Wydanie 254, 13.09.2025

2 dni temu

Jeśli podoba się Wam nasza praca, to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.

Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.

Drony nad Polską

Jak najpewniej każdy z czytelników już wie, w nocy z 9 na 10 września kilkanaście rosyjskich dronów nadlatujących znad Ukrainy i Białorusi naruszyło przestrzeń powietrzną Polski. Było ich 19 lub 21 (dane nie są spójne). Lotnictwo polskie i sojusznicze zestrzeliło co najmniej 3 z nich (wg wypowiedzi oficjeli zestrzelono te, które miały stwarzać realne zagrożenie). Na ten moment odnaleziono szczątki co najmniej 17 dronów. W odpowiedzi na sytuację sojusznicze państwa europejskie wyraziły wsparcie, poparły uruchomienie artykułu 4. Paktu Północnoatlantyckiego, a także pojawiły się zapowiedzi wysłania do polski dodatkowego uzbrojenia – samolotów, śmigłowców oraz broni przeciwlotniczej. [###]

Dlaczego drony nadleciały nad Polskę? Ze względu na całkiem sporą ich liczbę, ciężko mówić o przypadku czy jednostkowym błędzie oprogramowania. W przestrzeni publicznej można znaleźć głosy podważające sensowność tej operacji z perspektywy Rosji. O celach operacji przeczytacie w OSW lub posłuchacie w PISM. [Ośrodek Studiów Wschodnich], [###]

Ośrodek Studiów wschodnich przygotował dwa materiały o reakcjach świata na wrogie drony nad Polską. Pierwszy materiał mówi o reakcjach sojuszniczych [###]

...a drugi o reakcji rosyjskiej propagandy i o tym jaka operacja informacyjna jest za jej pomocą przeprowadzana. [###]

„W środę rano wielu przedstawicieli polskich władz apelowało, żeby w sprawie naruszenia naszej przestrzeni przez drony czerpać informacje wyłącznie ze sprawdzonych źródeł. – Pamiętaj, aby zawsze weryfikować źródła. Nie ulegaj emocjom. jeżeli masz wątpliwości, nie udostępniaj – napisały Wojska Obrony Cyberprzestrzeni.

O najpopularniejszych mitach pisze Polska Agencja Prasowa [PAP]
Na antenie Telewizji Republika Cezary Krysztopa bezpodstawnie zasugerował, iż atak może być prowokacją, za którą nie stoi Rosja.„ TV Republika wybiela Rosję? My w szoku. [Wirtulanemedia #1]
Polecamy też drugi artykuł serwisu Wirtualnemedia o tym jak Stanowski z Kanałem Zero manipulują słowami rzeczniczki MSWiA żeby tylko móc zaatakować rząd. W chwili chaosu, zamiast rzetelnie informować, wprowadzają dodatkowe zamieszanie. Jednak kliknięcia same sie nie zrobią. [Wirtulanemedia #2]
„Po incydencie z rosyjskimi dronami w polskiej przestrzeni powietrznej premier apelował o spokój. Ale – jak mówi w rozmowie z Michałem Sutowskim reporter wojenny Marcin Ogdowski – realnym problemem nie jest ryzyko trafienia w głowę, tylko chaos w obronie cywilnej i wojna informacyjna, którą przegrywamy.” [Krytyka Polityczna]

OKO.press zastanawia się „jak to wydarzenie wpłynie na polską politykę wewnętrzną. Czy dojdzie do depolaryzacji w obszarze bezpieczeństwa? To właśnie deklarują od tygodnia oba ośrodki władzy. Ale jednocześnie w ostatnich dniach byliśmy świadkami ostrego sporu i wzajemnego podgryzania się.” [###]

„Donald Trump chce jak najszybciej przejść do porządku dziennego nad kwestią dronowego nalotu na Polskę. Wsparcie dla Polski, które płynie z Europy jest w tej chwili znacznie silniejsze, niż to, które nie płynie ze Stanów Zjednoczonych” [OKO.press]

