4 tygodni temu
Brak adekwatnych środków finansowych na realizację zadań zleconych z zakresu administracji rządowej znacząco obciąża budżety regionów i ogranicza ich możliwości inwestycyjne – podkreślają marszałkowie województw w przyjętym 4 września 2025 r. Stanowisku nr 3 Konwentu Marszałków Województw RP. Dokument stanowi apel o wprowadzenie trwałych rozwiązań systemowych, które zagwarantują samorządom stabilne finansowanie powierzanych im zadań.
Zadania zlecone bez środków – problem narastający od lat
Samorządy województw odgrywają istotną rolę w realizacji szerokiego katalogu zadań publicznych, w tym tych zleconych przez administrację rządową. Jak podkreślają marszałkowie, od lat utrwala się praktyka przekazywania nowych obowiązków bez zapewnienia odpowiednich środków finansowych. W efekcie regiony zmuszone są finansować zadania państwa z własnych budżetów, kosztem działań prorozwojowych.
– Nie może stać się zasadą, iż samorząd w każdej sytuacji będzie realizował zadania zlecone bez otrzymania odpowiednich środków z budżetu państwa – wskazuje Konwent Marszałków w swoim stanowisku. – Angażowanie środków własnych ogranicza możliwości inwestycyjne regionów i hamuje rozwój społeczno-gospodarczy kraju.
Naruszanie konstytucyjnej zasady adekwatności
Przedstawiciele samorządów zwracają uwagę, iż obecna praktyka stoi w sprzeczności z art. 167 Konstytucji RP oraz ustawą o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Przepisy te wyraźnie stanowią, iż zmiany w zakresie zadań samorządów muszą iść w parze z odpowiednimi zmianami w podziale dochodów publicznych.
Brak adekwatnego finansowania skutkuje tym, iż wiele samorządów dochodzi należnych środków w postępowaniach sądowych – często skutecznie, ale z wieloletnim opóźnieniem.
Kluczowe obszary problemowe
W stanowisku Konwent Marszałków wskazano obszary szczególnie obciążające budżety regionów. Są to m.in.:
-
działania z zakresu obronności i zarządzania kryzysowego,
-
programy integracji cudzoziemców i uchodźców,
-
kampanie edukacyjne i profilaktyczne,
-
zadania związane z funkcjonowaniem wojewódzkich ośrodków ruchu drogowego (WORD).
We wszystkich tych przypadkach przekazywane przez rząd dotacje nie pokrywają rzeczywistych kosztów realizacji powierzonych zadań.
Postulat: samorząd jako partner, nie tylko wykonawca
Marszałkowie województw apelują o zmianę filozofii współpracy między rządem a samorządami. Podkreślają, iż samorząd województwa powinien być traktowany jako równorzędny partner, a nie jedynie wykonawca decyzji administracji centralnej.
W tym kontekście Konwent wskazuje pięć kluczowych postulatów:
-
Wypracowanie mechanizmu wiążących uzgodnień dotyczących zakresu i finansowania zadań zleconych.
-
Wzmocnienie roli Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.
-
Jasny model zabezpieczenia środków w budżecie państwa.
-
Waloryzacja dotacji celowych zgodnie ze wzrostem kosztów usług publicznych.
-
Przekształcanie stałych zadań zleconych w zadania własne, z pełnym finansowaniem.
Apel o systemowe zmiany
Konwent Marszałków Województw RP w swoim stanowisku wzywa do zainicjowania procesu zmian legislacyjnych i finansowych, które uwzględnią doświadczenia i postulaty regionów.
– Samorządy województw nie uchylają się od współpracy z administracją rządową, ale muszą mieć realne możliwości wykonywania powierzanych im zadań w interesie mieszkańców – podkreśla Joanna Skrzydlewska, Przewodnicząca Konwentu Marszałków Województw RP.
Pełna treść stanowiska nr 3 Konwentu Marszałków Województw Rzeczypospolitej Polskiej:
https://polskieregiony.pl/wp-content/uploads/2025/10/STANOWISKO-NR-3.pdf
