Dzisiaj 13. rocznica katastrofy smoleńskiej

1 rok temu

SANOK / PODKARPACIE. Dzisiaj 13. rocznica katastrofy lotniczej pod Smoleńskiem. 10 kwietnia 2010 roku, samolot Tu-154 rozbił się na lotnisku Siewernyj. Na pokładzie znajdował się Prezydent RP Lech Kaczyński i 95 innych osób, w tym Pierwsza Dama, dowódcy Wojska Polskiego, przedstawiciele Rodzin Katyńskich i członkowie parlamentu. Wszyscy zginęli.

Nasz archiwalny materiał video z 13 kwietnia 2010 roku

Przebieg katastrofy

Załoga wykonała próbne podejście do lądowania do tzw. wysokości podjęcia decyzji. Zezwalając załodze na wykonanie trzeciego zakrętu kręgu nadlotniskowego, kontroler poinformował, aby na wysokości decyzji być gotowym do odejścia na drugi krąg. Według oficjalnych źródeł rosyjskich podana przez kontrolera wysokość decyzji wynosiła 100 m, według zeznań części świadków, niezgodnie z procedurą, 50 m. Samolot kontynuował manewr schodzenia do wysokości decyzyjnej na autopilocie, sterującym wysokością, kursem i ciągiem i według raportów komisji badających przyczyny katastrofy znalazł się w głębokim parowie, 15 m poniżej poziomu lotniska. Jak podała polska Komisja Badania Wypadków Lotniczych Lotnictwa Państwowego (KBWLLP), z zapisu rozmów załogi samolotu wynikało, iż dowódca statku powietrznego wydał komendę odejścia na drugi krąg, co nastąpiło 8 sekund po osiągnięciu wysokości decyzji; w tym momencie samolot znajdował się na wysokości 39 metrów nad poziomem lotniska i 91 metrów nad poziomem terenu, zniżając się z prędkością pionową 6,2 m/s. Według Międzypaństwowego Komitetu Lotniczego, MAK, organu Wspólnoty Niepodległych Państw badającego katastrofy lotnicze, dowódca statku powietrznego nie wydał komendy odejścia na drugi krąg. Według raportu końcowego MAK załoga samolotu podjęła decyzję o lądowaniu, natomiast według raportu końcowego KBWLLP załoga nie podjęła decyzji o lądowaniu. 17 stycznia 2011 płk Mirosław Grochowski, wiceszef polskiej rządowej komisji badającej okoliczności katastrofy pod Smoleńskiem, potwierdził oficjalnie, iż przed katastrofą Tu-154 dowódca samolotu, Arkadiusz Protasiuk, wydał komendę „odchodzimy”, bowiem w grudniu 2010 roku polskim ekspertom z Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego udało się ustalić, iż stało się to w tym samym momencie, gdy w kabinie pilotów słychać pierwszy komunikat pull up, na 22 sekundy przed katastrofą. Potwierdzenie „odejścia” przez drugiego pilota, Roberta Grzywnę, nastąpiło osiem sekund później.

Międzypaństwowy Komitet Lotniczy przypisał wydarzenia zachodzące w ostatniej fazie lotu błędom załogi wywołanym przez czynniki psychologiczne, a Komisja Badania Wypadków Lotniczych Lotnictwa Państwowego „próbie odejścia na drugi krąg przy wykorzystaniu zakresu pracy ABSU – automatyczne odejście”. W trakcie podchodzenia do lądowania kierownik strefy lądowania, mjr Ryżenko, kilkakrotnie informował załogę samolotu, iż maszyna znajduje się na kursie i ścieżce; według strony polskiej były to informacje błędne, gdyż w rzeczywistości położenie samolotu było poza dopuszczalną tolerancją dla radiolokacyjnego systemu lądowania (RSP). Według zeznań świadka, w chwili przelotu nad jedną z radiolatarni między jej odciągiem, a skrzydłem samolotu przeskoczyła iskra.