Polska

„Prawica od dawna żywi się paniką moralną, a władza jak zwykle panicznie boi się jej sprzeciwić. Efekt? Rodzice wypisują dzieci z zajęć, a te przez cały czas nie będą wiedzieć, jak nauka łączy się z naszym życiem.” Krytyka Polityczna o tym, iż chociaż pomysł zajęć z edukacji zdrowotnej jest dobry to wprowadzenie ich do szkół pozostawia wiele do życzenia. [Krytyka Polityczna]
Pamiętacie o sprawie „Piątki z Hajnówki” oskarżanej o udzielenie pomocy osobom na granicy z Białorusią? Zapadł wyrok „Im bardziej prokurator szukał w tej sprawie dowodów, tym bardziej tych dowodów nie było” – powiedział sędzia w ustnych motywach wyroku uniewinniającego osoby oskarżone o ułatwianie pobytu osobom, które niezgodnie z prawem przekroczyły granicę Polski Możecie przeczytać o nim w tekście OKO.press. Helsińska Fundacja Praw Człowieka ma o nim krótką notkę i zachęca do przeczytania swojego raportu „Kryminalizacja solidarności. Raport z działań antyrepresyjnych”. [OKO.press], [Helsińska Fundacja Praw Człowieka]
„W piątek w wieczornym głosowaniu Sejm wybrał Mariusza Haładyja na nowego prezesa Najwyższej Izby Kontroli (NIK). Kandydatura Haładyja budziła kontrowersje ze względu na jego udział w rządzie Mateusza Morawieckiego. Prawo i Sprawiedliwość wycofało swojego kandydata Tadeusza Dziubę.” [TVN24]
„Kinga R. uczestniczy w procederze oszustw vatowskich. Prokurator stawia jej zarzut prania brudnych pieniędzy i wnioskuje o areszt. Ale jeszcze tego samego dnia »góra« każe ją wypuścić. OKO.press i Superwizjer TVN na tropie tajemniczej interwencji z czasów PiS.” [OKO.press]

Wojna w Ukrainie

Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia Ośrodek Studiów Wschodnich: Iskander uszkadza budynek ukraińskiego rządu. 1294. dzień wojny.
„Wojna na Ukrainie wciąż trwa, a doniesienia z frontu pozostają dla wielu niejasne. Postanowiliśmy przygotować swego rodzaju przewodnik po froncie: tłumaczymy jak wygląda wojenna mapa Ukrainy, w jaki sposób prowadzone są walki i które z obwodów mają największe znaczenie dla walczących w pierwszym szeregu żołnierzy. ” [###]

„Prawicowe osobistości w Stanach Zjednoczonych i Europie wykorzystują w tej chwili tragiczne historie Zarutskiej i innych ukraińskich uchodźców nie po to, aby promować pomoc wojenną dla Ukrainy, ale aby podsycać strach i forsować rasistowską, ksenofobiczną politykę w swoich krajach.” Kyiv Independent pisze o morderstwie ukraińskiej uchodźczyni w Stanach Zjednoczonych i tym jak jej śmierć jest przedmiotowo traktowana przez skrajną prawicę. [Kyiv Independent]
„Porwane dzieci i dzieci z terytoriów okupowanych trafiają do rosyjskich obozów szkoleniowych o charakterze wojskowym. Istnieją obawy, iż niektóre z nich znajdują się już na froncie.” [The Guardian]
Perspektywy wykorzystania zamrożonych aktywów Centralnego Banku Rosji [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]

