Jeśli PiS straci władzę, musi zostać rozliczony

– jeżeli obecna opozycja wygra wybory i nie rozliczy aktualnej władzy, będziemy mieli poczucie, iż polską konstytucję można łamać bezkarnie, a na to nie można pozwolić – mówi dr hab. Marcin Matczak, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, wykładowca prawa, autor książki „Kraj, w którym umrę”, dostępnej od września w księgarniach.

Zacznijmy może od tego jak Pan ocenia Konstytucję z dnia 02.04.1997 roku?
To bardzo dobry akt prawny, który pozwolił nam wyjść prawnie z doby komunizmu i umożliwił nam zbudowanie nowej Polski.

Dlaczego na początku III RP elitom politycznym nie udało się uchwalić Konstytucji RP?
Rok 1997 nie był zbyt odległy od roku 1989 – poza tym mieliśmy Małą Konstytucję.

Czy Konstytucja RP zawiera błędy?
Jak mówiłem, jest to dobry akt prawny, ale nie doskonały. Na pewno przydałaby się w Konstytucji regulacja roli prokuratury.

Skąd brały się problemy obywateli z wymiarem sprawiedliwości przed 2015 rokiem?
Z wielu przyczyn takich jak na przykład niedofinansowanie, brak komputeryzacji i cyfryzacji, ale generalnie nie był to system zły.

Co się stało w 2015 roku z naszą Konstytucją?
Została zaatakowana przez PiS i wielokrotnie złamana

Czy likwidacja niezależnego Trybunału Konstytucyjnego RP jest likwidacją obowiązującej Konstytucji RP?
Nie, ale jest podobna do pozbawienia Konstytucji zębów – jeżeli nie ma niezależnego TK, władza może sobie uchwalać, co chce, i nie ma nikogo, do kogo można to zaskarżyć

Zbliżają się wybory parlamentarne, które to może wygrać opozycja, tym samym powstaje pytanie jak przywrócić niezależność Trybunału Konstytucyjnego RP.
To możliwy do realizacji, choć trudny i długi proces. Ważne, aby naprawiania samo w sobie było zgodne z Konstytucją. W ramach Fundacji Batorego opracowaliśmy kilkusetstronicową książkę, która pokazuje, jak to zrobić.

Czy da się ominąć weto Prezydenta RP w zakresie ustaw przywracających niezależność Trybunału Konstytucyjnego RP?
Nie da się – można mieć tylko nadzieję, iż Prezydent nie będzie tych ustaw bezmyślnie wetował.

Jak dokładnie powinien wyglądać proces przywracania praworządności po wygranych wyborach przez opozycję? Czy to powinien być proces, czy też „radykalne cięcie”?
Jak mówiłem, opisaliśmy go dokładnie w Fundacji Batorego – do tych materiałów odsyłam. Na pewno nie powinno to być radykalne cięcie – zepsutego zegarka nie da się naprawić młotkiem.

Co zrobić z sędziami-dublerami w Trybunale Konstytucyjnym RP?
Ich akurat można na podstawie istniejących orzeczeń sądów od razu odwołać.

Jaki skutek dla obywatela mają skutki pseudoreformy wymiaru sprawiedliwości, która trwa od października 2015 roku?
Pozbawiają powoli obywatela prawa do niezależnego sądu i prawa do uzyskania ważnego wyroku – wyroki wydawane przez pseudosędziów można podważyć.

Jak powinien wyglądać sprawny wymiar sprawiedliwości?
Powinien być niezależny.

Czy Prezydent RP Andrzej Duda powinien być pociągnięty do odpowiedzialności Konstytucyjnej za jej łamanie?
Tak.

Jakie Konstytucyjne delikty popełnił Prezydent Andrzej Duda?
Było ich co najmniej kilkanaście – od nieodebrania przysięgi od prawidłowo wybranych sędziów TK, przez nocne powołanie dublerów, niszczenie Sądu Najwyższego, aż po świadome podpisywanie niekonstytucyjnych ustaw jak np. ustawa o komisji ds.. wpływów rosyjskich.

Jakie konstytucyjne delikty popełnili Premierzy RP?
Przede wszystkim odmówili publikacji wyroków TK.

Czy Pana zdaniem, na dzisiejszej opozycji leży odpowiedzialność, żeby rozliczyć ówczesnych ludzi stających u steru władzy?
Tak, z pewnością.

Co się stanie jeżeli obecna opozycja po wygranych wyborach nie rozliczy ludzi aktualnej władzy za łamanie Konstytucji RP?
Będzie poczucie, iż polską konstytucję można bezkarnie łamać. A na to nie można pozwolić.

Jakie jest Pana zdanie, o roli wolnych mediów w III RP?
Wolne media są niemal tak samo ważne dla demokracji jak wolne sądy.

Na czym polega kontrolna rola mediów w Państwie Prawa?
Na patrzeniu władzy na ręce i na ujawnianiu afer , które politycy chcieliby ukryć.

Jak dziennikarze mogą i powinni kontrolować wymiar sprawiedliwości?
Oczywiście – powinni kontrolować każdą z trzech władz.

Czy Pegazus jest zagrożeniem dla dziennikarstwa i demokracji?
Olbrzymim – każde złamanie praw człowieka, a zwłaszcza złamanie prawa do prywatności jest zagrożeniem dla demokracji, a to było złamanie masowe.

Rozmawiał: Bronisław Waśniewski-Ciechorski