Kampania bez faworyta na dwa tygodnie przed wyborami

Zdjęcie: Chińska polityka energetyczna (64)

Współpraca: Małgorzata Czarnik, Paweł Gawryluk

– na dwa tygodnie przed dniem wyborów prezydenckich stan rywalizacji wydaje się być najbardziej wyrównany od momentu, w którym Kamala Harris przejęła w lipcu od Joe Bidena rolę kandydatki Partii Demokratycznej

– ostatnie dwa-trzy tygodnie przyniosły definitywne zahamowanie korzystnej dla Harris tendencji sondażowej oraz odrobienie znacznej części strat przez Trumpa, co spowodowane jest szeregiem czynników, między innymi zbyt ostrożną i mało wyrazistą kampanią Harris

– każdy z siedmiu kluczowych stanów uważany jest w tej chwili powszechnie za arenę bardzo wyrównanej rywalizacji, niemającej wyraźnego faworyta

– Harris przeszła do ofensywy medialnej próbując odzyskać impet z sierpnia i września, ale to Trump prowadzi kampanię, która – choć przez cały czas agresywna i polaryzująca – wydaje się być bardziej intensywna

– nowe obietnice wyborcze praktycznie nie pojawiają się w kampaniach obu głównych kandydatów, dlatego o wyniku wyborów zadecydują m.in.: mobilizacja baz wyborczych, skuteczność w walce o niewielki odsetek wyborców niezdecydowanych w kluczowych stanach oraz zaoferowanie wyborcom realnych szans na zmianę

Ogólny obraz sytuacji

Kilka tygodni szybkiego wzrostu poparcia w sondażach ogólnokrajowych i w kluczowych stanach oraz wygrana debata przeciwko Donaldowi Trumpowi nie wystarczyły Kamali Harris, aby rozpocząć ostatni miesiąć kampanii w charakterze faworyta.

Jakkolwiek obecna wiceprezydent USA przez cały czas często prowadzi (choć iluzoryczną przewagą) w badaniach z Pensylwanii, Michigan oraz Wisconsin, w których zwycięstwo byłoby dla niej wystarczające do wygrania wyborów (odpowiednio 19, 15 i 10 głosów w Kolegium Elektorskim), to jednak kandydat republikanów odrobił większość straty, przez co wszystkie trzy stany przemysłowej północy uznaje się w tej chwili za niemające wyraźnego faworyta w wyścigu prezydenckim. Z drugiej strony w trzech innych kluczowych stanach, czyli Georgii, Karolinie Północnej i Arizonie (odpowiednio 16, 16 i 11 głosów elektorskich) na ogół przewagę w sondażach ma Trump. Harris prowadzi za to minimalnie w Nevadzie, która wystawia jednak zaledwie 6 elektorów [1][2][3].

Przyczyny zmiany tendencji w sondażach są złożone. Po pierwsze, przez kilka tygodni po zastąpieniu niepopularnego Joe Bidena Harris korzystała z efektu świeżości oraz kredytu zaufania wyborców, którzy wiązali z jej pojawieniem się w wyścigu prezydenckim szansy na zmianę, co unaczonił gwałtowny wzrost jej popularności w lipcu [4]. Po drugie, jej energiczna i bardzo pozytywna, ale jednocześnie dość przewidywalna i ogólna, kampania nieobfitująca w przełomowe zapowiedzi i obietnice wyborcze spowodowała, iż coraz mniej Amerykanów znalazło u niej perspektywy rozwiązania swoich problemów. Jej częstsze wizyty w mediach co prawda pozwoliły wyborcom lepiej poznać kandydatkę, ale jednocześnie unaoczniły pewną miałkość jej programu, a także jej wolę kontynuacji niepopularnej polityki gospodarczej i społecznej Joe Bidena podkreślaną niejednokrotnie zarówno przez nią, jak i samego prezydenta. Jednocześnie Trump oraz JD Vance, jego kandydat na wiceprezydenta, prowadzą bardzo dynamiczną kampanię w kluczowych stanach oraz w mediach i zgłaszają odważne postulaty, co przynosi pewne efekty pomimo bardzo dużej przewagi finansowej i organizacyjnej sztabu Harris.

