7 godzin temu
Kopalnie w Polsce, pomimo spadającego wydobycia, przez cały czas są istotnym elementem polskiego sektora energetycznego. Zaktualizowana baza danych o kopalniach węgla w Polsce, przygotowana przez zespół energy.instrat.pl, zawiera ich największą i najbardziej aktualną listę oraz wiele innych danych.
Kopalnie w Polsce – najważniejsze wnioski
- Obecnie w Polsce aktywne są 23 kopalnie wydobywające węgiel z 48 złóż. W sumie w bazie zgromadzono informacje o 34 kopalniach i 69 złożach
- 71% polskich zasobów węgla kamiennego to węgiel energetyczny, a 28% to węgiel koksujący
- W 2023 r. nastąpił spadek wydobycia – wydobycie węgla kamiennego wyniosło 42,5 mln ton w 2023 r., co stanowi spadek o 8,67% w porównaniu z rokiem 2022 (46,5 mln ton). W przypadku węgla brunatnego wydobycie również wyniosło 42,5 mln ton, co oznacza spadek o 26,3% rok do roku (57,7 mln ton w 2022 r.). Największa kopalnia węgla kamiennego ROW (PGG) zatrudniała w sumie ponad 12 tys. osób i wydobyła 6,5 mln t węgla (15% krajowego wydobycia).
- Emisje metanu spadły, ale tylko ze względu na zamykanie kopalń. Przeciętnie z każdej tony wydobytego węgla, trafia do atmosfery stała ilość tego bardzo silnego gazu cieplarnianego. W 2023 r. KWK Knurów-Szczygłowice (JSW) zostało największym emitentem metanu w Polsce – emisje wzrosły z 45 do 64 kt. Taka ilość ma podobny wpływ na klimat, co spalenie ok. 37 tysięcy wagonów z węglem!
Baza danych jest przygotowywana przez zespół energy.instrat.pl. Wszystkie zebrane dane, wnioski i wizualizacje są na otwartej licencji – wierzymy, iż otwartość danych jest kluczem do transparentnej i sprawiedliwej transformacji.
Poniżej wizualizujemy wybrane dane, które można pozyskać z bazy. W dalszej kolejności wskazujemy nowości wprowadzone w najnowszym wydaniu, przedstawiamy pełną listę zawartości oraz omawiamy szerzej informacje o sektorze górnictwa.
Nowości w bazie danych
- Wprowadzone dane za 2023 rok (zatrudnienie, wydobycie, emisje metanu, zasoby przemysłowe)
- Aktualny harmonogram zamykania kopalń oraz obowiązywania koncesji
- Zamiast własnego podziału na węgiel energetyczny i koksowy przedstawiamy wydobycie z podziałem na typy węgla wg. geologicznej klasyfikacji (31+32, 33 itd.)
- Uproszczenia w nazewnictwie i doborze przedstawianych danych o emisjach metanu z dwóch źródeł danych
- Zmiana metodologii doboru niektórych danych o zatrudnieniu, z uwagi na mniejszą ilość danych raportowanych przez spółki
Pełna lista zawartości
- Lista kopalni i złóż węgla kamiennego i brunatnego. W sumie w bazie zgromadzono informacje o 34 kopalniach i 69 złożach
- Kryteria włączenia złoża do bazy: wydobycie min. 2 tys. ton lub skategoryzowane przez PIG jako eksploatowane stale lub okresowo po 2015 r.
- Struktura organizacyjna: właściciel, kopalnia, ruchy, złoża
- Wydobycie wg danych z PIG i raportów spółek
- Zatrudnienie w kopalniach
- Emisje metanu z WUG i KOBiZE i metanowość względna (emisje z każdej tony wydobytego węgla)
- Daty uruchomienia i zamknięcia kopalni oraz eksploatacji złóż
- Koncesje: daty obowiązywania i numery
- Lokalizacja: miejscowość, województwo, współrzędne
- Wydobycie wg geologicznej klasyfikacji typów węgla
Kopalnie w Polsce – struktura i zmiany w organizacji
Według stanu na grudzień 2024, aktywnych w Polsce pozostaje 19 kopalni węgla kamiennego oraz 4 kopalnie węgla brunatnego. Użytkowane były 43 złoża węgla kamiennego (z czego Bobrek-Miechowice 2 użytkowane przez ZG Siltech do końca 2024 roku) oraz 5 złóż węgla brunatnego. Węgiel kamienny wydobywa się na terenie województw: śląskiego, małopolskiego i lubelskiego. Główne punkty na mapie wydobycia węgla brunatnego to: Bełchatów (woj. łódzkie), Turów (woj. dolnośląskie) i Konin-Tomisławice (woj. wielkopolskie i częściowo kujawsko-pomorskie), gdzie górnictwo jest w końcowej fazie likwidacji. Prezes ZE PAK zapowiedział zakończenie wydobycia w odkrywce Tomisławice w 2026 roku. Najmniejsza polska kopalnia węgla brunatnego to KWB Sieniawa w woj. lubuskim.
