4 dni temu
- 23 lutego 2025 r. odbyły się przedterminowe wybory do Bundestagu. Zwyciężyła chadecka koalicja CDU/CSU. Drugą pozycję zajęła skrajnie prawicowa Alternatywa dla Niemiec (AfD).
- Zieloni – partia, z której wywodzi się szefowa niemieckiego MSZ, Annalena Baerbock – stracili 3,1 punktu procentowego. Najprawdopodobniej CDU/CSU nie utworzy koalicji z Zielonymi, co oznacza koniec rządów obecnej koalicji SPD-Zieloni-FDP.[1]
- Kończącą się kadencję Annaleny Baerbock charakteryzuje twarda i konsekwentna postawa wobec wojny w Ukrainie. Włączyła też Polskę do współdecydowania o działaniach na rzecz bezpieczeństwa europejskiego.
- Pod jej przywództwem odradza się formuła Trójkąta Weimarskiego. Wpisuje się to w wartości partii Zielonych, takie jak multilateralizm, solidarność i promowanie praw człowieka.
Annalena Baerbock jest czołową niemiecką polityczką partii Zielonych. W latach 2018-2022 była jej współprzewodniczącą wraz z Robertem Habeckiem. Natomiast od 8 grudnia 2021 r. jest pierwszą kobietą na stanowisku ministra spraw zagranicznych w Republice Federalnej Niemiec.
Szefowa niemieckiego MSZ od początku swojej kadencji stanowczo potępia atak Rosji w Ukrainie. Nie zgadza się też na pokój na zasadach narzuconych przez Rosję. Jej bezwzględna postawa wobec wojny na Wschodzie jest często kością niezgody wobec polityki „dyplomacji pokoju” Olafa Scholza. Annalena Baerbock jest krytyczna wobec niechęci kanclerza RFN do zatwierdzenia kolejnych 3 mld euro pomocy wojskowej dla Ukrainy.[2] Uważa, iż zwłaszcza w świetle ostatnich wypowiedzi i postawy prezydenta USA Donalda Trumpa, Europa musi na nowo zdefiniować swoją politykę bezpieczeństwa i wziąć za nią większą odpowiedzialność.
Z perspektywy państw wschodniej flanki NATO Baerbock najlepiej spośród członków obecnej koalicji rządzącej rozumie politykę Rosji oraz wynikające z niej zagrożenia dla Europy. Nie oznacza to jednak, iż odrzuca rozwiązania pokojowe. Podkreśla jednak, iż pokój nie może być ustalany na warunkach agresora i musi wiązać się z gwarancjami bezpieczeństwa dla Ukrainy. W tym kontekście rozważa choćby stacjonowanie europejskich, w tym niemieckich, oddziałów na linii rozgraniczenia.[3] Postuluje pogłębienie współpracy z Francją, Wielką Brytanią i Polską, bo widzi w tym szansę na wzmocnienie europejskiej architektury bezpieczeństwa.[4] Niemiecka minister spraw zagranicznych rozumie, iż wywalczenie pokoju dla Ukrainy jest tożsame z pokojem w Europie i w Niemczech. A to wymaga zarówno zwiększenia środków militarnych jak i finansowych. Dlatego popiera propozycję Komisji Europejskiej, aby przeznaczyć 800 miliardów euro na obronność Europy.[5]
Szefowa niemieckiego MSZ odwiedziła Ukrainę aż dziesięć razy, a Polskę sześć, co świadczy o jej zaangażowaniu w stabilizację regionu i wsparcie wschodniej flanki NATO.[6] Dla porównania, kanclerz Olaf Scholz był w Polsce i Ukrainie łącznie tylko trzy razy. To uwypukla różnicę w ich podejściu do spraw regionu.[7]
Aby sprostać wyzwaniom bezpieczeństwa europejskiego, niemiecka polityka wewnętrzna wymaga zmian. Jednym z priorytetów Baerbock jest reforma tzw. „hamulca zadłużenia” (Schuldenbremse). Uważa, iż zniesienie ograniczeń budżetowych byłoby skuteczniejsze niż tworzenie kolejnych funduszy specjalnych. To bowiem są ograniczone i nie wystarczą na pełne pokrycie potrzeb Bundeswehry – na przykład w walce z zagrożeniami cybernetycznymi.[8]
Feministyczna polityka zagraniczna Baerbock
