Zielona transformacja czy bezpieczeństwo? 3 tys. wniosków, 26 mld zł i nowy kierunek KPO

“Rola samorządów w budowaniu odporności” to temat dwudniowej konferencji Banku Gospodarstwa Krajowego (BGK) skierowanej do jednostek samorządu terytorialnego, która rozpoczęła się w poniedziałek w Warszawie.

Prezes BGK Mirosław Czekaj otwierając konferencję ocenił, iż taka liczba złożonych wniosków w ramach Instrumentu Zielonej Transformacji Miast (IZTM), pokazuje, iż finansowanie odporności m.in. na zmiany klimatu jest ważne. – Do tego trzeba dodać nowe mechanizmy, nowe narzędzia, jak kształtujący się Fundusz Bezpieczeństwa i Obronności – zauważył Czekaj.

Bezpieczeństwo przede wszystkim

Pierwsza wiceprezes BGK Marta Postuła wyraziła nadzieję, iż wszystkie złożone w ramach IZTM wnioski zostaną “wkrótce (…) ocenione”. Przypomniała, iż z 40 mld zł przeznaczonych na ten instrument, rząd przesunął 26 mld zł na Fundusz Bezpieczeństwa i Obronności (FBiO). Zapewniła jednak, iż “podejmowane są działania”, aby wszystkie złożone wnioski zostały obsłużone. Podkreśliła również, iż Bank przygotowuje się do wejścia w życie ustawy, która oficjalnie powoła FBiO. Poinformowała, iż za zgodą Komisji Europejskiej fundusz nie ma “sztywnego podziału” środków na część pożyczkową i tzw. wkładu własnego.

Nowe fundusze, nowe priorytety – co z klimatem?

Mówiąc o Instrumencie na rzecz Zwiększenia Bezpieczeństwa Europy (SAFE), w ramach którego finansowane będą pilne i zakrojone na szeroką skalę inwestycje w europejską bazę technologiczno-przemysłową sektora obronnego przypomniała, iż budżet tego programu to 150 mld euro. Dodała, iż w ubiegłym roku do gospodarki trafiło 389 mld zł przez działania Banku Gospodarstwa Krajowego.

Instrument Zielonej Transformacji Miast jest częścią KPO, a jego celem jest redukcja negatywnego oddziaływania ludzi na środowisko przyrodnicze. Realizowane w jego ramach inwestycje to m.in. zazielenianie terenów miejskich, przeciwdziałanie utracie różnorodności biologicznej, łagodzenie zmian klimatu oraz zmniejszanie poziomu zanieczyszczeń.

Postuła przekazała również, iż Ministerstwo Obrony Narodowej, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministerstwo Aktywów Państwowych wspólnie tworzą plan zakupów, co pozwoli Polsce starać się o te środki. – W tym momencie musimy mieć dobre projekty, w ramach których będziemy finansować rozwój potencjału militarnego w kontekście zarówno firm zbrojeniowych, ale również (…) budowania kompleksowego spojrzenia na to zjawisko – powiedziała wiceprezes BGK.

Krajobraz po rewizji KPO

Ministrowie finansów UE zaakceptowali w piątek zmiany w polskim Krajowym Planie Odbudowy (KPO), zakładające przede wszystkim utworzenie Funduszu Bezpieczeństwa i Obronności. Z funduszu finansowana będzie budowa m.in. schronów, a pieniądze w wysokości blisko 26 mld zł zostaną przesunięte z części przeznaczonej na zieloną transformację miast. Rewizja uwzględniała też zastąpienie zapisanego w KPO oskładkowania umów cywilnoprawnych reformą wzmacniającą Państwową Inspekcję Pracy (PIP).

Z utworzeniem Funduszu wiążą się dwie innowacje. Dzięki niemu Polska będzie mogła wydatkować pieniądze na obronność już po zakończeniu w sierpniu 2026 r. funduszu odbudowy. KE zgodziła się bowiem – a w piątek zatwierdzili to ministrowie finansów – na to, by za zrealizowanie tzw. kamienia milowego uznane zostało samo przelanie pieniędzy na konto spółki specjalnego przeznaczenia przy Banku Gospodarstwa Krajowego.

Druga kwestia dotyczy przekazania unijnych funduszy na obronność. Artykuł 41. Traktatu o UE zakazuje “wydatków przypadających na operacje mające wpływ na kwestie wojskowe lub polityczno-obronne”. KE doszła jednak do wniosku, iż samo rozporządzenie regulujące KPO nie przewiduje żadnego szczególnego traktowania środków związanych z obronnością, a pieniądze, które Polska przesunie do Funduszu Bezpieczeństwa i Obronności, nie zostaną przeznaczone na cele wojskowe, ale tzw. podwójnego zastosowania.