Zostawiasz paragon w sklepie? Skarbówka ostrzega. Możesz nieświadomie pomagać oszustom

Administracja skarbowa w Polsce rozpoczyna nową odsłonę kampanii społecznej „Weź paragon”, która ma na celu zaangażowanie obywateli w walkę z szarą strefą. Inicjatywa ta przekształca się z prostej akcji edukacyjnej w masowy ruch kontroli społecznej, podkreślając, jak kluczową rolę każdy z nas odgrywa w zapewnieniu uczciwości na rynku. Okazuje się, iż pozornie niewinny gest, jakim jest pozostawienie paragonu w sklepie, może stać się narzędziem w rękach przestępców i prowadzić do poważnych wyłudzeń finansowych.

Podstawowym instrumentem tej kampanii jest paragon fiskalny – dokument, który dla wielu Polaków jest tylko niepotrzebnym skrawkiem papieru. W rzeczywistości stanowi on fundament systemu podatkowego i klucz do walki z nieuczciwymi praktykami. Każdy prawidłowo wystawiony paragon to dowód, iż transakcja została zarejestrowana, a należny podatek trafi do budżetu państwa. Nieodebranie go otwiera pole do nadużyć, które mogą kosztować nie tylko właścicieli sklepów, ale całą gospodarkę.

Dlaczego paragon jest ważniejszy, niż myślisz?

Prawne podstawy obowiązku wydawania paragonów są jasno określone w polskim prawie. Zgodnie z ustawą o podatku od towarów i usług (VAT), każdy sprzedawca ma bezwzględny obowiązek zarejestrowania sprzedaży na kasie fiskalnej i wydania klientowi paragonu. Dotyczy to transakcji z osobami fizycznymi, które nie prowadzą działalności gospodarczej, i jest niezależne od woli klienta czy wartości zakupu.

Choć klient nie ma prawnego obowiązku zabierania paragonu, jego aktywna postawa ma ogromne znaczenie. Pozostawiony na ladzie lub w specjalnym pudełku paragon staje się potencjalnym narzędziem dla nieuczciwych pracowników lub zorganizowanych grup przestępczych. Może zostać wykorzystany do stworzenia fikcyjnych zwrotów towarów, co prowadzi do wyprowadzania gotówki z kasy sklepu. To prosta droga do strat finansowych dla przedsiębiorcy i zniekształcenia obrazu jego rzeczywistych obrotów.

Warto pamiętać, iż paragon to również jedyny pełnoprawny dowód zakupu. Jest niezbędny do złożenia reklamacji, dokonania zwrotu towaru czy dochodzenia swoich praw w przypadku zakupu wadliwego produktu. Potwierdzenie płatności kartą nie jest tym samym i często nie wystarcza do załatwienia sprawy.

Jak oszuści wykorzystują pozostawione paragony?

Mechanizm oszustwa jest prosty, ale niezwykle skuteczny. Pokazuje to przykład z Żyrardowa, gdzie kasjerka systematycznie zbierała paragony pozostawione przez klientów. Następnie, wykorzystując te dokumenty, dokonywała fikcyjnych zwrotów towarów, zabierając z kasy gotówkę. W ten sposób udało jej się wyłudzić około dwóch tysięcy złotych, zanim proceder został odkryty.

Oszuści wykorzystują lukę w systemach kasowych, które często nie weryfikują, czy osoba zwracająca towar jest jego pierwotnym nabywcą. Mając w ręku prawdziwy paragon, przestępca może „zwrócić” produkt, który w rzeczywistości nigdy nie opuścił półki sklepowej. To działanie jest trudne do wykrycia bez szczegółowej inwentaryzacji i analizy nagrań z monitoringu.

Innym poważnym zagrożeniem są tzw. puste faktury. Nieuczciwi przedsiębiorcy mogą zbierać pozostawione paragony, aby na ich podstawie wystawiać faktury na zaprzyjaźnione firmy. Taka faktura nie odzwierciedla rzeczywistej transakcji, ale pozwala firmie-nabywcy na bezprawne zawyżenie kosztów uzyskania przychodu i odliczenie podatku VAT, co bezpośrednio uszczupla wpływy do budżetu państwa.