Załoga zwiększyła ciąg silników, by nabrać wysokości i przez pewien czas maszyna leciała nisko nad ziemią, ścinając na trasie lotu wierzchołki drzew. Pierwszy kontakt z drzewami nastąpił w odległości 1050 m od progu pasa startowego i 40–45 metrów na lewo od jego osi. Według raportu końcowego Międzypaństwowego Komitetu Lotniczego (MAK) z 12 stycznia 2011, o godz. 8:41:00 czasu polskiego, ok. 60 m na lewo od osi pasa, samolot stracił część lewego skrzydła o długości ok. 6,5 m w wyniku kolizji z brzozą o średnicy pnia 30–40 cm (tzw. brzoza smoleńska) i po następnych 5–6 sekundach zderzył się z ziemią w położeniu odwróconym; nastąpiło to, jak podano, około 350–500 m od progu pasa startowego, 150 m na lewo od jego osi. Według raportu końcowego KBWLLP zderzenie z brzozą i utrata około jednej trzeciej długości lewego skrzydła nastąpiły o godz. 8:41:02,8 UTC+2. W 2011 roku ustalenia MAK i KBWLLP na temat utraty części skrzydła przez Tu-154M w wyniku kolizji z brzozą zostały zakwestionowane przez wyniki obliczeń numerycznych przeprowadzonych na University of Akron w Stanach Zjednoczonych przez amerykańskiego uczonego polskiego pochodzenia, Wiesława Biniendę, z których wynikało, iż w wyniku tej kolizji skrzydło samolotu nie mogło odpaść. W 2012 roku ustalenia MAK i KBWLLP na temat trajektorii lotu maszyny zostały potwierdzone przez obliczenia aerodynamiczne wykonane przez Pawła Artymowicza, polskiego astrofizyka pracującego na University of Toronto w Kanadzie.

12 stycznia 2011 ujawniono, iż polska czarna skrzynka ATM-QAR zakończyła pracę o godz. 8:41:02,5 czasu polskiego, a o godz. 8:41:05 czasu polskiego doszło do zaniku zasilania pokładowego systemu kierowania lotem FMS („zamrożenie pamięci”), co nastąpiło na wysokości barometrycznej skorygowanej do poziomu lotniska wynoszącej ok. 15 metrów, przy prędkości podróżnej 145 węzłów (ok. 270 km/h), w punkcie o współrzędnych 54°49.483′ szerokości północnej i 32°03.161′ długości wschodniej. W trakcie badań prowadzonych przez polską Komisję Badania Wypadków Lotniczych Lotnictwa Państwowego (KBWLLP) otrzymano kompletny zapis czarnych skrzynek samolotu Tu-154M nr 101 kończący się o godz. 8:41:04 czasu polskiego i przyjęto, iż po godz. 8:41:04 w czasie krótszym niż 0,5 sekundy nastąpiło zniszczenie instalacji elektrycznej systemu rejestracji parametrów lotu MSRP, co przerwało jego pracę.

Według Międzypaństwowego Komitetu Lotniczego (MAK) zderzenie samolotu z ziemią nastąpiło o godz. 8:41:06 UTC+2, a według polskiej Komisji Badania Wypadków Lotniczych Lotnictwa Państwowego (KBWLLP) o godz. 8:41:07,5 UTC+2. Ppłk Plusnin zeznał przed rosyjskimi śledczymi, iż w chwili upadku samolotu usłyszał lekki wybuch i podjął kilka bezskutecznych prób wywołania maszyny. W chwili katastrofy samolot rozpadł się na tysiące fragmentów różnych rozmiarów. Tuż po katastrofie na miejscu zdarzenia nakręcono telefonem komórkowym amatorski film znany pod nazwą, między innymi, Samolot płonie; stał się on jednym z dowodów rzeczowych w śledztwie.

