1 tydzień temu
Duże uzależnienie Komisji Europejskiej od technologii amerykańskiej budzi coraz więcej pytań o bezpieczeństwo i suwerenność cyfrową. Rozwiązaniem może być oprogramowanie typu open source, ale jego wdrożenie wymaga odwagi i współpracy na poziomie europejskim.
Wojciech Wiewiórowski, Europejski Inspektor Ochrony Danych (EDPS), ubiegający się o reelekcję, konsekwentnie krytykuje korzystanie przez Komisję Europejską z usług Microsoftu. Jego głos odzwierciedla obawy wielu urzędników, którzy postrzegają to uzależnienie jako zagrożenie dla bezpieczeństwa danych i suwerenności cyfrowej UE.
Chociaż Komisja publicznie deklaruje, iż Microsoft365 nie ma równoważnych alternatyw, wewnętrzne dokumenty pokazują, iż urzędnicy z optymizmem patrzą na inicjatywy państw członkowskich zmierzające do opracowania niezależnych rozwiązań.
Wśród propozycji pojawia się nacisk na oprogramowanie typu open source, które mogłoby wzmocnić cyfrową niezależność Europy. Jednak kluczowym wyzwaniem pozostaje brak wyraźnej woli politycznej, która mogłaby przyspieszyć realizację tego celu.
Oprogramowanie open source jako alternatywa
Dyrekcja Generalna ds. Usług Cyfrowych (DG DIGIT) już prowadzi dialog z francuskim Międzyresortowym Dyrektoriatem Cyfrowym (DINUM) i niemieckim Centrum Suwerenności Cyfrowej (ZenDis). Oba ośrodki rozwijają projekty open-source, które mogłyby zastąpić produkty Microsoftu.
- OpenDesk (ZenDis): Kompleksowe rozwiązanie podobne do Microsoft365.
- La Suite (DINUM): Modułowe narzędzie łączące różne komponenty cyfrowej przestrzeni roboczej dzięki wspólnego logowania.
Wspólne działania tych dwóch ośrodków mają doprowadzić do stworzenia europejskiego konsorcjum infrastruktury cyfrowej (EDIC). Ramy prawne EDIC mogłyby przyspieszyć wdrażanie suwerennych systemów IT w Europie. Wysiłki te wspierają także inne państwa, takie jak Holandia, Belgia, Grecja czy Dania, które uczestniczyły w wrześniowym „projectathonie” zorganizowanym przez DG DIGIT.
Korzyści z europejskiej współpracy
DG DIGIT podkreśla znaczenie wspólnego rozwoju systemu open source. kooperacja na poziomie europejskim pozwoliłaby nie tylko na zmniejszenie zależności od zagranicznych dostawców, ale także na zapewnienie ciągłości rozwoju technologii. Jak zauważył DINUM: „Im więcej będziemy współpracować, tym bardziej wzmocnimy odporność i suwerenność europejskich ekosystemów cyfrowych.”
Jednak obecne działania Komisji ograniczają się do planowania wewnętrznej oceny projektów takich jak OpenDesk. Ta ostrożna postawa budzi krytykę ze strony przedstawicieli branży open source. Sebastian Raible z Europejskiego Stowarzyszenia Biznesu Open Source (APELL) wezwał Komisję do większej odwagi i entuzjazmu w realizacji suwerennych projektów.
Lekcje z Chin i Monachium
Przykłady z Chin i Monachium pokazują, iż przejście na oprogramowanie typu open source wymaga zarówno odwagi, jak i przemyślanego planowania.
- Chiny: W ramach dyrektywy z 2022 r. kraj dąży do całkowitego zastąpienia zagranicznego systemu w przedsiębiorstwach państwowych do 2027 r. Inwestując w rozwiązania open source, Chiny pokazują, iż cyfrowa suwerenność jest możliwa przy odpowiednim wsparciu politycznym i finansowym.
- Monachium: Miasto w latach 2006–2013 przeszło na open source, jednak w 2017 r. powróciło do systemów Windows z powodu wysokich kosztów i problemów technicznych. Mimo to Monachium kontynuuje rozwój projektów open source, współpracując m.in. z ZenDis.
Te przykłady uczą, iż migracja na nowe systemy IT wiąże się z wyzwaniami, ale jest możliwa dzięki konsekwentnemu wsparciu i współpracy.
Kluczowe wyzwania dla Komisji
Przejście Komisji Europejskiej na open source nie będzie proste. Wymaga to:
- Politycznej woli: Decyzje w tej sprawie zależą od odwagi liderów UE, takich jak nowa szefowa ds. technologii Henny Virkkunen, która podczas przesłuchań wspominała o znaczeniu open source.
- Współpracy międzynarodowej: Projekty takie jak EDIC i inicjatywy krajowe mogą być podstawą do budowy paneuropejskich rozwiązań IT.
- Zarządzania kosztami: Przykład Monachium pokazuje, iż inwestycje w open source mogą być kosztowne, ale długofalowo przynoszą korzyści.
Czy Europa jest gotowa na zmianę?
Pomimo obecnych wyzwań Komisja ma wszystko, czego potrzeba, aby rozpocząć transformację. Oprogramowanie open source to nie tylko technologia – to także idea współpracy i dzielenia się wiedzą, która leży u podstaw wartości europejskich. Jak zauważył przedstawiciel Rady Miasta Monachium, sukces open source zależy od liczby zaangażowanych uczestników: „Im więcej współpracowników, tym lepsze oprogramowanie”.
Pytanie, czy Komisja Europejska zdecyduje się na bardziej proaktywną postawę, pozostaje otwarte. W tym tygodniu przesłuchania kandydatów na EDPS mogą rzucić światło na przyszłość cyfrowej suwerenności UE. W piątek ambasadorowie UE wybiorą preferowanego kandydata na to najważniejsze stanowisko. Wynik tego głosowania będzie sygnałem, czy Europa jest gotowa na radykalne zmiany w zakresie cyfrowej niezależności.