Europa

„Przewodnicząca Komisji Europejskiej (KE) Ursula von der Leyen w wygłoszonym 10 września br. orędziu o stanie Unii Europejskiej skoncentrowała się na najważniejszych wyzwaniach, które stoją przed Wspólnotą, i zaapelowała o jedność Europy. Wyraziła też solidarność z Polską w związku z naruszeniem jej przestrzeni powietrznej przez rosyjskie drony. Debata w Parlamencie Europejskim wskazała jednak na duże podziały wśród tworzących go ugrupowań.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
„Mocniejsze sankcje na Rosję, zwiększenie pomocy dla Ukrainy i koniec złudzeń, iż ta wojna toczy się za naszymi granicami – wybrzmiało z debaty w Parlamencie Europejskim o rosyjskich nalotach dronowych na Polskę. Zabrakło w niej jednak głosów najważniejszych europejskich partii politycznych.” [OKO.press]
„Prace nad projektem dyrektywy w sprawie zwalczania korupcji są wstrzymywane przez brak konsensusu między Parlamentem Europejskim (PE) a Radą. PE chce wzmocnienia unijnego instrumentarium w tym zakresie, natomiast niektórzy członkowie Rady proponują zmiany, które mogą osłabić efekty przyjęcia nowego aktu.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
„Wyniki ankiety pokazują, iż większość mieszkańców pięciu największych państw członkowskich UE uważa, iż Komisja Europejska zdradziła obywateli, negocjując z Donaldem Trumpem upokarzającą umowę celną, która przynosi znacznie większe korzyści Stanom Zjednoczonym niż Europie.” jeżeli KE uważa, iż umowa ze Stanami Zjednoczonymi była potrzebna to na pewno nie udało się do tego przekonać opinii społecznej. [The Guardian]
„Zgodnie z oczekiwaniami premier Francji François Bayrou nie zdobył wotum zaufania w głosowaniu w Zgromadzeniu Narodowym, co doprowadziło do upadku rządu.” Wiele się ostatnio zmienia ale upadek francuskich rządów zdaje się być stałą w europejskiej polityce ostatnich lat. Co ten upadek znaczy dla obecnej polityki europejskiej jak i francuskiej pisze PISM. [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
Tymczasem Francja ma już nowego premiera. Nie czujemy się do niego zbytnio przywiązani póki co, więc jeżeli chcecie dowiedzieć się kim on jest oraz co mówi to zerknijcie do artykułu z [The Guardian].
W Norwegi odbyły się wybory parlamentarne. Instytut Europy Środkowej w tekście sprzed wyborów pisze o sytuacji politycznej w tym kraju w ostatnich latach oraz tym co doprowadziło do tych przedwczesnych wyborów. Za to TVN24 pisze o wyniku wyborów i wygranej centrolewicowej Partii Pracy. [Instytut Europy Środkowej], [TVN24]
„Trybunał Sprawiedliwości UE unieważnił kontrowersyjną decyzję z 2017 r., gdy władze UE zatwierdziły węgierską pomoc państwową dla dwóch reaktorów jądrowych budowanych przez Rosję.” [Euractiv]
„Pomimo przekroczenia przez dług publiczny poziomu trzech czwartych PKB Węgier, dwie główne partie polityczne prześcigają się w obietnicach obniżenia podatków. (...) Celem obu ugrupowań jest pozyskanie młodych wyborców oraz mobilizacja dotychczasowych zwolenników przed planowanymi najprawdopodobniej na kwiecień 2026 r. wyborami parlamentarnymi. ” [Instytut Europy Środkowej]
„28 września w Mołdawii odbędą się wybory parlamentarne, w których prozachodnia Partia Działania i Solidarności (PAS) będzie walczyła o utrzymanie władzy. Sondaże wskazują jednak, iż choć wciąż cieszy się ona największą sympatią głosujących, to bardzo trudno będzie jej powtórzyć sukces sprzed czterech lat i uzyskać poparcie pozwalające rządzić samodzielne.” Jak zwykle polecamy tekst Kamila Całusa. [Ośrodek Studiów Wschodnich]
„Ćwiczenia Organizacji Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym (OUBZ), które odbyły się na Białorusi w dniach 31 sierpnia – 6 września br., pokazały, iż członkowie Organizacji jako jedno z głównych zagrożeń dla swojego bezpieczeństwa postrzegają NATO. Świadczy o tym przebieg manewrów, w trakcie których m.in. przećwiczono wykorzystanie broni jądrowej na poziomie planów szkolno-bojowych. Może to oznaczać nasilenie konfrontacyjnej wobec Sojuszu retoryki nie tylko Rosji i Białorusi, ale także pozostałych członków OUBZ – Kazachstanu, Kirgistanu i Uzbekistanu” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
„W dniach 12–16 września odbędzie się tzw. faza aktywna rosyjsko-białoruskich ćwiczeń Zapad-2025. Według litewskiego wywiadu weźmie w niej udział 30 tys. żołnierzy obu państw, przy czym 8 tys. na terytorium Białorusi (w tym 6 tys. Białorusinów i 2 tys. Rosjan).” [Ośrodek Studiów Wschodnich]
„Wojna w Ukrainie i zachodnie sankcje wywołały w Rosji jedną z największych fal podziału własności od czasu rozpadu ZSRR. Kreml przejmuje aktywa zagranicznych firm, nacjonalizuje rosyjskie przedsiębiorstwa i rozdaje majątki ludziom z otoczenia Putina. W tym odcinku rozmawiamy o tym, jak wygląda ten proces, kto na nim korzysta, a kto traci. Czy Rosja zmierza w stronę gospodarki całkowicie sterowanej przez państwo? Jakie będą skutki dla rosyjskich elit i samej gospodarki? Na pytania odpowie Iwona Wiśniewska- ekspertka OSW. ” [###]

„Wysłannik Donalda Trumpa John Cole został 11 września przyjęty w Mińsku przez Alaksandra Łukaszenkę. Bezpośrednim rezultatem spotkania było uwolnienie przez reżim 52 więźniów politycznych i zniesienie przez USA sankcji wobec białoruskich linii lotniczych Bieławia. Rozmowy amerykańsko-białoruskie są krokiem na drodze do normalizacji stosunków dwustronnych i sukcesem Łukaszenki. W najbliższym czasie można spodziewać się dalszych negocjacji w sprawie znoszenia przez USA kolejnych obostrzeń i uwolnienia następnych więźniów politycznych.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]