W 2023 roku w polskim sektorze węglowym zaszły istotne zmiany organizacyjne i restrukturyzacyjne. JSW przeprowadziło integrację KWK Jastrzębie-Bzie z KWK Borynia-Zofiówka, tworząc nową strukturę pod nazwą KWK Borynia-Zofiówka-Bzie, składającą się z trzech ruchów, w tym nowo utworzonego Ruchu Bzie.
Spółka Restrukturyzacji Kopalń (SRK) zakończyła działalność i zlikwidowała kopalnie Krupiński, Wieczorek II oraz Centrum. realizowane są także przygotowania do zamknięcia kopalni Pokój I–II.
Węglokoks Kraj przeszedł pod kontrolę Skarbu Państwa, natomiast LWB Bogdanka intensywnie pracuje nad przygotowaniami do eksploatacji złóż K-6 i K-7.
Spadek wydobycia węgla kamiennego i brunatnego
W 2023 roku w Polsce odnotowano istotne zmiany w zakresie zasobów i wydobycia węgla, jak odnotowuje Państwowy Instytut Geologiczny (PIG).
Wydobycie węgla kamiennego wyniosło 42,5 mln ton, co stanowi spadek o 8,67% w porównaniu z rokiem poprzednim. Udokumentowane zasoby bilansowe węgla kamiennego osiągnęły poziom 64,6 mld ton, z czego 71% stanowił węgiel energetyczny, a 28% węgiel koksujący.
Największe spadki wartości wydobycia nastąpiły w kopalniach:
- LW Bogdanka: spadek o 1,0 mln ton (17%),
- ZG Sobieski: spadek o 0,70 mln ton (42%),
- KWK Ruda: spadek o 0,56 mln ton (24%).
W przypadku węgla brunatnego wydobycie również wyniosło 42,5 mln ton, co oznacza spadek o 26,3% rok do roku. Było to wynikiem kilku czynników, takich jak zmniejszenie wydobycia, ubytki zasobów wynikające ze strat eksploatacyjnych, rozpoznanie złóż podczas eksploatacji, a także przeklasyfikowanie części zasobów przemysłowych na nieprzemysłowe w złożach Bełchatów-pole Bełchatów oraz Bełchatów-pole Szczerców. W 2023 roku nie opracowano nowych projektów zagospodarowania złóż ani ich aktualizacji.
Znaczne spadki wielkości wydobycia zanotowano w pięciu eksploatowanych złożach węgla brunatnego:
- Bełchatów-pole Szczerców: spadek o 9,9 mln ton (24%),
- Turów: spadek o 2,0 mln ton (21%),
- Bełchatów-pole Bełchatów: spadek o 1,4 mln ton (39%),
- Tomisławice: spadek o 0,7 mln ton (59%),
- Pątnów IV: spadek o 0,3 mln ton (41%).
JSW jest właścicielem kopalni emitujących najwięcej metanu, a na drugim miejscu znajduje się PGG.
Metan towarzyszy wydobyciu w większości kopalni węgla kamiennego. Jego mieszanina z powietrzem ma adekwatności wybuchowe i powoduje duże zagrożenie dla górników. Jest też gazem cieplarnianym, którego efekt jest 72 razy silniejszy niż dwutlenku węgla (w skali 20 lat).
- Z wyzwaniami związanymi z metanem muszą mierzyć się głównie spółki JSW i PGG,
- PKW posiada tylko jedną kopalnię emitującą metan, podczas gdy Węglokoks, Bogdanka, Eko-Plus i Siltech nie mają tego problemu wcale,
Najwięcej w roku 2023 wyemitowała Kopalnia Węgla Kamiennego Knurów-Szczygłowice, należąca do JSW: 64 tysiące ton metanu. Taka ilość ma podobny wpływ na klimat, co spalenie ok. 37 tysięcy wagonów z węglem!
Baza danych o kopalniach węgla w Polsce dostępna jest na energy.instrat.pl w otwartym dostępie. Zachęcamy do samodzielnego odkrywania bazy i wniosków.
Przypominamy, iż comiesięczne statystyki dotyczące górnictwa węgla kamiennego można przeglądać na energy.instrat.pl w sekcji Górnictwo. Ich podsumowanie wraz z komentarzem zapewnia comiesięczny Przegląd Węglowy.
Kontakt
Wojciech Przedlacki, Product Owner energy.instrat.pl, [email protected]
