ZUS wypłaci pieniądze po śmierci bliskiego. Można dostać choćby kilka emerytur!

Śmierć bliskiej osoby to niezwykle trudny czas, który wiąże się nie tylko z żałobą, ale również z koniecznością załatwienia wielu formalności. Jedną z nich jest uregulowanie spraw z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, iż pieniądze z emerytury, które należały się zmarłemu, nie przepadają. ZUS przypomina o istnieniu procedury zwanej „wypłatą niezrealizowanego świadczenia”, która pozwala rodzinie odzyskać należne środki. Co więcej, w niektórych przypadkach może to być nie jedna, a choćby kilka zaległych wypłat.

Procedura ta jest jasno określona, jednak najważniejsze jest spełnienie konkretnych warunków i, co najważniejsze, dotrzymanie nieprzekraczalnego terminu. Prawo do tych pieniędzy mają ściśle określone grupy członków rodziny, a kolejność ich uprawnień jest precyzyjnie ustalona. Zrozumienie tych zasad jest kluczowe, aby skutecznie złożyć wniosek i odzyskać środki, które zgodnie z prawem przysługiwały zmarłemu emerytowi lub renciście, a których nie zdążył on już odebrać.

Czym jest niezrealizowane świadczenie z ZUS? Kluczowa definicja

Podstawowym pojęciem, które należy zrozumieć, jest „niezrealizowane świadczenie”. Wbrew pozorom nie chodzi o zwrot emerytury, która już wpłynęła na konto po dacie zgonu – takie środki co do zasady podlegają zwrotowi do ZUS. Niezrealizowane świadczenie to pieniądze, do których zmarły nabył prawo za życia, ale nie zdążył ich pobrać. Najprostszym przykładem jest sytuacja, gdy świadczenie za dany miesiąc nie zostało wypłacone, ponieważ ZUS otrzymał już informację o śmierci emeryta.

Jak wyjaśnia Iwona Kowalska, rzeczniczka ZUS na Dolnym Śląsku: „Gdy ktoś zmarł w listopadzie, a ZUS nie wypłacił świadczenia za listopad tej osobie, ponieważ otrzymał informację o zgonie emeryta lub rencisty, to na wniosek rodziny może zostać wypłacone tzw. niezrealizowane świadczenie„. Oznacza to, iż rodzina może ubiegać się o wypłatę pełnej kwoty emerytury lub renty za miesiąc, w którym nastąpił zgon. To prawo wynika bezpośrednio z faktu, iż świadczenie przysługuje za cały miesiąc, niezależnie od tego, którego dnia miesiąca nastąpiła śmierć uprawnionego.

Warto podkreślić, iż dotyczy to nie tylko emerytur, ale również rent z tytułu niezdolności do pracy, rent rodzinnych, zasiłków chorobowych, świadczeń rehabilitacyjnych czy zasiłków pogrzebowych. Procedura jest więc znacznie szersza i może dotyczyć różnych form wsparcia wypłacanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Nawet kilka emerytur po zmarłym. ZUS wyjaśnia na konkretnym przykładzie

Sytuacja staje się jeszcze bardziej korzystna dla rodziny w przypadku, gdy zmarły złożył wniosek o emeryturę, spełnił wszystkie warunki, ale zmarł, zanim ZUS zdążył wydać decyzję i rozpocząć wypłaty. W takim scenariuszu kwota niezrealizowanego świadczenia może obejmować kilka miesięcy zaległych wypłat. Zakład Ubezpieczeń Społecznych sam podaje obrazowy przykład, aby wyjaśnić tę zasadę.

Wyobraźmy sobie sytuację opisaną przez ZUS: „Pan Janusz złożył 3 stycznia 2018 r. wniosek o emeryturę i spełniał wszystkie warunki niezbędne do jej przyznania, ale na skutek nieszczęśliwego wypadku zmarł 5 marca 2018 r., zanim otrzymał od nas decyzję o emeryturze”. W tym przypadku niezrealowanymi świadczeniami będą emerytury należne panu Januszowi za styczeń, luty oraz marzec. Rodzina, po złożeniu odpowiedniego wniosku, może otrzymać łączną kwotę za te trzy miesiące. To pokazuje, jak istotne jest sprawdzenie statusu spraw emerytalnych zmarłego, zwłaszcza jeżeli był on w trakcie ubiegania się o nowe świadczenie.