Bliski i Środkowy Wschód

Zgromadzenie Ogólne ONZ w piątek zdecydowaną większością głosów poparło dwupaństwowe rozwiązanie konfliktu izraelsko-palestyńskiego i wezwało Izrael do zaangażowania się w utworzenie państwa palestyńskiego. Głosowanie zakończyło się wynikiem 142 do 10, przy 12 wstrzymujących się. Na kilka godzin przed głosowaniem premier Izraela Netanjahu powiedział, iż „nie będzie państwa palestyńskiego”. Rezolucję zainicjowały Francja i Arabia Saudyjska. [AP News]
„Izraelskie siły powietrzne przeprowadziły nalot na stolicę Kataru. Celem było zlikwidowanie przywódców politycznych Hamasu ukrywających się w Ad-Dausze odpowiedzialnych za atak z 7 października 2023 roku. Operacja otrzymała kryptonim ”Pisgat ha-Esz„ (szczyt ognia). ” Na ten moment wydaje się, iż najważniejsi przedstawiciele Hamasu mogli przeżyć atak. USA nie jest zadowolone z poczynań Izraela do tego stopnia, iż poparło oświadczenie Rady Bezpieczeństwa ONZ potępiające atak na kompleks mieszkalny w Katarze (dokument nie wymieniał Izraela z nazwy). zwykle USA korzysta w takich przypadkach z prawa weta. [Konflikty], [BBC]
Co najmniej 35 osób zginęło w środę w izraelskich nalotach na kontrolowane przez Huti obszary Jemenu, jak poinformowało ministerstwo zdrowia wspieranej przez Iran grupy.. Izraelskie wojsko poinformowało, iż zaatakowało cele wojskowe w stolicy, Sanie, i prowincji Al-Dżauf, w tym tak zwane „wojskowe centrum PR Hutich”, w odpowiedzi na niedawne ataki rakietowe i dronowe na Izrael, które były odpowiedzią na Izraelski nalot na Dohę. [BBC]
Międzynarodowa flotylla aktywistów, która dąży do przełamania izraelskiej blokady Gazy, poinformowała w środę, iż została zaatakowana po raz drugi, gdy dron zaatakował jedną z jej łodzi, która cumowała na wodach tunezyjskich. Nikt nie ucierpiał. Global Sumud Flotilla udostępniła nagranie z monitoringu, na którym widać ludzi na pokładzie pływającego pod banderą brytyjską statku „Alma”, krzyczących „ogień” i wskazujących w niebo. Płonące pociski spadły na pokład, eksplodując i wzniecając pożar. [AP News]
Pustynny skrawek piasku i chudych drzew na największym cmentarzu w stolicy Iranu od dziesięcioleci stanowi miejsce wiecznego spoczynku dla tysięcy osób zamordowanych w masowych egzekucjach po rewolucji islamskiej w Iranie w 1979 roku. Teraz miejsce spoczynku na rozległym cmentarzu Behesht-e Zahra w Teheranie zamienia się w parking, a szczątki ofiar rodzącego się reżimu najpewniej zostały pod asfaltem. [AP News]
Do Afganistanu dopiero co dotkniętego trzęsieniem ziemi docierają kolejni uchodźcy deportowani z Pakistanu. Organizacje międzynarodowe starają się im pomagać i rejestrować. Talibowie uznali jednak, iż kobiety nie mogą pracować dla ONZ i zabraniają im przychodzić do pracy. Priorytety. [ONZ]

Azja

„W Nepalu miało miejsce polityczne trzęsienie ziemi. Spłonął budynek rządu i parlamentu. W zamieszkach zginęło co najmniej 30 osób, wielu innych zostało rannych. Premier Khadga Prasad Oli, minister spraw wewnętrznych Ramesh Lekhak, i jeszcze kilku ministrów podało się do dymisji. Co wywołało ten kryzys?” O tym jak w Neapolu doszło do brutalnych protestów i upadł rząd przeczytacie w Krytyce Politycznej i Rest of World. [Krytyce Politycznej], [Rest of World]
Tymczasem w Nepalu jest nowy, przejściowy, rząd z pierwszą premierką w historii tego kraju. [The Guardian]
„Ponad 300 pracowników z Korei Południowej przybyło w piątek po południu na międzynarodowe lotnisko w Incheon, kończąc trwającą tydzień mękę pracowników, która rozpoczęła się od największej w historii amerykańskiego Departamentu Bezpieczeństwa Krajowego akcji przeprowadzonej przez agentów Immigration and Customs Enforcement (ICE) w jednym miejscu i sprawiła, iż Korea Południowa zaczęła się zastanawiać, czy może ufać swojemu najbliższemu sojusznikowi.” [The Guardian]
„Indie od dekad postrzegają się jako główną siłę na Oceanie Indyjskim. W ostatnich latach chińska ekspansja w regionie, wsparcie Pekinu dla Pakistanu i trudne relacje ze Stanami Zjednoczonymi zdopingowały Nowe Delhi do zainwestowania większych środków w rozwój marynarki wojennej. Na niej właśnie koncentruje się najnowsza, rozpisana na piętnaście lat Mapa Drogowa Perspektywy Możliwości Technologicznych (Technology Perspective Capability Roadmap, TPCR). Lista życzeń resortu obrony jest imponująca. Pojawiają się choćby sugestie o lotniskowcu atomowym.” [Konflikty]
„Jak wojsko Wietnamu stworzyło jedną z najpopularniejszych firm technologicznych w Azji Południowo-Wschodniej? W ciągu dwóch dekad firma Viettel przekształciła się z państwowego operatora telekomunikacyjnego w potęgę technologiczną, która produkuje wszystko, od chipów 5G po roboty i niedrogie telefony komórkowe.” [Rest of World]