Paragon fiskalny a paragon kelnerski. Jak rozpoznać prawdziwy dokument?

Nie każdy wydruk, który otrzymujemy, jest paragonem fiskalnym. Szczególnie w gastronomii można natknąć się na tzw. paragony kelnerskie lub rachunki wstępne. Są to jedynie dokumenty informacyjne, wewnętrzne dla lokalu, które nie stanowią dowodu sprzedaży zarejestrowanej w systemie podatkowym. Wręczenie takiego dokumentu zamiast fiskalnego jest próbą ukrycia transakcji przed urzędem skarbowym.

Aby mieć pewność, iż otrzymaliśmy prawidłowy dokument, należy sprawdzić, czy zawiera on wszystkie wymagane elementy. Prawdziwy paragon fiskalny musi posiadać:

• Wyraźny napis „PARAGON FISKALNY” w centralnym punkcie.
• Numer NIP sprzedawcy.
• Pełną nazwę i adres punktu sprzedaży.
• Unikalny numer kasy fiskalnej, która go wydrukowała.
• Charakterystyczne logo (zazwyczaj litery „MF” w okręgu).

Należy również pamiętać, iż wydruk z terminala płatniczego nie jest paragonem fiskalnym. Potwierdza on jedynie dokonanie płatności kartą, ale nie zawiera szczegółów dotyczących zakupionych towarów ani informacji o naliczonym podatku. Zawsze należy domagać się obu dokumentów: potwierdzenia płatności i paragonu fiskalnego.

Zgłoś oszustwo anonimowo. Jak działa aplikacja e-Paragony?

Ministerstwo Finansów, chcąc ułatwić obywatelom reagowanie na nieprawidłowości, udostępniło bezpłatną aplikację mobilną e-Paragony. To proste i anonimowe narzędzie, które pozwala na szybkie zgłoszenie każdej podejrzanej sytuacji związanej z paragonami.

Za pomocą aplikacji można zgłosić między innymi:

• Odmowę wystawienia paragonu przez sprzedawcę.
• Otrzymanie nieprawidłowego dokumentu (np. paragonu kelnerskiego).
• Praktykę zbierania paragonów pozostawionych przez klientów.

Aplikacja e-Paragony pełni również funkcję edukacyjną. Użytkownicy mogą w niej zarządzać swoimi wydatkami, sprawdzać, czy dany paragon jest prawidłowo zarejestrowany w systemie oraz dowiedzieć się, jak rozpoznawać różne typy oszustw. To potężne narzędzie, które oddaje kontrolę w ręce konsumentów i pozwala na natychmiastową reakcję na nieuczciwe praktyki.

Więcej niż podatki. Jak walka z szarą strefą wpływa na nas wszystkich?

Akcja „Weź paragon” to coś więcej niż tylko dbanie o wpływy do budżetu. To fundamentalna walka o uczciwość i sprawiedliwość w gospodarce. Szara strefa, czyli działalność prowadzona z pominięciem systemu podatkowego, szkodzi nam wszystkim. Prowadzi do nierównej konkurencji, w której uczciwi przedsiębiorcy, płacący podatki i składki, muszą rywalizować z tymi, którzy tego nie robią.

Każda złotówka, która nie trafia do budżetu państwa z powodu oszustw podatkowych, to mniejsze środki na finansowanie usług publicznych – szpitali, szkół, dróg czy bezpieczeństwa. Biorąc paragon, nie tylko chronimy swoje prawa jako konsumenci, ale również dokładamy małą cegiełkę do budowy sprawiedliwego i dobrze funkcjonującego państwa. To akt obywatelskiej odpowiedzialności, który ma realny wpływ na jakość życia nas wszystkich.

Kultura brania paragonów, promowana przez administrację skarbową, to inwestycja w przyszłość. Buduje ona świadomość, iż uczciwość w obrocie gospodarczym zaczyna się od najprostszych, codziennych czynności. Każdy z nas, wychodząc ze sklepu z paragonem w ręku, staje się strażnikiem przejrzystości finansowej w Polsce.