Polska jest jednym z tych państw, w których proces dekarbonizacji jest wyjątkowo skomplikowany. w tej chwili ciężko wyobrazić sobie tak najważniejsze dla funkcjonowania państwa branże, jak energetyka czy ciepłownictwo, bez spalania węgla. Tymczasem już niedługo odejście od tego paliwa stanie się rzeczywistością. Skąd weźmiemy ciepło, które ogrzeje nasze domy? PGE Energia Ciepła już teraz inwestuje w rozwiązania, dzięki którym z pewnością go nie braknie. Oto przykłady konkretnych działań, które w przyszłości umożliwią nam skuteczne pożegnanie się z węglem.
Dekarbonizacja ciepłownictwa to olbrzymia inwestycja. O jakich kwotach mowa?
Spółka PGE Energia Ciepła prowadzi proces odejścia od węgla, rezygnując z wykorzystania węgla w jednostkach ciepłowniczych. Rezultat? Redukcja emisji na poziomie 45% już w 2029 roku. To znacznie więcej, niż zakładają plany Unii Europejskiej, według których wskaźnik redukcji emisji we wspomnianym roku ma wynieść 30,4%.
Przyjęte plany zakładają również, iż do 2035 roku aż 35% ciepła pochodzić będzie bądź to z odnawialnych źródeł energii, bądź będzie to ciepło odpadowe. O jakiej kwocie mowa, by osiągnięcie tego celu stało się realne? PGE Energia Ciepła planuje zainwestować od 8 do choćby 10 miliardów złotych.
Skąd wziąć tak olbrzymią kwotę? Bez różnego rodzaju programów pomocowych nie będzie to możliwe. W dekarbonizację muszą zostać zaangażowane zarówno fundusze unijne, jak i krajowe. Mowa tu nie tylko o bezzwrotnych dotacjach, ale również preferencyjnych pożyczkach. Bardzo istotna jest również kooperacja między wszystkimi zainteresowanymi podmiotami. W przypadku producenta ciepła, takiego jak PGE EC, mowa tu zwłaszcza o samorządzie terytorialnym i operatorach systemów ciepłowniczych, którzy dbają o to, by wytworzone ciepło trafiło pod adekwatny adres.
Kotłownia gazowa w Elektrociepłowni Bydgoszcz 1 fot. PGE Energia Ciepła
Co PGE Energia Ciepła robi już teraz, by móc odejść od węgla?
Przyjrzyjmy się temu, jakie inwestycje już zostały podjęte, bądź wydarzą się w najbliższym czasie, by móc zrealizować bardzo ambitny program dekarbonizacji. Działania po stronie spółki PGE Energia Ciepła realizowane są od 2018 roku, a ich koszt w latach 2018- 2024 to zawrotne 3,6 miliarda złotych. Oto najważniejsze z nich.
Największa z prowadzonych przez PGE Energia Ciepła inwestycja to zupełnie nowa gazowa elektrociepłownia EC Czechnica 2. Jej moc cieplna to 315 MWt, a elektryczna 179 MWe. W jej skład wejdzie blok gazowo parowy, kotłownia szczytowo-rezerwowa, a także akumulator ciepła. Efekt? 40% mniej emisji dwutlenku węgla i 90% mniej tlenków siarki i tlenków azotu.
Inną istotną inwestycją jest ta przeprowadzona w Elektrociepłowni w Kielcach. W 2023 roku oddano tam do użytku gazową kotłownię rezerwowo-szczytową, która zastąpiła kotłownię węglową. Następnie oddano do eksploatacji turbozespół gazowy, dzięki czemu kielecki system ciepłowniczy stał się efektywny energetycznie. Warto wspomnieć także o inwestycji w elektrociepłowni w Gdyni, gdzie również powstała nowa kotłownia olejowa, zastępując dotychczasową, w której paliwem był mazut. Docelowo, po wybudowaniu gazociągu dla jednostki kogeneracyjnej, będzie ona zasilana gazem ziemnym.
Istotną z perspektywy wpływu na środowisku była także inwestycja w Zgierzu. Powstał tam gazowy blok silnikowy i kotłownia gazowa, która współpracuje z kolektorami słonecznymi. Czy udało się osiągnąć zamierzony cel? Emisja dwutlenku węgla spadła o 50%, dwutlenku siarki o 98% a tlenków azotu o 90%. Wszystko jasne.
Prąd jako źródło ciepła? Jak najbardziej
Jest takie miejsce na mapie Polski, gdzie już teraz technologia wytwarzania ciepła wspiera bilansowanie krajowego systemu elektroenergetycznego (KSE) poprzez wykorzystanie odnawialnego źródła energii. Mowa tu o Elektrociepłowni Gdańsk, w której to stanęły kotły elektrodowe o mocy 70 MWt. Wykorzystują one technologię Power to Heat, która polega na przetwarzaniu nadwyżek energii elektrycznej w KSE na ciepło.