Afryka

„Po 500 dniach oblężenia przez Siły Szybkiego Wsparcia (RSF) i odcięciu dostaw żywności sudańskie miasto Al-Faszir jest bliskie upadku. jeżeli zostanie zdobyte, bojówki mogą dokonać masowej zbrodni na obrońcach i ludności cywilnej, której w oblężonym mieście pozostało ok. 260 tys., w tym 120 tys. dzieci.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
Władze Etiopii oficjalnie uruchomił Tamę Wielkiego Odrodzenia na Nilu Błękitnym. AP News pokazuje jak wyglądały przygotowania w kraju oraz opisuje zastrzeżenia jakie mają władzę Sudanu czy Egiptu. AL-Dżazira szczegółowo opisuje historię budowy oraz wpływ jaki tama ta może mieć na cały region. [AP News], [Al-Dżazira]
Lubicie dinozaury? To przeczytajcie tekst Al-Dżaziry o tym jak w Nigrze dba się o ich skamieniałości. [Al-Dżazira]
Miłosz Szymański opisuje ekonomię dwu afrykańskich państw: Kamerunu i Czadu. Nie są one identyczne ale opis zyskuje na porównaniu ich z sobą, zwłaszcza Czadu. [###], [###]

Ameryka Łacińska

Prezydent Jair Bolsonaro został skazany na 27 lat więzienia za próbę dokonania wojskowego zamachu stanu w Brazylii. The Guardian opisuje szczegóły wyroku jak i uzasadnienia podane przez sędziów, którzy go skazali. jeżeli myślicie, iż to koniec kariery politycznej Bolsonaro to przypominamy, iż Stany Zjednoczone uważają ten wyrok za „prześladowanie polityczne” a ekspertka, z którą Guardian rozmawiał wymienia kilka różnych sposób nacisku jakie mogą wykorzystać sympatycy skazanego prezydenta. [The Guardian]
„Rynki argentyńskie załamały się, a peso osiągnęło historycznie niski poziom po tym, jak partia prezydenta Javiera Mileiego poniosła sromotną porażkę w wyborach lokalnych z rąk peronistowskiej opozycji, co wzbudziło obawy o zdolność rządu do realizacji programu reform gospodarczych.” [Al-Dżazira]
„Żadna z 11 osób zabitych w wyniku amerykańskiego ataku wojskowego na łódź na Karaibach w zeszłym tygodniu nie była członkiem wenezuelskiego gangu Tren de Aragua – poinformował minister spraw wewnętrznych Wenezueli, podczas gdy amerykańskie media podały, iż atak nastąpił po tym, jak statek zawrócił i kierował się z powrotem do brzegu.” [The Guardian]
„Po zbombardowaniu wenezuelskiej łodzi przez Amerykanów pojawiły się spekulacje o przyszłej wojnie między tymi państwami. Ale takie starcie odbyło się jakiś czas temu w świecie wirtualnym i po części trwa dalej.” [###]

„Chiny zmieniają kształt współpracy w zakresie bezpieczeństwa w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach pod hasłem Globalnej Inicjatywy Bezpieczeństwa (GSI). GSI, zainicjowana przez Xi Jinpinga w 2022 r., stanowi ramy dla działań Pekinu w zakresie globalnego bezpieczeństwa. W odróżnieniu od tradycyjnych partnerstw obronnych skupionych na kwestiach wojskowych i geopolitycznych, strategia ta kładzie nacisk na działania policyjne, nadzór i wsparcie w zakresie zarządzania, co ma na celu odróżnienie jej od współpracy w zakresie bezpieczeństwa prowadzonej przez Stany Zjednoczone.” [Americas Quarterly]
Serwis Reuters przygotował specjalny raport o walce z kartelami narkotykowymi. A dokładniej o tym jak amerykańska CIA wspomagała meksykańskie wojsko w tej walce. [Reuters]

