W roku 2025 ustawa o mniejszościach narodowych i etnicznych z 6 stycznia 2005 obchodziła 20-lecie wejścia w życie. Wokół tego tematu spotkali się w Sejmie 4 lutego 2025 przedstawiciele mniejszości narodowych i etnicznych, odpowiedzialni za to zadanie ministrowie, parlamentarzyści i samorządowcy, by porozmawiać o wspomnianym dokumencie.
Ustawa, która weszła w życie 6 stycznia 2005 roku, była efektem wieloletnich prac rozpoczętych już w 1994 roku. Dokument ten zapewnia mniejszościom narodowym i etnicznym w Polsce prawa do pielęgnowania i rozwoju ich tożsamości kulturowej oraz językowej. w tej chwili ustawa obejmuje 13 mniejszości narodowych i etnicznych oraz jedną grupę posługującą się językiem regionalnym – kaszubskim.
Wydarzenie 4 lutego otworzył Marszałek Sejmu Szymon Hołownia, który również objął je swoim patronatem. Wydarzenie składało się z dwóch części: wystawy „Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce w 20-lecie ustawy”, którą będzie można przez najbliższe dwa tygodnie zobaczyć w holu sejmu, a która została przygotowana przez Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej.
Drugą częścią była konferencja pt. „20 lat ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym – historia, funkcjonowanie i przyszłość”. W trzech blokach dyskutowano najpierw o historii powstawania ustawy, później o tym jak ustawa formalnie funkcjonuje lub nie w miejscach, gdzie występują mniejszości, a w ostatnim bloku omawiano perspektywę przyszłościową ustawy – w tym kontekście przede wszystkim próba aktualizacji ustawy, która w swoim brzmieniu funkcjonuje już 20 lat i do dzisiaj nie wprowadzono żadnych zmian – mimo zgłaszanych licznych uwag i propozycji przez środowiska mniejszości.
Dominującą kwestią był temat oświaty mniejszości, która jest kluczowa dla przetrwania mniejszości, a jak podkreślali dyskutujący w panelach rozmówcy – w tej sferze wciąż istnieje wiele problemów i wyzwań, które nie doczekały się systemowych i praktycznych rozwiązań.
Jak mówił przewodniczący Związku Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce Rafał Bartek:
Ustawa jest narzędziem, która dała nam, mniejszościom pewne możliwości, ale nie daje nam gwarancji, które są konieczne dla stabilnego funkcjonowania mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce. Konieczne jest wdrożenie chociażby konkretnych rozwiązań, które pozwolą podtrzymywać i rozwijać tożsamość przede wszystkim w zakresie edukacji mniejszościowej, wsparcie dla powstawania i funkcjonowania szkół mniejszościowych czy kwestii nauczania języka mniejszości w 7 i 8 klasie. Przedstawiciele Mniejszości odnosili się do bilansu otwarcia z 2023 roku, który omawia liczne problemy i wyzwania środowisk mniejszościowych. Podczas konferencji padło wiele pozytywnych deklaracji i liczymy na to, iż prace nad praktycznymi rozwiązaniami ruszą w najbliższym czasie.
Fot. Okiem Sportowca Stefani Koprek
