Polscy emeryci i renciści mogą już odliczać dni do otrzymania dodatkowego zastrzyku finansowego. Zakład Ubezpieczeń Społecznych rozpoczął przygotowania do ogólnokrajowej operacji wypłaty trzynastych emerytur, która obejmie niemal 9 milionów osób. Dla wielu seniorów te dodatkowe środki w wysokości 1878,91 złotych brutto stanowią istotne wsparcie budżetu domowego, szczególnie w okresie przedświątecznym, gdy wydatki zwykle wzrastają. Dobra wiadomość jest taka, iż znaczna część uprawnionych otrzyma dodatkowe świadczenie jeszcze przed Wielkanocą, co pozwoli spokojniej przygotować się do świątecznych celebracji.

Fot. Shutterstock / Warszawa w Pigułce
Trzynasta emerytura, wprowadzona jako stałe świadczenie w 2020 roku, stała się ważnym elementem systemu wsparcia osób starszych i pobierających świadczenia długoterminowe. Jej wysokość jest równa kwocie najniższej emerytury obowiązującej od 1 marca danego roku, co w 2025 roku przekłada się na sumę 1878,91 złotych brutto. Po potrąceniu podatku dochodowego i składki zdrowotnej, na konta emerytów wpłynie kwota około 1620 złotych netto, choć dokładna suma może się różnić w zależności od indywidualnej sytuacji podatkowej świadczeniobiorcy.
Harmonogram wypłat trzynastych emerytur jest ściśle powiązany ze standardowymi terminami wypłat podstawowych świadczeń. Pierwszy termin przypada już 1 kwietnia, kiedy to dodatkowe świadczenie otrzyma niemal 889 tysięcy osób w całej Polsce. Łączna kwota przeznaczona na ten cel to imponujące 1,67 miliarda złotych brutto. W samym województwie podlaskim, jak informuje regionalna rzeczniczka prasowa ZUS Katarzyna Krupicka, tego dnia dodatkowe środki trafią do ponad 7 tysięcy osób, na łączną sumę przekraczającą 13,4 miliona złotych brutto.
ZUS zapewnia, iż dołoży wszelkich starań, aby środki dotarły do uprawnionych punktualnie, a choćby wcześniej w przypadku dni świątecznych. Emerytury z terminem wypłaty 1 kwietnia będą dostarczone przez listonoszy już od 27 marca, natomiast przelewy bankowe zostaną zrealizowane 31 marca. Dzięki temu seniorzy otrzymają dodatkowe fundusze tuż przed Wielkanocą, co może znacząco ułatwić przygotowania do świąt, które w tym roku przypadają na początek kwietnia.
Warto podkreślić, iż osoby, których termin wypłaty świadczenia przypada na 6 i 20 kwietnia, również otrzymają je odpowiednio wcześniej – najpóźniej 4 kwietnia i 18 kwietnia. To szczególnie ważne dla tych, którzy planują większe świąteczne wydatki. Podobne przyspieszenie wypłat dotyczy również uprawnionych do świadczeń i zasiłków przedemerytalnych, którzy standardowo otrzymują je 1 maja. Ponieważ jest to dzień wolny od pracy, zarówno regularne świadczenie, jak i trzynasta emerytura, dotrą do nich najpóźniej 30 kwietnia.
Szczególną uwagę należy zwrócić na kryteria uprawniające do otrzymania trzynastej emerytury. Podstawowym warunkiem jest posiadanie prawa do wypłaty jednego z długoterminowych świadczeń na dzień 31 marca bieżącego roku. Lista tych świadczeń jest dość obszerna i obejmuje emerytury (w tym emerytury pomostowe, okresowe emerytury kapitałowe oraz emerytury częściowe), renty z tytułu niezdolności do pracy (włączając renty dla inwalidów wojennych i wojskowych oraz renty wypadkowe), renty szkoleniowe, renty socjalne oraz renty rodzinne.
Uprawnienie do trzynastej emerytury przysługuje również osobom pobierającym rodzicielskie świadczenie uzupełniające, świadczenie pieniężne dla cywilnych niewidomych ofiar działań wojennych, nauczycielskie świadczenie kompensacyjne oraz świadczenie i zasiłek przedemerytalny. Ta szeroka lista obejmuje praktycznie wszystkie grupy świadczeniobiorców ZUS, co sprawia, iż dodatkowa gratyfikacja trafia do osób o różnej sytuacji życiowej i zdrowotnej.