Sondaże i najważniejsze grupy wyborców

Tegoroczna rywalizacja o urząd prezydenta USA jest wyrównana, a obecne prognozy wskazują, iż w przypadku wygranej Kamali Harris jedynie w trzech kluczowych stanach, czyli w Pensylwanii, Michigan oraz Wisconsin, mogłaby ona wygrać z Donaldem Trumpem w Kolegium Elektorskim różnicą jedynie 270:268. Podobnie jak w każdej kampanii prezydenckiej pojawia się wiele sondaży wskazujących na zwycięstwo jednego bądź drugiego kandydata, jednak zmiana tendencji na przestrzeni ostatnich 2-3 tygodni jest bardzo wyraźna: w uśrednionych badaniach ogólnokrajowych oraz w kluczowych stanach Trump zyskuje poparcie. Według stanu na połowę października istnieje szeroki konsensus, iż w każdym z 7 kluczowych stanów szanse na wygraną obu głównych kandydatów są podobne [5], co przekłada się na analogiczne prognozy dotyczące rezultatu w głosowaniu w Kolegium Elektorskim [6][7]. Otwartym jest pytanie, czy i w jakim stopniu sondaże mogą faworyzować danego kandydata: o ile w 2016 oraz 2020 r. wiele z nich niedoszacowało Trumpa, o tyle w tzw. wyborach „połówkowych” (midterms) do Kongresu z 2022 r. większość badań wskazywała na wysokie zwycięstwo republikanów, co jednak nie miało miejsca.

Istotnym wyzwaniem dla wszystkich z kandydatów będzie mobilizacja ich tzw. „bazy” wyborczej, czyli tych grup wyborców, którzy przeważnie w każdych wyborach głosują w ten sam sposób.

W przypadku Harris można wymienić przede wszystkim elektorat wielkomiejski oraz z wyższym wykształceniem, o tyle dla Trumpa istotni będą wyborcy z prowincji oraz ci bez wyższego wykształcenia. Istnieje jednak szereg grup wyborców, w których sympatie polityczne się zmieniają np. osoby czarnoskóre, osoby pochodzenia latynoskiego, mieszkańcy przedmieść, robotnicy i in. (w prawie każdym przypadku z rozróżnieniem na płci). Przykładowo, Harris cieszy się poparciem znacznej większości wyborców czarnoskórych (jednak niższym niż Hillary Clinton w 2016 r. czy Joe Biden w 2020 r.), jednak w większym stopniu kobiet [8], co sprawia, iż ostatnio wyszła z propozycjami programowymi skierowanymi do czarnoskórych mężczyzn [9]. Z kolei Trump, na którego głosuje większość białych mężczyzn ogółem, a także białych kobiet bez wyższego wykształcenia [10], znacznie poprawił swoje notowania u wyborców pochodzenia latynoskiego (zwłaszcza mężczyzn, którzy w większości popierają Trumpa) [11], a w ostatnim czasie zorganizował spotkanie z wyborcami skierowane konkretnie do tej grupy [12]. Największa uwaga poświęcana jest tzw. wyborcom niezdecydowanym, którzy – według różnych badań – stanowią od kilku [13] do kilkunastu procent [14] ogółu głosujących. Jest to niejednolita, dynamicznie zmieniająca się i słabo zbadana część wyborców, w której w zależności od stanu mogą się znaleźć przedstawiciele wszystkich wspomnianych, a także innych grup wyborców.

Choć większość wyborców odda swoje głosy w dniu wyborów prezydenckich, czyli 5 listopada, to jednak w USA istnieje możliwość tzw. głosowania „wczesnego” (early voting), przy czym niektóre stany zapewniają taką możliwość już od końca września. Głosowanie – zarówno „wczesne”, jak i w dniu wyborów – może odbywać się korespondencyjnie lub osobiście, w zależności od regulacji wyborczych w danym stanie. Tradycyjnie bardziej skłonni do korzystania z głosowania „wczesnego” oraz drogi korespondencyjnej są wyborcy Partii Demokratycznej, a sam Trump oraz wielu republikanów od lat krytykują te metody. W tym roku jednak można spotkać się z przypadkami zachęcania wyborców do głosowania przed dniem wyborów np. przez popierającego Trumpa Elona Muska, który agituje za głosowaniem „wczesnym” w Pensylwanii [15]. Niektóre stany już w połowie października informują o pobiciu dotychczasowych rekordów frekwencji w early voting [16][17], jednak same te liczby ukazują jedynie wycinek rzeczywistości i nie pozwalają na postawienie lepszych prognoz wyborczych.