Ameryka Północna

„Liberalny rząd Kanady ogłosił, iż zakład skraplania gazu ziemnego, kopalnie minerałów krytycznych, reaktor jądrowy i rozbudowa portu będą stanowić pierwszą falę dużych projektów krajowych, które mają napędzić gospodarkę kraju w obliczu wojny handlowej ze Stanami Zjednoczonymi.” [The Guardian]
„24 lata po 11 września wciąż pojawiają się nieznane dotąd zdjęcia. Ta grupa je wyszukuje i publikuje.” Przypominamy też o rocznicy zamachu terrorystycznego w Nowym Jorku, która mogła umknąć w natłoku niedawnych wydarzeń. [CNN]
„Według najnowszego sondażu przeprowadzonego przez agencję Reuters/Ipsos tylko co czwarty Amerykanin uważa, iż ostatnie zalecenia administracji prezydenta Donalda Trumpa dotyczące ograniczenia liczby szczepień były oparte na dowodach naukowych i faktach.” [Reuters]
Jak kończy się „walka z lewactwem” administracji Trumpa? Ograniczeniem wsparcia finansowego dla uczniów z wadami wzroku i słuchu. Zanim ktoś zacznie mówić, iż przecież nie o to chodziło skrajnej prawicy to chcemy przypomnieć, iż wiele osób ostrzegało, iż właśnie takie skutki będą miały działania administracji Trumpa ale nikogo to nie powstrzymało. [ProPublica]
Mimo starań administracji Donalda Trumpa sprawa Jeffrey'a Epsteina nie cichnie. Bloomberg opublikował właśnie śledztwo na podstawie 18 tysięcy maili ze skrzynki pocztowej handlarza ludźmi (krótki komentarz na ten temat ma MSNBC) a The Guardian i BBC piszą o reedycji książki z urodzinowymi życzeniami dla Epsteina, które po odkryciu jego działalności przestępczej brzmią całkiem inaczej. [MSNBC], [The Guardian], [BBC]
Tydzień jak każdy inny więc w Stanach Zjednoczonych był atak z bronią palną w szkole średniej (dokonany przez nazistę) a mnóstwo innych ludzi zostało zastrzelonych.
Jednak w związku z tym, iż jedną z zastrzelonych osób był skrajnie prawicowy propagandysta Charlie Kirk wielu ludzi dostało pierdolca. Prawica w Stanach Zjednoczonych zachowuje się jakby to był jedyny przypadek mordu motywowanego politycznie w ostatnich latach (a póki co jedne co wiemy na pewno o sprawcy to to, iż był graczem, który głęboko siedział w kulturze internetowych memów) kiedy prawda jest taka, iż było ich sporo a większość dokonana przez zwolenników Trumpa o czym pisze Mehdi Hasan.
To co jest najbardziej zaskakujące (choć tak naprawdę to nie) to reakcja komentatorów medialnych, którzy poza pisaniem, iż mordy polityczne są złe (pełna zgoda) to kreują Kirka na jakiegoś zwykłego komentatora, który miał konserwatywne poglądy. Jakoś przypadkiem nie chcą wspominać jakie dokładnie poglądy miał. Piotr Wilkin napisał interesujący tekst o tej prawicowej hipokryzji ale serwis Facebook usunął mu go dość gwałtownie (chociaż nie było tam żadnego pochwalania przemocy). Na szczęście możecie przeczytać go teraz na OKO.press
Kim był bowiem Charlie Kirk? Otóż Charlie Kirk był gościem, którego życiowa misja to było szczucie na „podludzi” – którymi, (..._ byli: lewicowi akademicy (jego organizacja Turning Point USA opublikowała „czarną listę” „lewackich” pracowników naukowych – możecie sobie wyobrazić, jak wyglądał przeciętny dzień osoby, która znalazła się na takiej liście, (...)), Latynosi, czarnoskórzy (...)... słowem, facet praktycznie nie robił w życiu nic, tylko wskazywał palcem wrogów.
Oczywiście, jak na prawicowego Amerykanina przystało, był onucą (powtarzał wszystkie standardowe teksty o nazistach w Ukrainie, Zełenskim jako marionetce USA, żądał anulowania pomocy dla Ukrainy i oddania Krymu Rosji), ale też fanatycznym zwolennikiem prawa do posiadania broni – do tego stopnia, iż po którejś z kolei strzelaninie w szkole w USA wypowiadał się, jak to „nie możemy pozwolić się emocjonalnie terroryzować rodzinom ofiar” oraz „druga poprawka jest warta tych paru śmierci od broni palnej rocznie”.
Nie wyczerpuje to wszystkich poglądów Kirka
- Mówiąc o homoseksualizmie lubił przywoływać cytat z Biblii mówiący o kamienowaniu.
- Brał udział w organizacji nieudanej próby przewrotu po przegranych przez Trumpa wyborach w styczniu 2021 roku.
- Uważał, iż jeżeli jego 10-letnia córka zajdzie w ciążę w wyniku gwałtu, dziecko powinno zostać urodzone.
A tymczasem europosłowie domagali się minuty ciszy dla jego upamiętnienia w Europarlamencie a Karol Nawrocki napisał w internecie: „Charlie Kirk odważnie bronił wartości cenionych przez nasze narody. Jego przesłanie rezonuje teraz jeszcze mocniej.” interesujące jakie wartości dokładnie miał na myśli? To, iż nie powinno się pomagać Ukrainie w walce z Rosją? Czy może iż śmierć dzieci jest poświęceniem które warto ponieść?
Groteskowo też wygląda kiedy karze się dziennikarzy za wyrażanie swoich opinii o tym rzekomym „wojowniku o wolność słowa”.