Istotne jest to, iż otrzymanie trzynastej emerytury nie wymaga składania żadnego wniosku. ZUS automatycznie przyznaje to świadczenie wszystkim uprawnionym, co znacząco upraszcza procedurę i eliminuje ryzyko, iż ktoś z powodu nieznajomości przepisów lub trudności z dopełnieniem formalności zostanie pozbawiony należnych mu środków. Świadczenie jest wypłacane z urzędu, wraz z podstawowym świadczeniem, co również ułatwia cały proces zarówno dla emerytów, jak i dla administracji.
W przypadku świadczeń wypłacanych kilku osobom, jak ma to miejsce przy rentach rodzinnych, trzynasta emerytura jest dzielona na równe części pomiędzy wszystkich uprawnionych. Jest to sprawiedliwe rozwiązanie, które zapewnia, iż każda osoba korzystająca z danego świadczenia otrzyma proporcjonalną część dodatkowych środków. Na przykład jeżeli rentę rodzinną pobiera wdowa i osierocone dziecko, to trzynastka zostanie podzielona po równo między te dwie osoby.
Ciekawą kwestią są sytuacje, gdy dana osoba ma prawo do kilku świadczeń jednocześnie, na przykład emerytury z ZUS i KRUS lub emerytury wypłacanej wraz z rentą wypadkową. W takich przypadkach przysługuje tylko jedna trzynasta emerytura. jeżeli świadczenia są wypłacane przez różne organy emerytalno-rentowe, to dodatkowe świadczenie będzie wypłacone przez ZUS. To rozwiązanie zapobiega sytuacjom, w których jedna osoba otrzymywałaby kilka trzynastek, co byłoby niezgodne z intencją ustawodawcy.
Warto zaznaczyć, iż trzynasta emerytura jest świadczeniem chronionym przed potrąceniami i egzekucjami. Oznacza to, iż choćby osoby zadłużone otrzymają pełną kwotę świadczenia. Jest to istotne zabezpieczenie, które gwarantuje, iż dodatkowe środki rzeczywiście trafią do emerytów i rencistów, a nie zostaną przechwycone przez wierzycieli. Świadczenie nie jest również uzależnione od dochodu, co oznacza, iż otrzymują je wszyscy uprawnieni, niezależnie od wysokości ich regularnej emerytury czy renty.
Trzynasta emerytura została wprowadzona pierwotnie jako jednorazowe wsparcie w 2019 roku, jednak już rok później została przekształcona w stałe świadczenie, wypłacane corocznie. Ta zmiana była odpowiedzią na postulaty środowisk senioralnych, które wskazywały na trudną sytuację materialną wielu emerytów, szczególnie tych otrzymujących najniższe świadczenia. Inicjatywa ta spotkała się z pozytywnym przyjęciem, choć niektórzy ekonomiści zwracali uwagę na jej wpływ na stabilność systemu emerytalnego w dłuższej perspektywie.
W 2021 roku wprowadzono również czternastą emeryturę, która początkowo również miała być świadczeniem jednorazowym, jednak i ona została włączona do stałego katalogu świadczeń dla seniorów. W przeciwieństwie do trzynastej emerytury, czternastka jest uzależniona od wysokości podstawowego świadczenia i podlega kryterium dochodowemu, co oznacza, iż nie wszyscy emeryci i renciści ją otrzymują w pełnej wysokości lub w ogóle.
Oba dodatkowe świadczenia – trzynasta i czternasta emerytura – stanowią znaczące wsparcie dla budżetów domowych seniorów, szczególnie w obliczu rosnących kosztów życia. Dla osób pobierających najniższą emeryturę, wynoszącą 1878,91 złotych brutto, dodatkowe świadczenia oznaczają praktycznie podwojenie rocznego dochodu. choćby dla emerytów otrzymujących wyższe świadczenia podstawowe, dodatkowe wypłaty stanowią istotne uzupełnienie budżetu, pozwalające na pokrycie nadzwyczajnych wydatków czy drobne przyjemności, na które w zwykłych okolicznościach trudno byłoby sobie pozwolić.