Lista ofiar katastrofy polskiego Tu-154 w Smoleńsku

Prezydent RP i inni członkowie delegacji

Lech Kaczyński – prezydent RP Maria Kaczyńska – małżonka prezydenta RP Ryszard Kaczorowski – ostatni prezydent RP na uchodźstwie Krzysztof Putra – wicemarszałek Sejmu RP Jerzy Szmajdziński – wicemarszałek Sejmu RP Krystyna Bochenek – wicemarszałek Senatu RP Janusz Kochanowski – Rzecznik Praw Obywatelskich Janusz Krupski – kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Janusz Kurtyka – prezes Instytutu Pamięci Narodowej Sławomir Skrzypek – prezes Narodowego Banku Polskiego Maciej Płażyński – poseł, prezes Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” Władysław Stasiak – szef Kancelarii Prezydenta RP Aleksander Szczygło – szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego Paweł Wypych – sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP Stanisław Komorowski – podsekretarz stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej Andrzej Kremer – podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Tomasz Merta – podsekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Mariusz Handzlik – podsekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP Andrzej Przewoźnik – sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa

Przedstawiciele parlamentu

Posłowie

Leszek Deptuła Grzegorz Dolniak Grażyna Gęsicka Przemysław Gosiewski Izabela Jaruga-Nowacka Sebastian Karpiniuk Aleksandra Natalli-Świat Arkadiusz Rybicki Jolanta Szymanek-Deresz Zbigniew Wassermann Wiesław Woda Edward Wojtas

Senatorowie

Janina Fetlińska Stanisław Zając

Przedstawiciele Rodzin Katyńskich i innych stowarzyszeń

adw. Joanna Agacka-Indecka – prezes Naczelnej Rady Adwokackiej Ewa Bąkowska – wnuczka gen. bryg. Mieczysława Smorawińskiego Anna Maria Borowska – córka ppor. Franciszka Popławskiego, wiceprezes Gorzowskiej Rodziny Katyńskiej (od 6 listopada 2009) Bartosz Borowski – przedstawiciel Gorzowskiej Rodziny Katyńskiej, wnuk Anny Marii Borowskiej (syn Franciszka Borowskiego) Czesław Cywiński – prezes Światowego Związku Żołnierzy AK Edward Duchnowski – sekretarz generalny Związku Sybiraków ks. prałat Bronisław Gostomski – dziekan dekanatu Londyn-Północ, proboszcz parafii św. Andrzeja Boboli w Londynie o. Józef Joniec SchP – prezes Stowarzyszenia Parafiada ks. Zdzisław Król – kapelan Warszawskiej Rodziny Katyńskiej (1987–2007) ks. Andrzej Kwaśnik – kapelan Federacji Rodzin Katyńskich Tadeusz Lutoborski – były prezes Warszawskiej Rodziny Katyńskiej, syn ppor. Adama Lutoborskiego Bożena Mamontowicz-Łojek – prezes Polskiej Fundacji Katyńskiej Stefan Melak – prezes Komitetu Katyńskiego adw. Stanisław Mikke – wiceprzewodniczący ROPWiM, redaktor naczelny miesięcznika „Palestra” Piotr Nurowski – prezes Polskiego Komitetu Olimpijskiego Bronisława Orawiec-Löffler – bratanica majora Franciszka Orawca, zamordowanego w Katyniu; członkini Stowarzyszenia Rodzin Katyńskich z Podhala Katarzyna Piskorska – córka Tomasza Piskorskiego Andrzej Sariusz-Skąpski – prezes Federacji Rodzin Katyńskich Wojciech Seweryn – rzeźbiarz, autor Pomnika Ofiar Katynia w Chicago Leszek Solski – syn kpt. Kazimierza Solskiego, oficera i sportowca oraz bratanek majora Adama Solskiego, zamordowanych w Katyniu, członek Stowarzyszenia Rodzina Katyńska Teresa Walewska-Przyjałkowska – Fundacja „Golgota Wschodu” Anna Walentynowicz – działaczka Wolnych Związków Zawodowych, współzałożycielka NSZZ „Solidarność” Gabriela Zych – prezes Stowarzyszenia Rodzina Katyńska w Kaliszu