Kampania Harris – próba wyjścia poza schemat

Agresywna kampania Donalda Trumpa i JD Vance’a oraz zahamowanie korzystnej dla Kamali Harris tendencji w sondażach spowodowały, iż kandydatka demokratów była zmuszona podjąć większe ryzyko w postaci przede wszystkim częstszych wywiadów z mediami oraz tzw. town halls, czyli spotkań z wyborcami bądź wywiadów prowadzonych przez media z udziałem publiczności. Wśród nich warto wymienić przede wszystkim: udział w programie „60 Minutes” prowadzonym przez stację CBS, w „The View” w stacji ABC oraz wywiad dla konserwatywnej stacji FOX News. Ich zaletą była możliwość lepszego poznania obecnej wiceprezydent przez Amerykanów oraz – zwłaszcza w FOX – odpowiedzenia na zarzuty i wątpliwości związane z dotychczasowym dorobkiem administracji Bidena/Harris (np. w obszarze polityki imigracyjnej).

Ryzyko podjęte przez Harris ograniczyło się jednak praktycznie tylko do częstszych wystąpień medialnych oraz wzmożenia ataków na głównego oponenta. Nie skorzystała ona z licznych okazji do tego, by przedstawić nowe propozycje programowe, które przekonałyby Amerykanów, iż jej prezydentura nie byłaby prostą kontynuacją rządów Bidena i dałaby szanse na wyczekiwaną przez wyborców zmianę.

Wręcz przeciwnie, w programie „The View” Harris – zapytana o to, czy podjęłaby w jakimkolwiek obszarze inne działania niż Joe Biden – nie potrafiła wskazać ani jednego przykładu, a choćby przyznała, iż brała udział w podejmowaniu wszystkich najważniejszych decyzji. Dopiero w dalszej części programu dopowiedziała, iż w przeciwieństwie do Bidena zaproponowałaby stanowisko w swoim gabinecie republikaninowi [18]. W FOX News zapewniała, iż jej prezydentura nie byłaby kontynuacją rządów Bidena, a ona sama wniosłaby nowe doświadczenia i pomysły, co jednak nie może brzmieć przekonująco dla wyborców [19]. Tym bardziej, iż sam Biden przyznał na początku października, iż Harris miała walny udział w całym dorobku obecnej administracji, w tym w pracy nad kluczowymi ustawami [20].

Harris przez cały czas dysponuje bardzo dużą przewagą medialną, finansową i organizacyjną [21] nad Trumpem. Jej kampania zebrała ogółem ponad 1 miliard dolarów od darczyńców począwszy od lipca, czyli ok. dwukrotnie więcej niż kampania Trumpa, która pozyskała ok. 430 milionów [22]. W jej sprawie kampanię prowadzą także byli prezydenci Bill Clinton i Barack Obama, a główny przekaz Harris jest bardzo podobny do przesłania Obamy, który zwłaszcza w kampanii z 2008 r. starał się dać wyborcom nadzieję. Harris podąża podobną drogą, przy czym w ostatnim czasie dodatkowo bardzo wyraźnie akcentuje, iż ewentualne rządy Trumpa byłyby okresem bardzo niestabilnym i nieprzewidywalnym [23]. Na niekorzyść kandydatki demokratów może przemawiać pewien rozdźwięk w publicznej komunikacji między nią i jej zespołem a Białym Domem. Ten ostatni co prawda otwarcie popiera Harris, jednak niektórymi deklaracjami wydaje się podkopywać jej szanse np. kiedy Biden chwali skłonność do współpracy ze strony gubernatora Florydy Rona DeSantisa w walce ze skutkami huraganu (Harris skarżyła się, iż DeSantis nie odpowiedział na jej telefon) bądź gdy prezydent przyznaje, iż Harris w pełni uczestniczyła w realizowaniu jego agendy politycznej, co utrudnia jej zaprezentowanie się jako alternatywa dla Bidena [24].

