Uroczystości upamiętniające 84 rocznicę Mordu Katyńskiego i 14 rocznicę Tragedii Smoleńskiej, zorganizowane jak co roku przez Okręg Toronto KPK, odbyły się 14 kwietnia 2024.
O godz.11:30 w kościele Św. Kazimierza odprawiona została uroczysta msza św. ze sztandarami, sprawowana w intencji błagalnej o pomoc Ojczyźnie oraz za polskich żołnierzy zamordowanych w Katyniu i ofiary katastrofy Smoleńskiej. Eucharystii przewodniczył o. Janusz Błażejak OMI, proboszcz parafii. W czytaniach liturgii słowa uczestniczyli harcerze. W wygłoszonej homilii o. Błażejak mówił o kłamstwie katyńskim i przez pół wieku ukrywanej prawdzie o bestialskiej zbrodni: – Informację o odkryciu masowych grobów w Katyniu pierwsi podali Niemcy 13 kwietnia 1943 r. Dwa dni później moskiewskie radio zakomunikowało, iż zbrodnie popełnili Niemcy. Kłamstwo katyńskie, budowane przez Związek Sowiecki upadło 13 kwietnia 1990 r. Tego dnia sowiecka agencja prasowa wydała oświadczenie władz ZSRR o wymordowaniu Polaków, w którym oficjalnie potwierdzono, iż polscy jeńcy wojenni zostali rozstrzelani wiosną 1940 r. przez NKWD. Prawda o Katyniu leżała przez 50 lat w grobie. Nie zmartwychwstała jeszcze prawda o katastrofie smoleńskiej. Wierzymy ze kiedyś zmartwychwstanie, bo fundamentem Polski wolnej i niepodległej jest tylko prawda.
U stop ołtarza leżały kwiaty i symbole zbrodni, sierp i młot, tablica „Zbrodnia bez kary” i krzyż z napisem „Katyń”. Nad ołtarzem rysował się ekspresyjny wizerunek ukrzyżowanego Chrystusa.
Oficjalne uroczystości miały miejsce pod Pomnikiem Katyńskim o godzinie 13:00. Prowadził Prezes KPK OT Jan Cytowski.
Przed rozpoczęciem ceremonii Prezes złożył wiązankę biało czerwonych goździków pod obeliskiem smoleńskim i poprosił osoby z kwiatami i zniczami o towarzyszenie mu.
Otwierając, Prezes powitał zgromadzonych na corocznie organizowanej w kwietniu przy pomniku katyńskim uroczystości dla upamiętnienia ofiar masakry katyńskiej i od 2010 r. ofiar katastrofy smoleńskiej. Nic nie może być bliższego prawdzie niż napis na obelisku smoleńskim: Without the Katyń Massacre – there would have been no Smolensk tragedy (bez masakry katyńskiej, nie byłoby tragedii smoleńskiej). Wyjaśnił, dlaczego ten dzień jest obchodzony, dokładnie 13 kwietnia: – Uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 14 listopada 2007 roku dzień 13 kwietnia ustanowiony został Dniem Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej.
Modlitwę „Ojcze Nasz” i „Wieczne odpoczywanie” za tych, którzy oddali życie w walce o Polskę poprzedził o. Janusz Błażejak wezwaniem – Niech nasza pamięć będzie zawsze żywą. Nie wolno nam zapomnieć tych miejsc, tych dat, tej historii i wymazać z historii polskiego narodu ani z naszych serc.
Hymny narodowe kanadyjski i polski odśpiewali wszyscy razem z Teresą Klimuszko.
Powitani zostali goście:
• Konsul Generalna RP Magdalena Pszczółkowska.
• Hon. Arif Virani – Poseł Federalny Partii Liberalnej (MP Member of Parliament), Minister Sprawiedliwości i Prokurator Generalny Kanady (Minister of Justice and General Attorney) w rządzie federalnym premiera (Prime Minister) Justina Trudeau.
• Przewodniczący Komitetu Budowy Pomnika Katyńskiego w Toronto, Lucjan Konrad, który odegrał główną rolę w zmaganiach wokół budowy i postawienia tego pomnika w roku 1980.
• Sekretarz Generalny Zarządu Głównego KPK Barbara Stadnik-Felinczak.
• Reprezentanci organizacji polonijnych i harcerstwo.
Po przedstawieniu oficjalnych gości, składane były wieńce, kwiaty i zapalone znicze. Nieśli je:
• Konsul Generalna RP – Magdalena Pszczółkowska;
• Hon. Arif Virani;
• KPK Zarząd Główny – Barbara Stadnik-Felinczak;
• KPK Okręg Mississauga – Irena Urbaniak, Stanisław Kulina, Jarosław Romaniuk;
• KPK Okręg Toronto – Bartłomiej Habrowski, Hieronim Teresiński, Teresa Klimuszko;
• Federacja Polek w Kanadzie Zarząd Główny i Ogniwo 1 – Iwona Bogorya-Buczkowski, Beata Mozdzanowska;
• Związek Narodowy Polski w Kanadzie Zarząd Główny – Bożena Jokiel, Irena Urbaniak;
• Związek Polaków w Kanadzie Zarząd Główny – Teresa Szramek;
• Stowarzyszenie Polskich Kombatantów Koło 20 i Dom Kopernika – Ted Opitz, Jim Wielgosz;
• Dom Kopernika – siostra Bogumiła;
• Koło Pań „Nadzieja” – Aniela Gańczak;
• Związek Narodowy Polski w Kanadzie Gmina1 – Józef Aleksandrowicz;
• Stowarzyszenie Inżynierów Polskich w Kanadzie Zarząd Główny i Oddział Toronto – Hanna i Bartosz Deczkowscy, Lucyna Jankowicz;
• SWAP placówka 114 – Adam Dawidek i Korpus Pomocniczy Pań;
• Federacja Polek w Kanadzie Ogniwo 17 – Jola Mazur z mężem;
• Związek Harcerstwa Polskiego i Koło Przyjaciół Harcerstwa przy ZHP, Scarborough – Wędrownicy;
• Teresa Lubinski – Catholic School Board Toronto;
• Związek Ziem Wschodnich – Władysław Dziemiańczuk;
• Stowarzyszenie Pamięć i Prawda – Janusz Nowakowski, Jan Zamorski, Wiktor Kubat;
• Towarzystwo Warszawskie – Marian Kowalski, Jola Bieniek, Teresa Dąbrowska;
• Komitet Obrony Polskiego Festiwalu Roncesvalles – Beata Mozdzanowska, Krzysztof Piech;
• Klub Gazety Polskiej w Toronto;
• Juliusz i Iwona Kirejczyk.
