3 godzin temu
Lasy Państwowe zawarły umowę z prywatną firmą w sprawie budowy farm wiatrowych na terenach leśnych. Projekt „Las energii” miał charakter pilotażowy. Jak wykazała kontrola NIK – podjęte działania były niezgodne z prawem. Przepisy ustawy o lasach nie przewidywały bowiem wykorzystywania gruntów leśnych do takich celów. Ponadto obowiązujące w dniu zawarcia umowy plany zagospodarowania przestrzennego nie przewidywały w tych miejscach elektrowni wiatrowych. NIK zwróciła uwagę, iż wdrożenie inwestycji w energetykę wiatrową na terenach leśnych wymagałoby zmian ustawowych.
NIK przeprowadziła kontrolę w Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych (LP). Jej głównym celem była ocena schematy zaplanowania, przygotowania i przeprowadzenia inwestycji w ramach projektu pn. Las energii.
Ustalono, iż w lipcu 2021 r. Lasy Państwowe i prywatna firma podpisały list intencyjny, w którym zadeklarowały chęć wspólnej pracy nad budową farm wiatrowych. Zaplanowane zostały dwa pilotażowe projekty na terenach objętych zarządem Lasów Państwowych. Pilotaż, który nosił nazwę „Las energii” był wdrażany na podstawie decyzji ówczesnego Dyrektora Generalnego LP z października 2021 roku.
Na inwestora Lasy Państwowe wybrały prywatną spółkę, która ofertę współpracy zgłosiła jesienią 2020 r. kooperacja miała polegać na dzierżawie gruntów leśnych pod elektrownie wiatrowe, a stronami umowy miały być lokalne nadleśnictwa oraz spółka. Jedna elektrownia miała składać się z ośmiu do dziesięciu wiatraków o całkowitej wysokości do 250 m. Firma zobowiązała się pokryć wszystkie koszty oraz zdobyć potrzebne zgody i pozwolenia. Potencjalne lokalizacje inwestycji zostały wskazane przez spółkę wraz z ofertą współpracy.
21 grudnia 2021 r. ówczesny Dyrektor Generalny LP wystąpił do sześciu wytypowanych nadleśnictw (Sława Śląska, Krzystkowice, Nowa Sól, Przasnysz, Lubsko i Skwierzyna) o zawarcie ze spółką umowy na dzierżawę terenów leśnych pod farmy wiatrowe. Umowy zostały podpisane w grudniu 2021 r. i styczniu 2022 r. Jednak w czasie kontroli NIK działania pilotażowe prowadzone były w trzech lokalizacjach, tj. Nadleśnictwa Skwierzyna, Nowa Sól i Sława Śląska (z uwagi na różne uwarunkowania zaistniała potrzeba rezygnacji z części lokalizacji).
NIK negatywnie oceniła działalność Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych w zakresie planowania i przygotowania inwestycji w ramach projektu pn. Las energii. Ocenę tę uzasadniała stwierdzona w ramach kontroli nieprawidłowość polegająca na podejmowaniu przez Dyrekcję Generalną Lasów Państwowych działań, których celem było uruchomienie na terenach leśnych będących w zarządzie LP farm wiatrowych, pomimo iż przepisy ustawy o lasach nie przewidywały wykorzystywania gruntów leśnych do takiej działalności. Wystąpienie przez byłego Dyrektora Generalnego LP do nadleśniczych sześciu nadleśnictw o zawarcie ze spółką umów dzierżawy gruntów leśnych na cele związane z projektowaniem, budową i eksploatacją farm wiatrowych było działaniem niezgodnym z celami i zadaniami gospodarki leśnej określonymi w Planie urządzenia lasu (PUL). Uczestnictwo w budowie elektrowni wiatrowych nie mieści się w zakresie pojęcia gospodarki leśnej, do której prowadzenia powierzono Lasom Państwowym zarząd lasami, stanowiącymi własność Skarbu Państwa, i to w związku z gospodarką leśną – a nie np. energetyczną Lasy Państwowe zarządzają gruntami oraz ruchomościami. Jako gospodarkę leśną ustawodawca określił: działalność leśną w zakresie urządzania, ochrony i zagospodarowania lasu, utrzymania i powiększania zasobów i upraw leśnych (…).
Gospodarka leśna winna być prowadzona w oparciu o zasady:
- powszechnej ochrony lasów;
- trwałości ich utrzymania;
- ciągłości i zrównoważonego wykorzystania wszystkich funkcji lasów;
- powiększania zasobów leśnych.
PUL nie przewidywał w kategorii celów czy zadań gospodarki leśnej wyłączania gruntów z tej gospodarki celem realizacji inwestycji w elektrownię wiatrową. Prawodawca powierzył Lasom Państwowym zarząd lasami stanowiącymi własność Skarbu Państwa, więc za bezpodstawne należy uznać przekazywanie tego zarządu innemu podmiotowi (np. spółce) w celu realizacji inwestycji w energetykę wiatrową. Należy podkreślić, iż miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego obowiązujące na terenach objętych umowami dzierżawy, na dzień zawierania tych umów nie przewidywały lokalizacji na ww. terenach elektrowni wiatrowych. Nie doszło do zmiany przeznaczenia gruntów leśnych, tymczasem były Dyrektor Generalny LP skierował do nadleśniczych pismo z 21 grudnia 2021 r., wskazujące na konieczność zawarcia umów dzierżawy.
Mając na uwadze wyniki przeprowadzonej kontroli, NIK wniosła o zapewnienie dzierżawienia terenów leśnych z zachowaniem celów i zadań gospodarki leśnej określonych w PUL. Ponadto NIK zwróciła uwagę, iż wdrożenie inwestycji w energetykę wiatrową na terenach leśnych wymagałoby zmian ustawowych. Wskazywało na to także Ministerstwo Klimatu i Środowiska w odpowiedzi na interpelację poselską (pismo z 24 listopada 2024): (…) aby LP – w tym jednostki przedsiębiorstwa jak Nadleśnictwa – mogły zaangażować się samodzielnie czy przez partnera (dzierżawcę) w budowę elektrowni wiatrowych na terenach powierzonych w zarząd LP, niezbędna byłaby zmiana przepisów prawa dotycząca zmiany pojęcia „gospodarki leśnej” lub przypisująca dodatkowe zadania dla LP związane z działalnością energetyczną.
Pomysł budowy leśnych farm wiatrowych spotkał się też z negatywną opinią Rady Ochrony Przyrody. Rada wyraziła przekonanie, iż w warunkach naszego kraju nie ma gospodarczego, prawnego i środowiskowego uzasadnienia dla lokalizacji tak ryzykownych przyrodniczo instalacji na obszarach zalesionych.
-->
