1 dzień temu
Polska Federacja Ruchów Obrony Życia (PFROŻ) wystosowała apel do prezydenta Andrzeja Dudy z prośbą o odmowę podpisania nowelizacji ustawy o prawach pacjenta oraz o skierowanie jej do Trybunału Konstytucyjnego w celu zbadania zgodności z Konstytucją. Nowela, uchwalona przez Sejm 25 czerwca 2025 r. i bez zmian przyjęta przez Senat, umożliwia osobom niepełnoletnim po ukończeniu 13. roku życia dostęp do świadczeń zdrowotnych w zakresie opieki psychiatrycznej bez wiedzy i zgody rodziców lub opiekunów prawnych.
PFROŻ podkreśla, iż choć wsparcie specjalistyczne dla dzieci i młodzieży jest niezbędne, projekt zawiera szereg wad prawnych i konstytucyjnych. Główne zarzuty dotyczą naruszenia praw rodzicielskich — ingerencja w decyzje o leczeniu dziecka wymaga według Konstytucji podstawy ustawowej i orzeczenia sądu, czego projekt nie przewiduje. Ponadto niejasność przepisów, które odsyłają do rozporządzenia ministra w celu określenia zakresu świadczeń bez zgody opiekuna, narusza zasadę praworządności. Brak jest też kontroli sądowej nad decyzją o poinformowaniu opiekunów, a kryterium „dobra pacjenta” pozostawia dużą swobodę arbitralną personelowi medycznemu.
Federacja zauważa również naruszenie zasady równości – obowiązek okazania dokumentu tożsamości faworyzuje osoby posiadające dowód lub paszport, co w praktyce może ograniczyć dostęp świadczeń dla wielu niepełnoletnich. Dodatkowo budzi wątpliwości racjonalność wprowadzenia różnych limitów wiekowych (13 i 16 lat) bez jasnego uzasadnienia.
Zdaniem PFROŻ proponowane zmiany mogą powodować konflikty rodzinne, podważać zaufanie dzieci do rodziców, alienować je od więzi rodzinnych i pogłębiać ich osamotnienie, co stoi w sprzeczności z deklarowanym dobrem dzieci w uzasadnieniu projektu.
W apelu PFROŻ zaapelowała do prezydenta o wykorzystanie konstytucyjnego prawa do skierowania projektu do Trybunału Konstytucyjnego oraz o odmowę podpisania ustawy w obecnym kształcie, podkreślając doniosłość problematyki i ryzyko naruszenia praw obywateli.
Autorzy apelu reprezentują różne organizacje pro-life i społeczne, m.in. Fundację Jeden z Nas, Fundację Małych Stópek, Fundację Ku Pełni Życia, Stowarzyszenie Pomocy Bliźniemu im. Brata Krystyna oraz Klub Przyjaciół Ludzkiego Życia – HLI Polska.
Artykuł powstał na podstawie informacji zawartych w apelu PFROŻ oraz tekstu na portalu wPolityce.pl dotyczącego nowelizacji ustawy o prawach pacjenta.
Pełna treść apelu:
Szanowny Panie Prezydencie! Polska Federacja Ruchów Obrony Życia (dalej PFROŻ) z niepokojem przyjęła efekt prac nad projektem ustawy o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, uchwalonej przez Sejm na pos. nr 37 dnia 25 czerwca 2025 r. Projekt ten, bez zmian został przyjęty przez Senat i przekazany Panu Prezydentowi.
Zdaniem Autorów ustawy, jej celem jest umożliwienie osobom niepełnoletnim po ukończeniu przez nie 13 roku życia, skorzystanie bez wiedzy i zgody rodziców lub opiekunów prawnych, ze świadczeń zdrowotnych w zakresie opieki psychiatrycznej, z dodatkowymi zastrzeżeniami przewidzianymi w noweli.
Tematyka projektu jest doniosła. Rację mają autorzy projektu, iż dzieci i młodzież powinni być otoczeni opieką specjalistów – gdy to jest uzasadnione – i nie mogą być pozostawieni sami sobie. Z pewnością, wprowadzenie mechanizmów umożliwiających młodym ludziom skorzystanie z profesjonalnej pomocy, zasługuje na analizę. Nie może to być jednak działanie pozorne, nieprzemyślane i naruszające inne dobra, a zwłaszcza te chronione przez Konstytucję.
W ocenie PFROŻ projekt ten obarczony jest wieloma wadami. Dostępne nam analizy prawne wskazują, iż treść propozycji noweli narusza konstytucyjną zasadę proporcjonalności, zwłaszcza w zakresie ochrony praw rodziców.