Z danych ZUS wynika, iż w 2025 roku na wypłaty trzynastych emerytur zostanie przeznaczonych łącznie około 16,7 miliarda złotych. To znacząca kwota w skali budżetu państwa, ale jednocześnie istotne wsparcie dla gospodarki, gdyż środki te w większości zostaną gwałtownie wprowadzone z powrotem do obiegu ekonomicznego poprzez konsumpcję. Seniorzy zwykle nie oszczędzają dodatkowych świadczeń, ale przeznaczają je na bieżące potrzeby, remonty, leki czy spłatę zadłużenia.
Wypłata trzynastych emerytur zbiegnie się w tym roku ze świętami wielkanocnymi, co dla wielu seniorów oznacza możliwość spokojniejszego przygotowania świątecznego stołu czy zakupu prezentów dla wnuków. Tradycyjnie okres świąteczny wiąże się z wyższymi wydatkami, zarówno na żywność, jak i na prezenty czy podróże do rodziny. Dodatkowe świadczenie pozwoli wielu emerytom i rencistom cieszyć się tym czasem bez dodatkowego stresu związanego z finansami.
Warto również wspomnieć o szerszym kontekście systemu wsparcia seniorów w Polsce. Oprócz trzynastej i czternastej emerytury, osoby starsze mogą korzystać z różnych form pomocy, takich jak dodatek pielęgnacyjny, dodatek osłonowy czy ulgi i zniżki związane z Kartą Seniora. W wielu miastach funkcjonują również programy wsparcia lokalnego, oferujące seniorom tańsze lub bezpłatne przejazdy komunikacją miejską, zniżki na zajęcia sportowe i kulturalne czy pomoc w codziennych czynnościach.
System emerytalny w Polsce, podobnie jak w wielu innych krajach europejskich, stoi przed poważnymi wyzwaniami związanymi ze starzeniem się społeczeństwa i niekorzystnymi trendami demograficznymi. W tym kontekście dodatkowe świadczenia, takie jak trzynasta emerytura, są formą doraźnego wsparcia dla obecnych emerytów, nie rozwiązują jednak strukturalnych problemów systemu. Eksperci wskazują na potrzebę głębszych reform, które zapewnią długoterminową stabilność finansową systemu emerytalnego i godne świadczenia dla przyszłych pokoleń seniorów.
Dla bieżących świadczeniobiorców najważniejsze jest jednak to, iż dodatkowe środki trafią do nich już w najbliższych dniach. ZUS zapewnia, iż jest w pełni przygotowany do tej szeroko zakrojonej operacji finansowej i dołoży wszelkich starań, aby wszystkie wypłaty zostały zrealizowane terminowo. Największe wyzwanie logistyczne stanowi pierwszy termin wypłat, przypadający na 1 kwietnia, kiedy to świadczenia otrzyma niemal 889 tysięcy osób w całym kraju.
Emeryci i renciści powinni zatem oczekiwać standardowych powiadomień o wypłacie świadczeń w formie, w jakiej zwykle je otrzymują – poprzez przelew bankowy lub za pośrednictwem poczty. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości lub pytań dotyczących trzynastej emerytury, można skontaktować się z najbliższą placówką ZUS lub skorzystać z infolinii. Warto również śledzić komunikaty publikowane na oficjalnej stronie internetowej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, gdzie na bieżąco zamieszczane są wszelkie informacje dotyczące wypłat świadczeń.
Trzynasta emerytura, mimo iż stanowi stosunkowo nowy element polskiego systemu zabezpieczenia społecznego, gwałtownie stała się jednym z najbardziej rozpoznawalnych i oczekiwanych świadczeń. Dla wielu emerytów i rencistów kwiecień kojarzy się już nie tylko z wiosną i Wielkanocą, ale również z dodatkowym wsparciem finansowym, które pozwala nieco odetchnąć i poprawić standard życia, choćby na krótki czas. To świadczenie, choć nie rozwiązuje wszystkich problemów materialnych seniorów, stanowi wyraz solidarności międzypokoleniowej i troski państwa o najstarszych obywateli.