Trumpa „kampania totalna”

Donald Trump, pomimo mniej profesjonalnie zorganizowanej kampanii w terenie oraz większego chaosu kadrowego, skutecznie nadrabia te braki jej dynamiką, wysokim stopniem osobistego zaangażowania zarówno swojego, jak i J.D. Vance’a w spotkania z wyborcami oraz występy medialne, a także odważnymi i kontrowersyjnymi obietnicami wyborczymi. W obszarze aktywności medialnej pewnym wsparciem dla Trumpa jest JD Vance, który pomimo niskiego wskaźnika popularności w sondażach [25] jest bardzo sprawny medialnie, o czym świadczyła już jego seria występów w wielu kluczowych stacjach telewizyjnych na przełomie sierpnia i września. 10 października natomiast zdecydowanie wygrał z Timem Walzem debatę kandydatów na wiceprezydenta, która sama w sobie nie ma jednak decydującego wpływu na przebieg kampanii. jeżeli zaś chodzi o obietnice wyborcze, to nie są one co prawda nowe, a ich realizacja mogłaby albo nie być wykonalna z przyczyn prawnych albo przynieść trudne do przewidzenia konsekwencje dla USA, jak np. masowe deportacje milionów nielegalnych imigrantów lub cła na wszystkie importowane do Stanów Zjednoczonych produkty, jednak przewagą Trumpa jest sam fakt, iż zgłasza wyraziste postulaty, podczas gdy Harris ich unika pozycjonując się jako kandydatka środka.

Po stronie Trumpa bardzo intensywną kampanię wyborczą prowadzi Elon Musk. Nie tylko oficjalnie poparł on byłego prezydenta zaraz po pierwszej próbie zamachu na jego życie, ale także powołał do życia tzw. superkomitet („Super PAC”) wyborczy o nazwie „America” zajmujący się zbieraniem na rzecz Trumpa funduszy od darczyńców, wpłacił na jego rzecz w sumie 75 milionów dolarów, agitował podczas wiecu wyborczego w Butler w Pensylwanii 5 października [26], wykorzystuje należącego do siebie Twittera (przemianowanego na X) do walki politycznej i światopoglądowej oraz organizuje w Pensylwanii serię spotkań z wyborcami. Tym ostatnim krokiem co najmniej balansuje na granicy prawa federalnego, ponieważ udział wyborców w wydarzeniach wyborczych uzależnił od podpisania deklaracji ideowej zawierającej szereg typowo konserwatywnych postulatów [27], a następnie zapowiedział, iż każdy zarejestrowany wyborca, który podpisze deklarację, otrzyma 100 dolarów [28].

Bibliografia:

[1] Latest Polls, Five Thirty-Eight, https://projects.fivethirtyeight.com/polls/.

[2] Niall Stanage, Polls edge toward Trump: Here’s where the swing states stand, 19.10.2024, https://thehill.com/homenews/campaign/4942104-trump-gains-race-white-house/.

[3] Election 2024 Polls: Harris vs. Trump, The New York Times, https://www.nytimes.com/interactive/2024/us/elections/polls-president.html.

[4] Do Americans have a favorable or unfavorable opinion of Kamala Harris?, Five Thirty-Eight, https://projects.fivethirtyeight.com/polls/favorability/kamala-harris/.

[5] 2024 CPR Electoral College Ratings, The Cook Political Report, https://www.cookpolitical.com/ratings/presidential-race-ratings.

[6] Who Is Favored To Win The 2024 Presidential Election?, Five Thirty-Eight, https://projects.fivethirtyeight.com/2024-election-forecast/.

[7] G. Elliott Morris, Trump has gained in 538’s forecast, but the election is still a toss-up, ABC News, 18.10.2024, https://abcnews.go.com/538/trump-gained-538s-forecast-election-toss/story?id=114907042.

[8] Maya King, Jonathan Weisman, Ruth Igielnik, Black Voters Drift From Democrats, Imperiling Harris’s Bid, Poll Shows, The New York Times, 12.10.2024, https://www.nytimes.com/2024/10/12/us/politics/poll-black-voters-harris-trump.html.

[9] Will Weissert, Harris announces a new plan to empower Black men as she tries to energize them to vote for her, AP News, 15.10.2024, https://apnews.com/article/harris-black-men-empowerment-voter-policy-proposals-67ac83899af785cf4d8788b9fcdeb592.

[10] Jill Filipovic, The complex reality of Trump’s gender gap, MSNBC, 16.10.2024, https://www.msnbc.com/opinion/msnbc-opinion/trump-fox-news-town-hall-women-voters-gender-gap-rcna175568.