PFROŻ podnosi istotne zastrzeżenia konstytucyjne wobec proponowanych regulacji, argumentując, iż występuje:
1. Ograniczenie praw rodzicielskich: Nowe przepisy ingerują w konstytucyjnie chronioną władzę rodzicielską, obejmującą m.in. decyzje o leczeniu dziecka (art. 48 ust. 1 i 2 Konstytucji). Zgodnie z prawem, takie ograniczenia mogą być wprowadzone tylko na podstawie ustawy i prawomocnego orzeczenia sądu, czego projekt nie spełnia.
2. Niejasność przepisów: Zakres świadczeń, które mogą być udzielane bez zgody opiekuna, nie jest określony wprost w ustawie, ale odsyła do rozporządzenia ministra. Tym samym ograniczenia konstytucyjnych praw są formułowane w akcie rangi podustawowej, co jest sprzeczne z art. 48 ust. 2 Konstytucji.
3. Brak kontroli sądowej i arbitralność decyzji: Projekt przyznaje osobie udzielającej świadczenia prawo decydowania o poinformowaniu opiekuna lub sądu, kierując się jedynie nieostrym kryterium „dobra pacjenta”, bez jakiejkolwiek zewnętrznej kontroli tej decyzji.
4. Naruszenie zasady równości (art. 32 Konstytucji): Wprowadzenie obowiązku okazania dokumentu tożsamości (dowód osobisty, paszport) i podania numeru PESEL faworyzuje małoletnich, którzy je posiadają. W praktyce wielu małoletnich nie spełnia tych wymogów, co może prowadzić do dyskryminacji i ograniczenia dostępu do świadczeń.
5. Wątpliwości co do uzasadnienia limitu wieku: Projekt wprowadza różne limity wieku (13 i 16 lat) bez wyraźnego i racjonalnego uzasadnienia, co podważa zasadę równego traktowania. Trybunał Konstytucyjny uznaje za dopuszczalne różnicowanie wiekowe jedynie w sytuacjach wyjątkowych, a nie – jak w tym przypadku – w regulacjach dotyczących świadczeń powszechnych.
Wnioski PFROŻ:
Projektowane przepisy naruszają konstytucyjne zasady ochrony praw rodzicielskich, równości wobec prawa oraz poprawnej legislacji. W szczególności krytykowane jest delegowanie kluczowych rozstrzygnięć na poziom rozporządzenia, brak sądowej kontroli decyzji oraz arbitralność kryteriów dostępu do świadczeń przez małoletnich. PFROŻ opowiada się za wycofaniem projektu w obecnym kształcie.
Polska Federacja Ruchów Obrony Życia prosi Pana Prezydenta o zapoznanie się z omawianym projektem, a także o odmowę jego podpisania oraz o wystąpienie do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie jej zgodności z Konstytucją. Mamy podstawy twierdzić, iż projekt narusza postanowienia Konstytucji w istotny sposób, ze szkodą dla ochrony praw obywateli. Ustawa ta może powodować konflikty w rodzinie, podważać zaufanie do rodziców, alienować małoletnie dzieci z więzi rodzinnych i pogłębiać ich osamotnienie, przez co godzi w dobro dzieci deklarowane w uzasadnieniu projektu ustawy.
Mamy świadomość, iż z tego konstytucyjnego prawa Prezydent może skorzystać jedynie w wyjątkowych, szczególnie uzasadnionych przypadkach. Jesteśmy jednak przekonani, iż doniosłość tematyki, której projekt dotyczy, zasługuje na zastosowanie inicjatywy Prezydenta przed Trybunałem Konstytucyjnym.
Liczymy, iż nasze stanowisko zostanie podzielone przez Pana Prezydenta oraz Trybunał Konstytucyjny. Prosząc o uwzględnienie wniosku, przekazujemy wyrazy szacunku.
W imieniu Polskiej Federacji Ruchów Obrony Życia
• Jakub Bałtroszewicz, prezes – Fundacja Jeden z Nas
• ks. Tomasz Kancelarczyk, wiceprezes – Fundacja Małych Stópek
• Grzegorz Nienartowicz, wiceprezes – Fundacja Ku Pełni Życia
• Magdalena Bartoszewicz – Stowarzyszenie Pomocy Bliźniemu im. Brata Krystyna
• Maria Gondek – Fundacja Fala Życia
• Ewa Kowalewska – Klub Przyjaciół Ludzkiego Życia – HLI Polska
• Rafał Szczypta – Rycerze Kolumba
