Zasada dobrego sąsiedztwa

Podstawowym aktem prawnym regulującym zagospodarowanie przestrzenne danego terenu jest plan zagospodarowania przestrzennego. Jego brak nie oznacza dowolności przy planowanej zabudowie działek. Przyszli inwestorzy związani są decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Dokument ten określa sposoby zmiany zagospodarowania danego trenu, poprzez budowę obiektu budowlanego lub inne roboty budowlane. W celu otrzymania decyzji wymagane jest łączne spełnienie wszystkich warunków. Jednym z warunków, jest tzw. zasada dobrego sąsiedztwa, którą na przykładzie wyroku WSA w Gdańsku z dnia 20 marca 2024 r., sygn. II SA/Gd 906/23 chcielibyśmy przybliżyć.

Przedmiotem sporu w sprawie z przywołanego wyżej wyroku jest to, czy planowana przez spółkę inwestycja, polegająca na realizacji zespołu magazynów energii, jest zwolniona z obowiązku zachowania zasady dobrego sąsiedztwa przy wydawaniu decyzji o warunkach zabudowy.

W pierwszej kolejności, przed rozstrzygnięciem tak zaistniałego sporu, należy odnieść się do definicji powyższej zasady. Zasadę dobrego sąsiedztwa statuuje art. 61 ust. 1 pkt. 1 Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Wedle niej przeznaczenie terenu pod nową zabudowę ma być zgodne z przeznaczeniem zastanym w otoczeniu, którego granice wyznacza obszar analizowany. Zatem nowa zabudowa powinna być kontynuacją zabudowy sąsiedniej. Zabieg ten ma na celu zapewnienie ładu architektonicznego danego terenu i zapobieganiu rozproszeniu zabudowy.

Wymóg spełnienia wszystkich warunków jest wyłączony w przypadku obiektów enumeratywnie wymienionych w art. 61 ust. 3 u.p.z.p. Należą do nich m.in. linie kolejowe, obiekty liniowe i urządzenia infrastruktury technicznej, a także instalacje odnawialnego źródła energii.

Spółka podnosiła, iż zespół magazynów energii elektrycznej stanowi urządzenie infrastruktury technicznej, które to pojęcie należy definiować z odwołaniem się do art. 143 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2023 r. poz. 344), oraz art. 3 pkt 9 i pkt 7 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. z 2022 r. poz. 1385). W rezultacie takiego zabiegu, przez urządzenia infrastruktury technicznej należy rozumieć przewody lub urządzenia techniczne stosowane do wytwarzania, przetwarzania, przesyłania, magazynowania, dystrybucji oraz użytkowania energii elektrycznej, czyli m.in. magazyn energii. Ponadto planowana inwestycja jest tożsama z instalacją związaną z odnawialnymi źródłami energii w rozumieniu art. 2 pkt 22 u.o.z.e.. Zgodnie z przyjętą argumentacją, zdaniem spółki inwestycja powinna być zwolniona z obowiązku spełnienia warunku dobrego sąsiedztwa.

Wójt Gminy Pszczółki odmówił ustalenia warunków zabudowy i zagospodarowania terenu podpierając swoje stanowisko tym, iż w obszarze analizowanym występują tereny przeznaczone pod uprawy rolne i zabudowę mieszkaniową wielorodzinną. Wnioskowana funkcja magazynowa nie uzupełnia istniejącej funkcji w obszarze analizowanym wobec braku podobnych magazynów energii niezwiązanych z urządzeniami do wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku także oddalił skargę spółki. Sąd podkreślił, iż przeznaczenie terenu pod nową zabudowę, ma być zgodne z przeznaczeniem zastanym w otoczeniu, którego granice wyznacza obszar analizowany. Zwolnienie od zasady dobrego sąsiedztwa, wynikające z art. 61 ust. 3 u.p.z.p., nie powinno zatem naruszać zastanej funkcji w zakresie zabudowy i zagospodarowania terenu. W ocenie WSA, realizacja inwestycji w zakresie budowy magazynów energii prowadzi do faktycznej zmiany przeznaczenia terenu z funkcji upraw rolnych, czy funkcji mieszkaniowej na funkcję przemysłową. Ta okoliczność zatem wyklucza kwalifikowanie takich magazynów jako urządzeń infrastruktury technicznej w rozumieniu art. 61 ust. 3 u.p.z.p. Budowy takich magazynów nie można też, wbrew zarzutom skargi, utożsamiać z budową urządzeń infrastruktury technicznej, ze względu na to, iż wykładnia pojęcia użytego w art. 61 ust. 3 u.p.z.p nie może opierać się na wykorzystaniu wprost pojęć funkcjonujących w systemie prawa, ale poza przepisami u.p.z.p. Rezultat wykładni w tym zakresie powinien przede wszystkim pozostawać w zgodzie z systemem norm ustrojowych z zakresu planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz z celem ustanowienia zasady dobrego sąsiedztwa i przyczyn, dla których ustanowiono wyłączenia od tej reguły. Strona skarżąca błędnie zatem wiąże magazyn energii elektrycznej z kategorią infrastruktury technicznej, o której mowa w art. 143 ust. 2 u.g.n., jak też w art. 61 ust. 3 u.p.z.p.

Należy także zauważyć, iż z wniosku inwestora nie wynikało, aby planowana inwestycja była częścią instalacji odnawialnego źródła energii – organ powinien zwrócić się o wyjaśnienie tej kwestii, jako przesądzającej o konieczności spełnienia warunku zachowania zasady dobrego sąsiedztwa czy też nie. Zgodnie z art. 79a § 1 k.p.a., w postępowaniu wszczętym na żądanie strony, informując o możliwości wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań, organ administracji publicznej jest obowiązany do wskazania przesłanek zależnych od strony, które nie zostały na dzień wysłania informacji spełnione lub wykazane, co może skutkować wydaniem decyzji niezgodnej z żądaniem strony. Również tego obowiązku żaden z organów nie dopełnił, co w ocenie Sądu miało istotny wpływ na wynik sprawy. Wówczas zebrany materiał dowodowy w obecnym kształcie nie pozwalał na jednoznaczne przesądzenie co jest przedmiotem inwestycji oraz jaki ma ona charakter, a strona skarżąca została pozbawiona możliwości skutecznej obrony przed nieuwzględnieniem jej wniosku. Ze względu na te uchybienie WSA uchyla wcześniejsze decyzje organów, przekazuje sprawę do ponownego rozpatrzenia oraz zasądza zwrot kosztów postępowania na rzecz strony skarżącej.

W razie pytań i wątpliwości związanych z powyższą materią zapraszamy do kontaktu z naszym ekspertem, mec. Piotrem Włodawcem: wlodawiec[at]prokurent.com.pl

Autorzy:

Piotr Włodawiec – Radca prawny / Starszy Partner

Natalia Olszewska

ŹRÓDŁA

1. Wyrok WSA w Gdańsku z dnia 20 marca 2024 r., sygn. II SA/Gd 906/23
2. Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowani i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. 2003 nr 80 poz. 717)
3. Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2023 r. poz. 344)
4. Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. z 2022 r. poz. 1385)
5. Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. 2015 poz. 478)
6. Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. 1960 nr 30 poz. 168)