Kotłownia Elektrodowa w Elektrociepłowni Gdańsk fot. PGE Energia Ciepła
Co przemawia za tym, by pozyskiwać ciepło przy pomocy energii elektrycznej? Co naturalne, najistotniejszym argumentem jest troska o środowisko naturalne. Niezbędny do pracy kotłów elektrodowych prąd można wytworzyć z wykorzystaniem energii słonecznej czy wiatru. Ekologia nie jest jednak jedynym argumentem za inwestowaniem w ciepło z prądu. Okazuje się bowiem, iż budowa niezbędnej infrastruktury jest po prostu tania. Koszt kotłów elektrodowych to kilkaset tysięcy złotych na Megawat mocy cieplnej. Elektryfikacja ciepłownictwa będzie jednym z kierunków zmian , a ich tempo uzależnione będzie od możliwości przyłączeniowych po stronie krajowego systemu elektroenergetycznego oraz zakwalifikowania wytwarzanego ciepła jako OZE.
Kogeneracja, czyli produkcja energii i ciepła za jednym zamachem
W jaki sposób ograniczyć koszty dekarbonizacji i transformacji energetycznej? Przede wszystkim zapewniając optymalizację procesu produkcji ciepła i energii elektrycznej w ramach jednego procesu technologicznego. Taki proces nazywa się kogeneracją lub skojarzeniem i jest najbardziej efektywnym sposobem wytwarzania energii. W elektrociepłowniach PGE Energia Ciepła właśnie tak powstaje ciepło i energia elektryczna.
Jedna z kluczowych inwestycji wykorzystujących kogenerację prowadzona jest w Elektrociepłowni w Krakowie. To właśnie tam powstaną dwa zestawy silników gazowych o łącznej mocy ok. 100 MWe. Premia kogeneracyjna została również uzyskana dla jednostek zlokalizowanych w Elektrociepłowni Pomorzany oraz Gdyni. Nowe kogeneracyjne jednostki gazowe to pierwszy etap do zastąpienia kotłów węglowych w tych lokalizacjach. Ile dzięki temu zyska nasza planeta? Sama tylko inwestycja w Krakowie pomoże zredukować emisję dwutlenku węgla o 300 000 ton każdego roku.
Gazowa kotłownia rezerwowo-szczytowa w Elektrociepłowni Gdynia fot. PGE Energia Ciepła
Bez współpracy nie ma efektów. PGE Energia Ciepła i samorząd terytorialny
Jak wspomnieliśmy wyżej, kluczowym elementem w drodze do pełnej dekarbonizacji ciepłownictwa jest kooperacja między producentami ciepła, jego dystrybutorami, a także samorządami, na terenie których działają poszczególne zakłady. PGE Energia Ciepła prowadzi aktywną kooperację z samorządami, co wyraźnie widać na kilku dobitnych przykładach.
Pierwszym z brzegu jest kooperacja między PGE Energia Ciepła i PGE Obrót a miastem Rzeszów. kooperacja zakłada m.in. powstanie wielkoskalowej pompy ciepła, która będzie mogła pracować dzięki… ściekom. To właśnie ścieki, które zostaną oczyszczone przez oczyszczalnię MPWiK posłużą do wytworzenia ciepła. Jest to pierwsza tego typu kooperacja w całej grupie PGE.
Współpraca między PGE a samorządami dotyczy również wspólnego dbania o przyszłość sieci ciepłowniczych, w tym ich efektywność energetyczną. Stosowne porozumienia zawarto m.in. w Szczecinie, gdzie nowe inwestycje będą wspólnie planowane i realizowane przez producentów i samorząd. W ostatnim czasie zainicjowano obrady tzw. okrągłego stołu, podczas którego omówiono możliwe rozwiązania dla zagwarantowania bezpiecznych dostaw ciepła do mieszkańców Szczecina w perspektywie do 2040/2050 roku.
Dekarbonizacja ciepłownictwa wpisuje się również w Strategię Rozwoju Miasta Gdańska 2030+, gdzie zawarto stosowne porozumienia. Wiele dzieje się również w Toruniu, gdzie ciepło pochodzi w absolutnej większości (91%) z kogeneracyjnej elektrociepłowni gazowej PGE Toruń. System uzupełniają dwa źródła odnawialne, przez co na ten moment jest on efektywny energetycznie. Do tego są plany rozbudowy o m.in. wielkoskalową pompę ciepła ze ścieków, podobnie jak w Rzeszowie.
Dekarbonizacja ciepłownictwa prowadzona przez PGE Energia Ciepła to nie jest tylko teoria i pobożne życzenie, a konkretne działania. Prace trwają, a z każdym kolejnym dniem ambitne cele stają się bliższe realizacji.
Materiał powstał we współpracy z PGE
