Ząbkowice Śląskie spadają w rankingu inwestycji

"1. miejsce wśród miast powiatowych subregionu wałbrzyskiego oraz 6. miejsce na 26 miast powiatowych w województwie dolnośląskim – taki wynik osiągnęły Ząbkowice Śląskie w rankingu wydatków inwestycyjnych samorządów per capita w latach 2022–2024, opublikowanym przez Pismo Samorządu Terytorialnego Wspólnota - napisał Marcin Orzeszek, burmistrz Ząbkowic Śląskich w poście na swoim profilu w mediach społecznościowych.

Jest się zatem z czego cieszyć. Ale... czy do końca? Burmistrz bowiem już w swoim wpisie nie dodał, iż Ząbkowice Śląskie zajęło 41 miejsce jeżeli chodzi o lata 2022-2024, podczas gdy w latach 202102023 było to miejsce 35 a w latach 2020-2022 miejsce 34. Zatem Ząbkowice Śląskie w tym rankingu... obniżyło loty...

Samorządy zwalniają

W 2024 roku, po rekordowym pod względem inwestycji roku 2023, samorządy w całej Polsce nieco zwolniły swoje wydatki majątkowe. Autorzy rankingu inwestycji samorządowych przyznają jednak, iż mimo tego spadku, poziom inwestycji wciąż pozostawał bardzo wysoki – wyższy niż w jakimkolwiek wcześniejszym roku z wyjątkiem rekordowego 2023.

Eksperci zwracają uwagę, iż zjawisko to jest o tyle interesujące, iż wystąpiło pomimo wzrostu dochodów własnych i utrzymania solidnej nadwyżki operacyjnej. W analizach wskazano kilka przyczyn tego spowolnienia. Jedną z nich są rosnące koszty wydatków bieżących, które coraz silniej obciążają budżety samorządów. Choć wzrost nadwyżki operacyjnej teoretycznie zwiększa możliwości inwestycyjne, w praktyce część tych środków pochłaniają zobowiązania związane z codziennym funkcjonowaniem gmin i miast.

Polski Ład

Drugim czynnikiem hamującym rozwój inwestycji okazały się wysokie stopy procentowe. Zwiększone koszty obsługi zadłużenia ograniczyły zdolność samorządów do sięgania po nowe kredyty i pożyczki, co z kolei zmniejszyło liczbę realizowanych projektów infrastrukturalnych. Kolejnym problemem były cykliczne spadki w napływie środków unijnych. Przejściowy okres między kolejnymi perspektywami finansowymi zawsze wiąże się z ograniczeniem dostępnych dotacji, co znacząco odbija się na aktywności inwestycyjnej.

Początkowo zakładano, iż spowolnienie może być również efektem wygasania rządowych programów wsparcia inwestycji – takich jak Polski Ład. Jednak dane z 2024 roku pokazały coś zupełnie przeciwnego. Okazało się, iż środki z Programu Inwestycji Strategicznych były w tym roku najwyższe w całej historii jego działania. W praktyce wcześniejsze lata przyniosły jedynie przyznawanie promes i zapowiedzi, natomiast 2024 stał się okresem faktycznej realizacji inwestycji – to właśnie wtedy samorządy otrzymywały pieniądze i przystępowały do realizacji konkretnych projektów: budowy dróg, szkół, modernizacji infrastruktury czy rewitalizacji centrów miejscowości.

Spadek w miastach-powiatach

Analizy wskazują również, iż program Polski Ład w największym stopniu wspierał gminy mniejsze i położone z dala od dużych ośrodków miejskich. W 2024 roku ten trend się utrzymał, co częściowo tłumaczy, dlaczego największy spadek inwestycji – aż o 18 procent – zanotowały miasta na prawach powiatu. W pozostałych gminach spadki były znacznie łagodniejsze, nieprzekraczające 5 procent.

Rok 2024 można uznać za czas umiarkowanego spowolnienia, ale nie zastoju. Samorządy, mimo trudniejszych warunków finansowych, utrzymały wysoki poziom aktywności inwestycyjnej. Choć wyzwania związane z rosnącymi kosztami i malejącymi dotacjami unijnymi są coraz bardziej odczuwalne, to realizowane projekty – szczególnie dzięki wsparciu krajowych programów – pokazują, iż lokalny rozwój wciąż ma solidne fundamenty.