Przedstawiciele Sił Zbrojnych RP

gen. Franciszek Gągor – szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego gen. dyw. Tadeusz Buk – dowódca Wojsk Lądowych RP gen. broni pil. Andrzej Błasik – dowódca Sił Powietrznych RP wiceadmirał Andrzej Karweta – dowódca Marynarki Wojennej RP gen. dyw. Włodzimierz Potasiński – dowódca Wojsk Specjalnych RP gen. broni Bronisław Kwiatkowski – Dowódca Operacyjny Sił Zbrojnych RP gen. bryg. Kazimierz Gilarski – dowódca Garnizonu Warszawa bp. gen. dyw. Tadeusz Płoski – katolicki biskup polowy Wojska Polskiego abp gen. bryg. Miron Chodakowski – prawosławny ordynariusz Wojska Polskiego ks. płk Adam Pilch – p.o. Ewangelickiego Biskupa Wojskowego ks. ppłk pil. Jan Osiński – Ordynariat Polowy Wojska Polskiego

Osoby towarzyszące

ppłk Zbigniew Dębski – członek Kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari, sekretarz Klubu Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari Katarzyna Doraczyńska – zastępca dyrektora gabinetu szefa Kancelarii Prezydenta, radna dzielnicy Praga-Południe w Warszawie Aleksander Fedorowicz – tłumacz języka rosyjskiego ks. Roman Indrzejczyk – kapelan prezydenta Dariusz Jankowski – aspirant w Zespole Obsługi Organizacyjnej Kancelarii Prezydenta (ur. 8 lipca 1955) Mariusz Kazana – dyrektor protokołu dyplomatycznego MSZ gen. bryg. Stanisław Nałęcz-Komornicki – kanclerz Orderu Wojennego Virtuti Militari płk dr hab. n. med. Wojciech Lubiński – lekarz prezydenta, rzecznik prasowy, sekretarz Rady Naukowej i z-ca komendanta Wojskowego Instytutu Medycznego Barbara Mamińska – dyrektor biura kadr i odznaczeń w Kancelarii Prezydenta Janina Natusiewicz-Mirer – sybiraczka, działaczka społeczna, dawna działaczka opozycji demokratycznej w Krakowie; osoba towarzysząca Annie Walentynowicz w podróży ks. prof. Ryszard Rumianek – rektor Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego Izabela Tomaszewska – dyrektor zespołu protokolarnego Kancelarii Prezydenta, odpowiedzialna w Kancelarii za kontakty pierwszej damy Janusz Zakrzeński – aktor teatralny i filmowy, członek rady programowej Związku Piłsudczyków

Załoga

Żołnierze Sił Powietrznych RP

mjr Robert Grzywna kpt. Arkadiusz Protasiuk por. Artur Ziętek chor. Andrzej Michalak

Cywilne pracownice wojska

Natalia Januszko Barbara Maciejczyk Justyna Moniuszko

Funkcjonariusze BOR

mł. chor. Agnieszka Pogródka-Węcławek (funkcjonariuszka Biura Ochrony Rządu wchodząca w skład załogi samolotu jako stewardesa)

Funkcjonariusze Biura Ochrony Rządu

ppłk Jarosław Florczak kpt. Dariusz Michałowski por. Paweł Janeczek ppor. Piotr Nosek st. chor. Artur Francuz chor. Jacek Surówka chor. Paweł Krajewski chor. Marek Uleryk

Na liście pasażerów znajdowała się także Zofia Kruszyńska-Gust z Kancelarii Prezydenta RP, która jednak nie stawiła się na lotnisko, w ostatniej chwili rezygnując z lotu.