Regiony bez wsparcia z FST – jakie są konsekwencje?
28 maja 2025 r. Fundacja Instrat zorganizowała spotkanie, które zjednoczyło przedstawicieli regionów wykluczonych z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji (FST). Wśród nich znalazły się obszary związane z kompleksem energetycznym PGE Turów, kopalnią LW Bogdanka, a także gminy Kozienice i Połaniec. Mimo iż regiony te wciąż opierają swój rozwój na energetyce węglowej, nie uzyskały akceptacji Komisji Europejskiej dla swoich Terytorialnych Planów Sprawiedliwej Transformacji (TPST) – bądź w ogóle ich nie przygotowały.
Brak dostępu do FST oznacza realne zagrożenie marginalizacją. Lokalne władze sygnalizują już teraz problemy z depopulacją, spadającymi wpływami podatkowymi i brakiem narzędzi do tworzenia nowych miejsc pracy. Tymczasem wygaszanie działalności kopalń i elektrowni postępuje, a bez alternatywnych inwestycji przyszłość tych społeczności stoi pod znakiem zapytania.
Fundusz Modernizacyjny szansą na pomoc?
Fundacja Instrat zaproponowała, by w oczekiwaniu na ewentualne nowe środki z FST (realne dopiero po 2030 r.) uruchomić wsparcie pomostowe z Funduszu Modernizacyjnego (FM). To instrument finansowany z systemu EU ETS, obsługiwany przez NFOŚiGW, który dotychczas koncentrował się na projektach związanych z modernizacją energetyki, ale potencjalnie mógłby objąć także pomoc transformacyjną dla regionów bez TPST.
Zarówno samorządowcy, jak i przedstawiciele spółek energetycznych i związków zawodowych zgodzili się, iż niezbędne są działania rządowe – zwłaszcza w zakresie planowania wygaszania bloków energetycznych, przygotowania terenów inwestycyjnych i uproszczenia procesów inwestycyjnych. Wskazano także na potrzebę stosowania ulg podatkowych i zachęt dla inwestorów.
Co deklaruje Ministerstwo Klimatu i Środowiska?
Sekretarz stanu Krzysztof Bolesta zadeklarował gotowość współpracy z samorządami oraz Ministerstwem Przemysłu i Finansów. Zwrócił uwagę, iż niektóre projekty – np. z obszaru ciepłownictwa czy bateryjnych magazynów energii – już dziś mogą starać się o środki z FEnIKS lub KPO. Problemem pozostaje jednak fakt, iż FM nie przewiduje w tej chwili wsparcia dla regionów bez zatwierdzonych TPST. Minister zapowiedział rozmowy z KE i EBI na temat zmian w tym zakresie.
Jednocześnie podkreślił, iż inne wpływy z systemu EU ETS nie są objęte ograniczeniami terytorialnymi i mogłyby zostać przeznaczone na pilne działania w wykluczonych regionach. Rząd rozważa więc nową ścieżkę wsparcia niezależną od dotychczasowych planów transformacyjnych.
Zobacz również:- Nowy plan energetyczny Polski: mniej węgla, więcej OZE – co zawiera KPEiK?
- Regiony bez wsparcia z FST? Instrat chce aktywacji nowego filaru Funduszu Modernizacyjnego
Źródło: Instrat
