścicieli systemów gazowych będzie wprowadzenie w 2027 roku nowego systemu handlu emisjami EU ETS 2. Choć opłaty nie będą nakładane bezpośrednio na konsumentów, eksperci przewidują, iż dostawcy paliw przerzucą dodatkowe koszty na odbiorców końcowych, co nieuchronnie doprowadzi do wzrostu cen gazu.
Zmiany te wpisują się w szerszą strategię klimatyczną UE, zawartą w pakiecie Fit for 55, który zakłada redukcję emisji CO2 o minimum 55 procent do 2030 roku względem poziomu z 1990 roku. Polski rząd próbuje złagodzić skutki tych regulacji, negocjując trzyletnie opóźnienie we wprowadzeniu systemu ETS 2, jednak eksperci zalecają już teraz planowanie przejścia na alternatywne źródła ogrzewania.
Sytuacja jest szczególnie trudna dla osób, które niedawno zainwestowały w wymianę starych pieców węglowych na gazowe, często korzystając z rządowych programów wsparcia. Teraz staną przed koniecznością kolejnej kosztownej modernizacji systemu grzewczego.
Skutki społeczne tych zmian mogą być bardzo poważne. Przede wszystkim należy spodziewać się znacznego obciążenia budżetów domowych, szczególnie w przypadku rodzin o niższych dochodach. Koszty nowych instalacji, choćby przy wsparciu programów pomocowych, mogą okazać się zbyt wysokie dla wielu gospodarstw domowych. Może to prowadzić do pogłębienia się zjawiska ubóstwa energetycznego i powstania nowych nierówności społecznych.
Istnieje również ryzyko powstania napięć społecznych związanych z poczuciem niesprawiedliwości wśród osób, które niedawno zainwestowały w piece gazowe. Może to prowadzić do spadku zaufania do instytucji państwowych i unijnych oraz wzrostu sceptycyzmu wobec polityki klimatycznej.
Jednocześnie transformacja energetyczna może stworzyć nowe miejsca pracy w sektorze odnawialnych źródeł energii i przyspieszyć rozwój innowacyjnych technologii grzewczych. najważniejsze będzie zapewnienie odpowiedniego wsparcia finansowego i technicznego dla gospodarstw domowych oraz sprawiedliwa dystrybucja kosztów tej transformacji.