Oceania

Czy naukowcom w Australii uda się uratować najgrubszą papugę przed ptasią grypą? Tylko jeżeli uda się je zaszczepić na czas. [The Guardian]

Ekonomia i gospodarka

„Od miesięcy politycy prześcigają się na podatkową demagogię. Karol Nawrocki stwierdził nawet, iż nie podpisze żadnej ustawy, która podwyższała podatki. Jednym z pomysłów, w które poszły przed wyborami niemal wszystkie ugrupowania było podwyższenie kwoty wolnej od podatku do 60 tys. zł. To jednak wiązałoby się z dziurą w postaci co najmniej 40 mld zł. Jak ją zapełnić? O tym żaden z kandydatów nie powiedział.” [###]

Czy wprowadzenie obowiązkowej weryfikacji wieku w Wielkiej Brytanii doprowadziło do tego, iż dzieci nie wchodzą na strony porno? Z raportów, które przytacza serwis TechDirt wynika, iż wchodzą – na te, które nie stosują weryfikacji. [Tech Dirt]
„Meta Platforms, właściciel serwisu Facebook, przedkłada zyski ze swojej platformy wirtualnej rzeczywistości nad bezpieczeństwo – poinformowało we wtorek dwóch byłych badaczy przed komisją senacką [w Stanach Zjednoczonych]. Była badaczka doświadczeń użytkowników Meta, Cayce Savage, powiedziała, iż firma zamknęła wewnętrzne badania pokazujące, iż Meta wiedziała, iż dzieci korzystają z jej produktów VR i są narażone na treści o charakterze jednoznacznie seksualnym.” [Reuters]
„W dzisiejszym odcinku Julia Cydejko i Dominik Brodacki rozmawiają o imporcie gazu z USA i rozbudowie polskich terminali gazowych. Zastanawiają się też, czy Polska może zostać gazowym hubem Europy Środkowo-Wschodniej.” [###]

Morderstwo prawicowego propagandysty i influencer Charliego Kirka unaoczniła mechanizmy w mediach społecznościowych, o których nie myślimy choćby jak zdajemy sobie sprawę z ich istnienia. WIRED pisze o tym, iż żyjemy w świecie gdzie moderacja nie działa – jeżeli macie dzieci czy rodzeństwo w wieku nastu lat to jest ogromna szansa, iż widzieli oni już wszystkie filmy z tego morderstwa. The Verge za to opisuje, iż wszystko jest teraz treścią do monetyzacji choćby morderstwo. [WIRED], [The Verge]
Francuski Mistral AI stał się najcenniejszym europejskim start-upem zajmującym się sztuczną inteligencją, częściowo dzięki inwestycji holenderskiej firmy ASML, która stała się jego największym udziałowcem. Choć nie jest to powszechnie znana marka, ASML jest firma produkująca najważniejsze dla światowej gospodarki maszyny, na których produkuje się najnowsze typy półprzewodników. Może również odegrać rolę w promowaniu „europejskiej suwerenności cyfrowej”, ograniczając zależność Europy od amerykańskich gigantów technologicznych. Czy projekt się uda? To już czas pokaże. [France 24]
Grupa państw skupiona w OPEC+ zdecydowała o kolejnym podniesieniu limitów produkcji. Jest to kontynuacja wychodzenia z ustanowionych w przeszłości dobrowolnych cięć. Obecne wzrosty limitów nie są duże, jednak kartel podejmuje decyzje o limitach co miesiąc zatem w jego rękach pozostaje spora elastyczność. Ropa WTI kosztuje w tej chwili około 62-63 dolarów, co jest wartościami zdecydowanie poniżej popandemicznej średniej notowań. [Reuters]

Nauka i technologia

Rest of World ma przegląd najnowszych badań na temat dużych modeli językowych/sztucznej inteligencji. Czy sprawdzają się jako rekruterzy? Czy mogą być uczciwe? Sprawdźcie co mówią pierwsze badania? [Rest of World]
Schody ruchome pierwszy raz zostały pokazane światu w parku rozrywki – jako atrakcja sama w sobie. Od tego czasu minęło wiele czasu, a wynalazcy i inżynierowie dokonali szeregu usprawnień i dzisiaj jest to bezpieczne urządzenie, z którego korzystają każdego dnia setki milionów ludzi na całym świecie. Najnowszy odcinek Veritasium mówi nie tylko o początkach i rozwoju schodów, ale także o ich systemach bezpieczeństwa, o pewnym przypadku gdy nie przeprowadzano w pewnej europejskiej stolicy należytych konserwacji i wiele osób zostało rannych, a także o tym, dlaczego poręcz często jedzie szybciej niż same schody. [###]