To kluczowa informacja dla rodzin, które mogłyby zakładać, iż skoro zmarły nie otrzymał żadnej decyzji, to żadne pieniądze mu się nie należą. Prawo działa jednak inaczej – liczy się moment nabycia uprawnień, a nie moment fizycznej wypłaty środków. Dlatego zawsze warto skontaktować się z ZUS i dopytać o status ewentualnych postępowań.

Kto może ubiegać się o pieniądze? ZUS wskazuje trzy grupy uprawnionych

Prawo do otrzymania niezrealizowanego świadczenia nie przysługuje każdemu członkowi rodziny. ZUS precyzyjnie określa hierarchię osób uprawnionych. Oznacza to, iż jeżeli wniosek złoży osoba z pierwszej grupy, to osoby z kolejnych grup tracą do niego prawo. Kolejność jest następująca:

• Grupa pierwsza: W pierwszej kolejności uprawniony jest współmałżonek oraz dzieci, pod warunkiem, iż prowadziły ze zmarłym wspólne gospodarstwo domowe. To najważniejszy warunek w tej grupie.
• Grupa druga: jeżeli nie ma osób spełniających warunki z pierwszej grupy, o świadczenie mogą ubiegać się małżonek i dzieci, z którymi zmarły nie prowadził wspólnego gospodarstwa domowego.
• Grupa trzecia: W ostatniej kolejności uprawnieni są inni członkowie rodziny, którzy mają prawo do renty rodzinnej po zmarłym lub tacy, na których utrzymaniu zmarły pozostawał. Dotyczy to np. wnuków, rodzeństwa czy rodziców, jeżeli są w stanie udowodnić fakt utrzymywania świadczeniobiorcy.

Ta hierarchia ma najważniejsze znaczenie. ZUS rozpatruje wnioski zgodnie z podaną kolejnością. Dlatego tak ważne jest, aby do wniosku dołączyć dokumenty potwierdzające np. prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego, co może znacząco przyspieszyć procedurę i zapewnić wypłatę adekwatnej osobie.

Jak złożyć wniosek krok po kroku? Dokumenty i najważniejszy termin

Aby otrzymać pieniądze, niezbędne jest złożenie formalnego wniosku. Nie dzieje się to automatycznie. Należy wypełnić specjalny formularz ZUS o symbolu ENS – Wniosek o wypłatę niezrealizowanego świadczenia. Druk ten jest dostępny w każdej placówce ZUS oraz na oficjalnej stronie internetowej Zakładu.

Do samego wniosku należy dołączyć komplet dokumentów, które potwierdzą nasze prawo do świadczenia. Lista wymaganych załączników obejmuje:

• Odpis skrócony aktu zgonu – dokument podstawowy, bez którego wniosek nie zostanie rozpatrzony.
• Odpis skrócony aktu małżeństwa – w przypadku, gdy o pieniądze ubiega się wdowa lub wdowiec.
• Odpis skrócony aktu urodzenia – jeżeli wniosek składa dziecko zmarłego.
• Dowody potwierdzające prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego lub fakt utrzymywania zmarłego (np. oświadczenia, rachunki na wspólny adres).

Najważniejszą informacją jest jednak termin. Wniosek o wypłatę niezrealizowanego świadczenia trzeba złożyć przed upływem 12 miesięcy od dnia śmierci świadczeniobiorcy. Po tym terminie roszczenie o wypłatę wygasa i odzyskanie pieniędzy staje się niemożliwe. Jedynym wyjątkiem jest sytuacja, gdy w tym czasie toczyło się postępowanie sądowe o stwierdzenie nabycia spadku, jednak co do zasady, należy bezwzględnie pilnować rocznego terminu.