2 godzin temu
Emeryci wygrywają w sądach sprawy o tzw. emerytury czerwcowe. Choć podpisana przez prezydenta ustawa przewiduje jedynie podwyżkę bieżących świadczeń bez wyrównań za lata wcześniejsze, sądy zaczynają przyznawać seniorom dopłaty wstecz, uznając, iż przez lata byli niesprawiedliwie pozbawiani części należnych pieniędzy.
Fot. Warszawa w Pigułce
Emerytury czerwcowe: sądy przyznają wyrównania mimo podpisanej ustawy. Co to oznacza dla seniorów?
W sporze o tzw. emerytury czerwcowe nastąpił zwrot. 21 sierpnia 2025 r. prezydent podpisał ustawę, która podnosi bieżące świadczenia, ale nie przewiduje dopłat za lata wcześniejsze. Mimo to w sądach zapadają wyroki, które – poza nakazem ponownego przeliczenia – zasądzają wyrównania wstecz. Dla wielu seniorów to realna szansa odzyskania części utraconych pieniędzy, niezależnie od automatycznego przeliczenia, które ZUS ma przeprowadzić na początku 2026 r.
Skąd wziął się problem czerwcowych świadczeń
W latach 2009–2019 osoby składające wniosek o emeryturę w czerwcu miały mniej korzystnie liczony kapitał niż w innych miesiącach. Powodem był mechanizm waloryzacji. W czerwcu nie uwzględniano kwartalnych podwyżek najnowszych składek, co obniżało podstawę obliczenia i skutkowało niższą emeryturą. Późniejsze zmiany przepisów z 2021 r. naprawiły wyliczenia „na przyszłość”, ale pominęły tych, którzy przeszli na świadczenie w czerwcu w latach 2009–2019. W wyroku z 15 listopada 2023 r. Trybunał Konstytucyjny wskazał, iż takie pominięcie narusza zasadę równości i prawo do zabezpieczenia społecznego i wezwał ustawodawcę do kompleksowego uregulowania sprawy.
Co daje ustawa z 5 sierpnia 2025 r.
Ustawa nakazuje ZUS-owi ponownie ustalić wysokość emerytur przyznanych w czerwcu w latach 2009–2019 oraz odpowiednich rent rodzinnych. Tym razem obliczenie nastąpi z zastosowaniem korzystniejszej formuły, tak jak dla maja, czyli z doliczeniem waloryzacji kwartalnych. ZUS ma zrobić to z urzędu w ciągu trzech miesięcy od wejścia przepisów w życie. Nowa kwota nie może być niższa od dotychczasowej. Według rządowych szacunków przeliczenie obejmie około 100 tysięcy osób, a przeciętna miesięczna podwyżka sięgnie około 220 zł. Koszt zmian oszacowano na około 280 milionów złotych.
Czego ustawa nie przewiduje
Przepisy nie obejmują wyrównań za minione lata, choćby jeżeli przez długi czas wypłacano zaniżone świadczenia. Zrezygnowano także z wcześniejszego pomysłu dopłaty „pomostowej” za okres od 1 lipca 2025 r. do dnia, w którym ZUS ustali nową wysokość. Rząd tłumaczy to tym, iż wcześniejsze świadczenia były obliczone zgodnie z prawem obowiązującym w danym czasie.
Dlaczego sądy przyznają dopłaty
W indywidualnych sprawach sądy okręgowe, rozpatrując odwołania, nakazują nie tylko przeliczenie, ale także wypłaty wyrównań wstecz. Zwykle do trzech lat, zgodnie z regułami przedawnienia świadczeń okresowych. To efekt odczytania wytycznych Trybunału Konstytucyjnego i zasady równego traktowania. ZUS często składa apelacje, więc linia orzecznicza wciąż się kształtuje. Jednak pojawiające się wyroki pokazują, iż droga sądowa może przynieść dodatkowe pieniądze.
Co zrobić w praktyce
Senior ma dziś dwie ścieżki. Pierwsza to automatyczne przeliczenie przez ZUS na mocy ustawy, bez wniosku. Druga to pozew o wyrównanie za okresy wsteczne. To droga dłuższa i obarczona ryzykiem, ale może zakończyć się wypłatą realnych dopłat. Warto zgromadzić decyzję o przyznaniu emerytury, historię konta ubezpieczonego, potwierdzenia waloryzacji i rozważyć konsultację z prawnikiem specjalizującym się w ubezpieczeniach społecznych.
Terminy i zbiegi postępowań
Ustawa wchodzi w życie 1 stycznia 2026 r. ZUS ma czas do 1 kwietnia 2026 r. na przeliczenie z urzędu. jeżeli w tym czasie toczy się już postępowanie administracyjne lub sądowe dotyczące ustalenia prawa albo wysokości świadczenia, ZUS zawiesi przeliczenie ustawowe i podejmie je po prawomocnym zakończeniu sprawy. Dzięki temu nie dojdzie do równoległych, sprzecznych rozstrzygnięć.
