1 dzień temu
Zachowek a darowizna to temat, który często budzi wątpliwości w kontekście prawa spadkowego. Darowizny na rzecz wnuków to popularna forma przekazywania majątku przez dziadków. Taki gest może zacieśnić więzi rodzinne, ale ma również konsekwencje prawne, szczególnie w kontekście zachowku. Czy darowizna na rzecz wnuka lub wnuczki wpływa na wysokość zachowku? Jak wygląda sytuacja w przypadku darowizn dokonanych wiele lat temu? W tym artykule omówimy najważniejsze aspekty prawne oraz najnowsze orzecznictwo Sądu Najwyższego.
Co to jest zachowek?
Zachowek to część majątku, która przysługuje określonym osobom, jeżeli spadkodawca w testamencie lub przez inne rozporządzenia pominie ich lub ograniczy ich udział w spadku. Do osób uprawnionych do zachowku należą:
- dzieci,
- wnuki,
- małżonek,
- rodzice spadkodawcy.
Wysokość zachowku wynosi:
- połowę ustawowego udziału spadkowego,
- dwóch trzecich ustawowego udziału, jeżeli osoba uprawniona jest niezdolna do pracy (np. małoletnie dziecko).
Więcej na temat zachowku można przeczytać tutaj.
Jak darowizna wpływa na zachowek?
Dokonanie darowizn za życia może spowodować, iż po śmierci spadkobiercy nie otrzymają należnego im spadku. Z tego względu ustawodawca przewidział, iż można dochodzić zachowku od osób, które otrzymały darowizny. Jednocześnie wprowadzono ograniczenie, ustalając, iż przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, ani dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku.
To rodziło problemy, co w sytuacji, gdy darowizna została dokonana na rzecz wnuków, którzy przecież też uprawnieni są do zachowku.
Uchwała Sądu Najwyższego – kluczowa zmiana
Powyższy problem został rozstrzygnięty uchwałą Sądu Najwyższego, w której stwierdzono:
„Przy obliczaniu zachowku nie dolicza się darowizn dokonanych przed więcej niż dziesięcioma laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, na rzecz osób, które nie dochodzą do spadku.”
Co to oznacza w praktyce?
- Jeśli darowizna na rzecz wnuka lub wnuczki została dokonana ponad 10 lat przed śmiercią spadkodawcy, nie jest uwzględniana przy obliczaniu zachowku.
- Wnuk lub wnuczka, która nie dziedziczy ustawowo, nie musi zwracać wartości darowizny ani płacić zachowku innym spadkobiercom.
Darowizna na rzecz wnuków – skutki prawne
Kiedy darowizna wpływa na zachowek?
Jeśli darowizna została przekazana w ciągu 10 lat przed śmiercią spadkodawcy, może wpłynąć na wysokość zachowku. W takim przypadku:
- osoby uprawnione do zachowku (np. dzieci spadkodawcy) mogą żądać wyrównania w postaci wypłaty odpowiedniej kwoty,
- wartość darowizny zostanie doliczona do masy spadkowej.
Kiedy darowizna nie wpływa na zachowek?
Jeśli darowizna była przekazana ponad 10 lat przed śmiercią spadkodawcy i wnuk lub wnuczka nie jest spadkobiercą ustawowym, nie dolicza się jej do masy spadkowej, a inne osoby uprawnione do zachowku nie mogą domagać się jej zwrotu.
Podsumowanie
Uchwała Sądu Najwyższego wprowadziła ważne zmiany dotyczące obliczania zachowku w kontekście darowizn. jeżeli darowizna na rzecz wnuczki została dokonana ponad 10 lat przed śmiercią spadkodawcy, nie jest uwzględniana przy ustalaniu zachowku. To oznacza, iż wnukowie, którzy otrzymali darowizny wiele lat wcześniej, nie muszą obawiać się roszczeń ze strony innych członków rodziny.
