„Dżungla powraca”. Mamy cztery lata, by się obronić przed światowym zagrożeniem. Kluczowa rola m.in. Polski

Prawdą jest, iż Donald Trump odwraca decyzję podjętą ponad 80 lat temu, aby zdefiniować USA jako mocarstwo europejskie, podobnie jak odwraca się od porządku światowego opartego na zasadach i prawie. Siła prawa ponownie staje się prawem najsilniejszych.

Zdaniem Trumpa nie ma czegoś takiego jak porządek międzynarodowy, nie ceni on też szczególnie sojuszy. Zamiast tego bilateralizuje politykę międzynarodową. Paradoksalnie, rezygnuje z prawdziwego mnożnika potęgi USA: umiejętności tworzenia i przewodzenia sojuszom.

Nie czyni go to jednak automatycznie kimś, kto szuka szczególnej bliskości z rosyjskim prezydentem lub podziwia chińskiego przywódcę Xi Jinpinga.

I odwrotnie, jest również mało prawdopodobne, aby Putin i Xi porzucili swoją nieufność wobec USA z powodu obecnego prezydenta. Dlaczego autorytarne i dyktatorskie systemy miałyby nagle zaufać demokracji, która za kilka lat może dokonać zwrotu w polityce międzynarodowej?

Wydaje się zatem, iż rozsądniej jest założyć, iż Donald Trump nie zwrócił się w stronę Rosji, ale przede wszystkim chce odwrócić się od Europy. On po prostu chce „pozbyć się” wojny w Ukrainie. A wraz z nią, najlepiej całego partnerstwa transatlantyckiego w starym stylu z Europą, podmiotem, który przy równych prawach wszystkich państw członkowskich w ramach UE, w ogóle nie pasuje do świata idei Donalda Trumpa.

Jego zdaniem wojna i zobowiązania wobec europejskich sojuszników są kosztowną przeszkodą dla wielkości Ameryki — i jej umiejętności dominacji nad całym światem w pojedynkę.

Europa z powrotem w centrum geopolitycznej rywalizacji

Można zatem założyć, iż rywalizacja będzie się nasilać. Nie tyle pod względem konfliktów militarnych, co pod względem rozwoju technologicznego, wyników gospodarczych i rynków finansowych. Prawdopodobnie wpłynie to w szczególności na spór między Chinami a USA.

Ponieważ w stosunkach międzynarodowych nie ma przestrzeni wolnych od władzy, Europa jest w tej chwili szczególnie narażona na główną rywalizację geopolityczną między USA, Rosją i Chinami. Dla Donalda Trumpa jest to obciążenie, ale Pekin i Moskwa doskonale zdają sobie sprawę ze zwiększonej siły, jaką sojusz z Europą oznacza również dla USA.

Może to zabrzmieć paradoksalnie w epoce, w której światowe osie władzy przesunęły się z Euroatlantyku na Indo-Pacyfik, ale Europa ponownie przesuwa się do centrum geopolitycznego wyścigu.

Nowa europejska era

Nawet jeżeli Europa, jej państwa i instytucje nie są geopolitycznymi gigantami bez USA, nie są skazane na bezczynność. To od samej Europy zależy, czy wykorzysta swój potencjał. Jest to w tej chwili najważniejsza odpowiedzialność sił demokratycznych w Europie.

Zasadniczo będzie to kwestia zrozumienia przez Europę jej wyzwań geopolitycznych jako zaproszenia i szansy na nową erę europejską.

Wymaga to jednak od Unii Europejskiej zupełnie innego podejścia do wyzwań regionalnych i globalnych. Potrzeba jednomyślności i czasami znaczne różnice interesów między Europą Wschodnią i Zachodnią oraz między Europą Północną i Południową sprawiają, iż Europa jest powolna i nieskuteczna. Należy zatem znaleźć inną strukturę współpracy. jeżeli spojrzeć na sprzeczne interesy, na przykład Węgier i Słowacji z jednej strony oraz Niemiec i Francji z drugiej, to mniej chodzi o Europę różnych prędkości, a bardziej o różne kierunki.

Ogłoszona w Londynie „koalicja chętnych” jest pierwszym ważnym krokiem w kierunku uwolnienia się od tego przymusu spowolnienia. Jest to również istotny sygnał, iż Europa odważy się na nowy początek. Ani USA, ani UE nie odgrywają wiodącej roli w tej inicjatywie, której przewodzą Francja i Wielka Brytania. Jednocześnie składa się ona z krajów, które są członkami UE i NATO.

Oprócz kwestii członkostwa, rada ta powinna wyjaśnić relacje z UE i NATO, a także konwencjonalne i nuklearne odstraszanie członków. Wreszcie, organ ten mógłby konkretnie koordynować wsparcie wojskowe dla Ukrainy.

Jednak samo to nie wystarczy, aby przetrwać w rozwijającym się świecie. Europa będzie musiała znaleźć nową siłę gospodarczą.

Rola Niemiec

W ostatnich latach Niemcy straciły z oczu Europę. W dzisiejszych czasach rozmyślania na ten temat należy pozostawić współczesnym historykom — dzieje się tak również dlatego, iż przyszła koalicja pod przewodnictwem jeszcze niewybranego kanclerza Friedricha Merza wysłała światu mocny sygnał jeszcze przed rozpoczęciem działalności rządu: „Niemcy wracają i to w inny sposób”. Nie inaczej jest z obiecanymi kwotami na wzmocnienie obronności i infrastruktury.

Przyszły kanclerz i jego partner koalicyjny zrozumieli, jak wiele zależy od powrotu Niemiec jako motoru i siły napędowej integracji europejskiej. Dowodem na to jest między innymi wczesna wizyta i dalsza ścisła koordynacja z prezydentem Francji. Wydaje się, iż przyszli partnerzy koalicyjni nie stracili z oczu faktu, iż pierwszym warunkiem wstępnym tego niemieckiego „zwrotu ku Europie” są atrakcyjne gospodarczo Niemcy. Byłoby dobrze, gdyby Niemcy pozostały silnym głosem na rzecz dialogu i odprężenia równolegle z polityką obronną. Siła militarna i gotowość do dialogu nie są sprzecznościami, ale dwiema stronami medalu budowania pokoju.