Czy można dokonywać głębokiej stymulacji mózgu metodami nieinwazyjnymi? The Guardian opisuje badania nad metodą wykorzystującą hełm emitujący ultradźwięki, który mógłby właśnie to osiągnąć. Mógłby być wykorzystywany w leczeniu schorzeń takich jak depresja, syndrom Touretta czy Alzheimer. [The Guardian]
Co trzęsienia Marsa mówią o jego budowie geologicznej? Czy odkryto sposób na ułatwienie recyklingu plastiku? Dlaczego korzystanie ze telefona siedząc w toalecie jest niezdrowe? Tego wszystkiego dowiecie się z nowego odcinka podcastu Short Wave. NBC News pisze więcej o niebezpiecznych skutkach korzystania ze telefona w toalecie. [NBC News], [###]

Jak rolnicy starają się dostosować do zmian klimatycznych? Nature opisuje różne metody które są wprowadzane w Europie ale czy uratują one europejskie rolnictwo? [Nature]
„Pilne wyzwania, od kryzysu klimatycznego po gotowość na wypadek pandemii, wymagają wspólnych wysiłków na skalę globalną. Jednak wzrost stosowania sankcji międzynarodowych od czasów II wojny światowej, choć głównie ukierunkowany na wzrost gospodarczy i potencjał militarny, wpłynął również na naukę i współpracę naukową.” Polecamy interesujący tekst Nature o tym jak sankcje mogą utrudniać rozwój nauki i jak niektórzy z tym walczą. [Nature]
„Konie, które zostały poddane modyfikacjom genomowym, aby biegały szybciej, zostały wykluczone z gry w polo, ale zwierzęta zmodyfikowane dzięki technologii CRISPR zyskują coraz większą akceptację w rolnictwie.” [Nature]
„Interfejs mózg-komputer to wszczepiane chirurgicznie urządzenia, które łączą mózg z komputerem. Mogą być pomocne dla osób, które utraciły zdolność poruszania się lub mówienia. I robią postępy. Nowe generacje BCI mogą posunąć się choćby do wykrywania wewnętrznego monologu danej osoby. Postęp ten rodzi jednak pytania dotyczące przyszłej prywatności naszych mózgów, a niektórzy naukowcy zadają sobie pytanie: »Co się stanie, gdy będziemy chcieli zachować pewne rzeczy dla siebie?«. [###]

„Czy kolor, który widzisz, jest taki sam jak ten, który widzę ja? To pytanie od dziesięcioleci intryguje zarówno filozofów, jak i neurobiologów, ale jak dotąd nie udało się znaleźć na nie jednoznacznej odpowiedzi. w tej chwili badania, w ramach których zarejestrowano aktywność mózgu 15 uczestników, sugerują, iż kolory są postrzegane i przetwarzane w ten sam sposób przez różne osoby. Wyniki badań opublikowano 8 września w czasopiśmie Journal of Neuroscience.” [Nature]
Samogłów to ryba, której nazwa dobrze opisuje to jak wygląda. Głowa do której doczepione są płetwy. Jest rybą całkiem sporą, może ważyć choćby tonę. Poza tym, przy bliższym przyjrzeniu się jej organizmowi i zachowaniom możemy dostrzec, iż jest ekstremalnie głupia – jednak nie tylko przetrwała do naszych czasów, ale jej liczebność ma się bardzo dobrze. Jak do tego dochodzi? W jakiej niesamowitej niszy ekologicznej znajduje się ta ryba i jakie ma przystosowania? To fascynująca historia fascynującej ryby. Polecamy serdecznie ten materiał, dzięki niemu będzie na imprezach jeszcze bardziej „interesujący”. [###]

Idee, kultura, społeczeństwo

Czy jesteśmy sami we wszechświecie? Gdzie są nasi bracia i siostry w rozumie? Jak częste jest życie we Wszechświecie? Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych zaprasza na swój kanał i pierwszy odcinek nowej serii, która odpowiada o naukowym podejściu do pytań, które rozpoczęły ten opis. Jakimi narzędziami dysponuje nauka, by w ogóle zająć się problemem życia w kosmosie? Czy pytanie znane jako paradoks Fermiego – skoro w kosmosie powinno roić się od istot żywych, to dlaczego ich nie widzimy? – dla współczesnych astronomów i astrobiologów przez cały czas jest paradoksem? Jak w nauce szacuje się częstość występowania życia na planetach oraz rozwój na nich cywilizacji technologicznych? [###]

„Cześć. W związku z ostatnimi wydarzeniami w Polsce postanowiłem przygotować odcinek poświęcony incydentom granicznym, do których dochodziło w czasie zimnej wojny na granicy między NRD a RFN. To właśnie tam przebiegała linia podziału między Wschodem a Zachodem, czyli najważniejsza oś geopolitycznego napięcia w powojennej Europie.” [###]

Idź do oryginalnego materiału