Jako minister spraw zagranicznych Annalena Baerbock reprezentuje świeże podejście. Stawia na prawa kobiet i równość płci w świecie polityki i dyplomacji. W tym podejściu widzi metodę budowania stabilniejszych i bardziej sprawiedliwych społeczeństw. Jej feministyczna polityka zagraniczna (Feministische Außenpolitik) odchodzi od tradycyjnej Realpolitik, kładąc nacisk na inkluzywność i długoterminowe rozwiązania systemowe. W jej opinii taki model jest gwarancją pokoju i bezpieczeństwa. W ramach tej wizji postuluje zwiększenie udziału kobiet w niemieckiej służbie zagranicznej i ambasadach. Dąży do osiągnięcia 50% reprezentacji kobiet na stanowiskach kierowniczych do 2030 r.[9]
Ożywienie Trójkąta Weimarskiego
Od początku kadencji Annaleny Baerbock jej politykę zagraniczną kształtuje zwrot ku europejskim wartościom. Daje temu wyraz w próbie ożywienia formatu Trójkąta Weimarskiego, w którym widzi sposób na wzmocnienie pozycji Niemiec w UE. Już 10 grudnia 2021 r., dwa dni po objęciu urzędu, spotkała się w Łodzi z ministrami spraw zagranicznych Polski (Zbigniewem Rauem) i Francji (Jean-Yves’em Le Drianem). Wskazywała już wtedy na potrzebę koordynacji polityki wobec wschodnich sąsiadów UE w obliczu narastających napięć z Rosją.
Wyraźnym sygnałem świadczącym o wzroście znaczenia tandemu polsko-niemiecko-francuskiego było spotkanie na szczeblu ministrów spraw zagranicznych 12 lutego 2024 r. w La Celle-Saint-Cloud we Francji. Wtedy też minister Francji Stéphane Sejourné, minister Niemiec Annalena Baerbock oraz minister Polski Radosław Sikorski ogłosili swoją gotowość do zintensyfikowania trójstronnej współpracy. Najważniejszą kwestią stało się wzmacnianie europejskiego bezpieczeństwa, w tym zwalczanie dezinformacji rosyjskiej.
Rezultatem spotkania było utworzenie specjalnego programu, którego celem jest wczesne sygnalizowanie prób dezinformacji zewnętrznej. Ministrowie spraw zagranicznych dali wyraz solidarności z Ukrainą, gdy utworzyli nową formułę spotkań „Weimar + Ukraina”.[10] Powyższe postulaty nie byłyby możliwe do zrealizowania bez wspólnego silnego wektora na sprawy europejskie. Przede wszystkim niemieckiej minister Annaleny Baerbock oraz szefa polskiego MSZ Radosława Sikorskiego.
Kolejne spotkanie odbyło się w Weimarze w miejscu powstania Komitetu Wspierania Współpracy Francusko-Niemiecko-Polskiej. Było to zarazem pierwsze spotkanie ministrów trzech państw w Niemczech od 2021 r., co świadczy o przywiązaniu Annaleny Baerbock do więzi europejskich. W Trójkącie Weimarskim widzi ona kolejne ważne narzędzie do zwalczania podziałów i przezwyciężania kryzysów w Europie.
W Weimarze przyjęto „Agendę weimarską na rzecz silnej i geopolitycznej UE”, która nadała status priorytetowy wsparciu dla Mołdawii i Ukrainy, współpracy obronnej czy walce z dezinformacją. Linia niemieckiej polityk jest jednoznaczna. Według niej Trójkąt Weimarski jest platformą do promowania praw człowieka oraz solidarności europejskiej, a także przeciwwagą dla zagrożenia z Rosji.
Annalena Baerbock dąży do tego żeby Trójkąt był „motorem” dla wspólnej polityki obronnej UE. Każde spotkanie koncentruje się na wsparciu Ukrainy, co nadaje formatowi nową dynamikę, widoczną w częstotliwości spotkań i konkretnych rezultatach.[11]
Podsumowanie
Annalena Baerbock pozostaje wierna wartościom Zielonych, łącząc idealizm z determinacją. Niezmiennie obstaje przy twardym kursie wobec wojny w Ukrainie, wspiera zdecydowane działania przeciwko łamaniu praw człowieka oraz wspiera narody w samostanowieniu o swoim państwie.