[11] Jennifer Medina, Ruth Igielnik, Jazmine Ulloa, Harris Struggles to Win Over Latinos, While Trump Holds His Grip, Poll Shows, The New York Times, 13.10.2024, https://www.nytimes.com/2024/10/13/us/politics/latinos-trump-harris-poll.html.

[12] Franco Ordoñez, Trump tried a friendlier pitch with Latino voters at a Univision town hall, NPR, 17.10.2024, https://www.npr.org/2024/10/17/nx-s1-5150533/donald-trump-univision-town-hall.

[13] The presidential race in the swing states remains a toss-up, IPSOS, 3.10.2024, https://www.ipsos.com/en-us/us-swing-state-polling-september-2024.

[14] 1. The Harris-Trump matchup, Pew Research Center, 10.10.2024, https://www.pewresearch.org/politics/2024/10/10/the-harris-trump-matchup/.

[15] Mike Catalini, Elon Musk holds his first solo event in support of Trump in the Philadelphia suburbs, AP News, 18.10.2024, https://apnews.com/article/elon-musk-america-pac-donald-trump-344f1ecc9770c4e394fceb7bbbe2b237.

[16] Eduardo Medina, North Carolina Officials Report Record Turnout for First Day of Early Voting, The New York Times, 18.10.2024, https://www.nytimes.com/2024/10/18/us/politics/north-carolina-early-voting-record-turnout.html.

[17] Julia Mueller, More than 1 million votes cast in Georgia during early voting period, The Hill, 18.10.2024, https://thehill.com/homenews/campaign/4941346-1-million-votes-cast-georgia/.

[18] Ebony Davis, Edward-Isaac Dovere, Kate Sullivan, Harris says there’s not much she’d have done differently than Biden over the last 4 years, CNN, 8.10.2024, https://edition.cnn.com/politics/harris-2024-campaign-biden/index.html.

[19] Lindsay Kornick, Kamala Harris asserts her presidency 'will not be a continuation’ of Biden’s, FOX News, 16.10.2024, https://www.foxnews.com/media/kamala-harris-asserts-her-presidency-will-not-continuation-bidens.

[20] Press Briefing by President Biden, Press Secretary Karine Jean-Pierre, and National Economic Adviser Lael Brainard, The White House, 4.10.2024, https://www.whitehouse.gov/briefing-room/press-briefings/2024/10/04/press-briefing-by-president-biden-press-secretary-karine-jean-pierre-and-national-economic-adviser-lael-brainard/.

[21] Lisa Lerer, Julie Bosman, Kellen Browning, Maya King, Jonathan Weisman, The Ground Game: Harris’s Turnout Machine vs. Trump’s Unproven Alliance, The New York Times, 13.10.2024, https://www.nytimes.com/2024/10/13/us/politics/trump-harris-campaign-ground-game.html.

[22] Sarah Bryner, Brendan Glavin, Total 2024 election spending projected to exceed previous record, Open Secrets, 8.10.2024, https://www.opensecrets.org/news/2024/10/total-2024-election-spending-projected-to-exceed-previous-record.

[23] Monica Alba, Harris campaign ramps up 'unhinged, unstable’ attack on Trump in new ad, NBC News, 17.10.2024, https://www.nbcnews.com/politics/2024-election/harris-campaign-ramps-unhinged-unstable-attack-trump-new-ad-rcna175994.

[24] Tensions rise between Harris and Biden teams as election nears, Axios, 13.10.2024, https://www.axios.com/2024/10/13/kamala-harris-biden-campaign-tension.

[25] Do Americans have a favorable or unfavorable opinion of JD Vance?, Five Thirty-Eight, https://projects.fivethirtyeight.com/polls/favorability/jd-vance/.

[26] Jessica Piper, Lisa Kashinsky, Elon Musk gave $75M to his pro-Trump super PAC, Politico, 15.10.2024, https://www.politico.com/live-updates/2024/10/15/2024-elections-live-coverage-updates-analysis/elon-musk-75m-america-pac-00183856.

[27] Paige Oamek, Is Elon Musk Violating Federal Election Law?, The New Republic, 17.10.2024, https://newrepublic.com/post/187259/elon-musk-violating-federal-election-law.

[28] Elon Musk, X, 18.10.2024, https://x.com/elonmusk/status/1847115389676740899.