Nadciąga prawdziwa rewolucja w zwolnieniach lekarskich

Szykują się ogromne zmiany w przepisach dotyczących zwolnień lekarskich. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przygotowało projekt ustawy, który diametralnie przebuduje reguły gry. Zgodnie z obecnymi przepisami, osoby na L4 nie mogą w ogóle wykonywać pracy zarobkowej ani wykorzystywać zwolnienia w sposób niezgodny z jego celem. W przeciwnym razie grozi im utrata całego zasiłku chorobowego. Problem w tym, iż przepisy są mało precyzyjne – brakuje jasnej definicji „pracy zarobkowej” i „aktywności niezgodnej z celem zwolnienia”.

Fot. Shutterstock

Nowe zasady będą dużo bardziej elastyczne. Po pierwsze, „pracą zarobkową” nie będą uznawane incydentalne czynności wykonywane na życzenie pracodawcy, np. podpisanie dokumentów czy odebranie telefonu. Pracownik nie będzie już więc musiał obawiać się, iż nieświadome odpisanie na maila w trakcie L4 pozbawiłoby go zasiłku.

Po drugie, osoba na zwolnieniu lekarski będzie mogła wyjechać za granicę. Dotychczas musiała przebywać pod wskazanym przez lekarza adresem, chyba iż wyjazd był uzasadniony względami zdrowotnymi. Teraz wystarczy, iż adres wyjazdu zostanie wskazany w dokumentacji.

Co więcej, jeżeli ktoś pracuje na kilku etatach, to L4 będzie go obejmować tylko w ramach jednego z nich. Lekarz określi, czy dana praca jest możliwa do wykonywania pomimo choroby. Tym samym pracownik będzie mógł pobierać zasiłek chorobowy z jednej pracy, a jednocześnie dorabiać w innej.

Projekt zmian przepisów dotyczących pracy zarobkowej podczas zwolnienia lekarskiego przewiduje wiele kluczowych nowości, które mogą znacznie wpłynąć na sytuację pracowników i pracodawców. Aktualnie pracownik korzystający z L4 musi unikać wszelkich działań mogących sugerować aktywność zawodową – choćby odbieranie służbowych telefonów czy odpisywanie na e-maile może wiązać się z kontrolą ZUS i utratą zasiłku chorobowego.

Czego nie uznaje się za pracę zarobkową?
Obecnie przyjmuje się, iż pod pewnymi warunkami, za pracę zarobkową nie będzie uznane uzyskiwanie dochodów, które nie wymagają osobistego zaangażowania, np. podpisywanie dokumentów przygotowanych przez kogoś innego. Także samo formalne prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej, gdy osoba jest pracodawcą i sprawuje wyłącznie nadzór nad firmą, jest wyjątkiem. Z kolei prace związane z potrzebami środowiskowymi lub społecznymi, choćby jeżeli są wynagradzane, również nie muszą oznaczać utraty zasiłku.

Co uznaje się za aktywność zawodową podczas L4?
Obecnie za naruszenie zasad zwolnienia uznaje się natomiast konkretne działania związane z działalnością gospodarczą, takie jak nadzór nad pracownikami, obsługa klientów czy wykonywanie zadań w gospodarstwie rolnym. W związku z tym, aby uniknąć problemów w trakcie kontroli, lepiej wyłączyć telefon służbowy i powstrzymać się od wszelkiej komunikacji biznesowej.

Proponowane zmiany – zdefiniowanie pracy zarobkowej
Zgodnie z nowym projektem, praca zarobkowa podczas zwolnienia obejmie każdą czynność o charakterze zarobkowym, niezależnie od podstawy prawnej jej wykonania, z wyjątkiem sytuacji incydentalnych, które wymagają nagłych działań w wyjątkowych okolicznościach. Projekt zakłada, iż niektóre sporadyczne aktywności, takie jak podpisanie dokumentów w celu uniknięcia strat finansowych, mogą zostać wyłączone spod definicji pracy zarobkowej.

Zakaz działań sprzecznych z celem zwolnienia
Projekt ustawy doprecyzowuje również, iż za utratę prawa do zasiłku odpowiadają wszelkie czynności, które wydłużają lub zakłócają proces leczenia, takie jak remont mieszkania, wakacje lub aktywny udział w zawodach sportowych. Działania codzienne, np. zakupy spożywcze, wizyta u lekarza czy spacer w ramach rekonwalescencji, nie będą jednak powodowały utraty zasiłku.

Adres pobytu a zwolnienie
Nowelizacja wprowadza również istotne zmiany związane z obowiązkiem przebywania pod wskazanym adresem. Ubezpieczony, który opuści miejsce pobytu wskazane w dokumentacji, może stracić prawo do zasiłku, chyba iż udowodni, iż jego nieobecność była związana z nagłymi potrzebami zdrowotnymi, np. wizytą u lekarza.

Praca u jednego pracodawcy, zasiłek u drugiego
Interesująca zmiana dotyczy również osób, które posiadają umowy z różnymi pracodawcami. o ile lekarz uzna, iż ze względu na rodzaj pracy niezdolność dotyczy tylko jednej z umów, pracownik będzie mógł podjąć pracę u innego pracodawcy i przez cały czas pobierać zasiłek.

Nowe przepisy miałyby obowiązywać od 1 stycznia 2025 roku, jednak przed projektem pozostało szereg etapów legislacyjnych. Proponowane zmiany mogą znacząco wpłynąć na standardy korzystania ze zwolnień lekarskich i oczekiwania względem pracowników na L4. Wprowadzają one wyraźniejsze zasady, które pomagają zarówno pracownikom, jak i pracodawcom uniknąć nieporozumień i problemów z ZUS.