Dzięki jej konsekwentnemu stanowisku w sprawie wojny w Ukrainie, praw człowieka czy klimatu utrzymuje się na topie najlepiej ocenianych polityków w Niemczech. Krytycy zarzucają jej wizji brak realizmu, ale jej liczne wizyty w Ukrainie czy Izraelu/Palestynie pokazują jej konsekwencję w działaniu.
W pierwszym przypadku demonstruje solidarność z Ukrainą, w drugim podkreśla prawo Palestyńczyków do samostanowienia. Skupiając się na wartościach demokratycznych, zacieśnia więzi europejskie w sferze obronności, przeciwdziałania działaniom hybrydowym i dezinformacyjnym. Annalena Baerbock nadaje nowego impetu Trójkątowi Weimarskiemu, który traktuje jako kanał do budowania silnej i zjednoczonej Europy.
Bibliografia
[1] Po wyborach w Niemczech: koalicja CDU/CSU–SPD z kanclerzem Friedrichem Merzem, OSW, 24.02.2025, https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/komentarze-osw/2025-02-24/po-wyborach-w-niemczech-koalicja-cdu/csu-spd-z-kanclerzem, [dostęp 06.03.2025]
[2] German foreign minister criticises Scholz for blocking more Ukraine aid, report says, Reuters, 17.01.2025, https://www.reuters.com/world/europe/german-foreign-minister-criticises-scholz-blocking-more-ukraine-aid-report-says-2025-01-17/, [dostęp 07.03.2025]
[3] Politiker streiten über Ukraine, Sicherheit – und sogar über das Klima, Zeit Online, 20.02.2025, https://www.zeit.de/politik/deutschland/2025-02/schlussrunde-tv-debatte-ard-zdf-bundestagswahl-baerbock-lindner-weidel-wagenknecht, [dostęp 05.03.2025]
[4] Statement von Außenministerin Annalena Baerbock zur Unterstützung der Ukraine, YouTube, Phoenix, 01.03.25, https://www.youtube.com/embed/yhYXYZB43EA, [dostęp 07.03.2025]
[5] Zahlreiche Staaten kritisieren Aussetzen der US-Ukrainehilfen, Zeit Online, 04.03.2025, https://www.zeit.de/politik/ausland/2025-03/stopp-us-militaerhilfen-ukraine-reaktionen, [dostęp 05.03.2025]
[6] Reisen von Außenministerin Baerbock, Auswaertiges Amt, 05.03.2025, https://www.auswaertiges-amt.de/de/aamt/reisen-von-aussenministerin-baerbock/reisen-liste, [dostęp 05.03.2025]
[7] Olaf Scholz -Terminkalender, 05.05.2025, https://www.bundeskanzler.de/bk-de/olaf-scholz/terminkalender-scholz, 05.05.2025, [dostęp 05.03.2025]
[8] Baerbock fordert deutsche Führung bei Unterstützung der Ukraine, Zeit Online, 01.03.2025, https://www.zeit.de/politik/ausland/2025-03/ukraine-trump-baerbock-steinmeier-scholz-merz, [dostęp 05.03.2025]
[9] Feministische Aussenpolitik gestalten. Leitlinien des Auswärtigen Amts, https://www.auswaertiges-amt.de/resource/blob/2585008/d444590d5a7741acc6e37a142959170e/ll-ffp-data.pdf, [dostęp:17.03.2025]
[10] The Weimar Triangle: new-old cooperation horizon, Institute of Central Europe, 19.04.2024, https://ies.lublin.pl/en/comments/the-weimar-triangle-new-old-cooperation-horizon/, [dostęp: 16.03.2025]
[11] Weimarer Dreieck: über 30 Jahre grenzüberschreitende Zusammenarbeit zwischen Deutschland, Frankreich und Polen, Auswärtiges Amt 05.02.2024, https://www.auswaertiges-amt.de/de/aussenpolitik/europa/zusammenarbeit-staaten/weimarer-dreieck-node, [dostęp: 16.03.2025]