Słowami „Wzywam Was, oficerów i policjantów, pomordowanych haniebnie strzałem w tył głowy w Katyniu, Miednoje, Charkowie i tajemnych cmentarzach kryjących do dziś zbrodnie NKWD, „Stańcie do Apelu!”, rozpoczęli apel poległych harcerze: Marcel Rychter ze szczepu Podhale i Weronika Styczen ze szczepu Rzeka. Odczytana przez nich lista katyńska, przerywana wezwaniem „Stańcie do Apelu”, zawiera nazwiska oficerów, zgłoszonymi przez bliskie osoby z Toronto i okolic. Lista zaczyna się i konczy symbolicznie dodanymi dwoma nazwiskami z początku i końca pełnej listy z Polski.
Po apelu poległych goście honorowi wygłosili obszerne przemówienia.
Hon Arif Virani, był zafascynowany widokiem dwojga harcerzy czytających apel poległych i obecnością młodzieży. Dostrzega ich na naszych uroczystościach. Znajduje w tym pomniku, obok pamięci, wartość edukacyjną. Arif Virani jest od wielu lat związany z Polonią Kanadyjską. Jest oddany sprawom edukacji o krzywdach i barbarzyństwie, jakich doznali Polacy i ludzie Europy z rąk Stalina i Związku Sowieckiego. Pomnik Katyński służy edukacji i zapewnieniu, iż ta masakra nigdy się nie powtórzy.
Konsul Magdalena Pszczółkowska mówiła, iż prawda jest największym wrogiem władz na Kremlu, a od czasu napaści na Ukrainę, rosyjska machina propagandowa działa jeszcze bardziej intensywnie. Znajdujemy się w godzinie próby, gdy Rosja jest znów w natarciu, stanowiąc w naszej części Europy egzystencjonalne zagrożenie, któremu trzeba się przeciwstawić. Doły śmierci w Katyniu i innych miejscach miały być grobem niepodległej Rzeczypospolitej, a świat miał się o nich nigdy nie dowiedzieć.
Pani Barbara Stadnik-Felinczak przypomniała fakty związane z pomnikiem w Toronto. Pomnik ten jest pierwszym na świecie pomnikiem katyńskim w miejscu publicznym na terenie miejskim. Zbrodnia katyńska wg oceny Głównej Komisji Ścigania Zbrodni Przeciw Narodowi Polskiemu jest uznana za ludobójstwo. Polska ocena prawna zbrodni jest odrzucana przez Rosję. W katastrofie smoleńskiej zginął Prezydent Lech Kaczyński wraz z delegacją rządową z Polski i z ostatnim Prezydentem RP na Uchodźstwie Ryszardem Kaczorowskim, który był też Przewodniczącym ZHP na Uchodźstwie. Kończąc, podziękowała Okręgowi Toronto za coroczne obchody. Pamiętamy i musimy pamiętać, bo naród bez pamięci odejdzie do historii.
W końcowym wystąpieniu Prezes Jan Cytowski podkreślił wagę podtrzymywania tej pamięci, tej tradycji, tego naszego polonijnego obowiązku. Warto o tym pamiętać podczas różnych uroczystości, parady 3 majowej, festiwalu polonijnego, miesiąca polskiego, tak abyśmy mogli twierdząco odpowiedzieć na pytanie, a adekwatnie przekaz z grypsu „Inki” – powiedzcie mojej babci, iż zachowałam się jak trzeba. Czy my kończąc naszą ziemską pielgrzymkę, w odniesieniu do naszej postawy Polaka w Kanadzie, będziemy mogli twierdząco odpowiedzieć na pytanie: czy zachowywałem się jak trzeba. Naszą historię często piszą inni, sponsorowani przez Moskwę i nie tylko, trzeba więc ją odkłamywać i o nią walczyć, mając na uwadze Polską Rację Stanu.
W konkluzji Prezes przekazał, do własnej percepcji zgromadzonych, wiadomość o raporcie skompilowanym przez grono polskich naukowców, po prostu na podstawie szczątków rozpadu, na podstawie dostępnych w Polsce dowodów, jednoznacznie mówiący, iż samolot zaczął się rozpadać w powietrzu tak, iż to nie było zderzenie z brzozą, ani nie było to zderzenie z ziemią. Możemy tylko się zastanawiać, kto, jaki miał wkład na przebieg tej katastrofy. Raport można otrzymać od Prezesa, podając swój adres do autorki tej relacji.
Prezes Jan Cytowski podziękował wszystkim uczestnikom za udział i zarządowi KPK OT, szczególnie Hieronimowi Teresińskiemu za zaangażowanie w przygotowanie tej uroczystości.
Krystyna Sroczyńska, Komisja Informacji KPK OT.
Fot: Aniela Gańczak, Hanna Deczkowska, Tadeusz Janowicz.
