Wydanie 253, 06.09.2025

5 dni temu

Jeśli podoba się Wam nasza praca, to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.

Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.

Polska

  • „Blisko 430 raków błotnych wróciło do Puszczy Kozienickiej – to kolejny etap projektu restytucji rodzimych gatunków raków, realizowanego przez Szkołę Główną Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawskiego we współpracy z leśnikami i instytucjami ochrony przyrody.” [Forum Akademickie]

  • „Ograniczenie 800 plus – wprowadzenie warunku pracy przy świadczeniu wypłacanym ukraińskim rodzinom – będzie się wiązało z wysokimi kosztami oraz niemal zerowymi korzyściami. Jakie mogą być konsekwencje? Doświadczenia innych państw wskazują kilka trendów” [OKO.press]

  • „Śmierć przez tysiąc cięć. Musk łamie prawo Unii, algorytmy X krzywdzą osoby LGBT” Polityka opisuje najnowszy raport Amnesty International o tym jak serwis Elona Muska działa na mieszkańców Polski. Polecamy artykuł, a jeżeli jesteście ciekawi samego raportu jak i jego metodologii to znajdziecie go na stronie Amnesty International. [Polityka], [Amnesty International]

  • Karol Nawrocki odbył pierwszą wizytę zagraniczną – odwiedził Donalda Trumpa w Białym Domu. Czy naprawdę załatwił nam więcej wojsk amerykańskich (co brzmi dość dziwnie biorąc pod uwagę, iż Trump obcina fundusze na NATOwskie programy wojskowe skupione na walce z Rosją) tak jak twierdzi? Krótkie podsumowanie wizyty ma Krytyka Polityczna a dłuższą analizę ma dla Was OKO.press. [Krytyka Polityczna], [###]

  • merge up

  • „To, co się działo w środę 3 września 2025 roku na sali rozpraw Trybunału Stanu, to rokosz w wydaniu nominatów PiS. Sceny, które działy się na sali rozpraw, to nie tylko wielki skandal, ale i upadek autorytetu tego konstytucyjnego organu.” Co się działo? Przepychanki, próba usunięcia dziennikarzy i prokuratorów a także uderzenie sędziego. Wszystko po to, żeby sprawa odebrania immunitetu przewodniczącej Sądu Najwyższego nie mogła toczyć się dalej. [OKO.press]

  • „Polityczka Joanna Senyszyn prowadzi działalność biznesowo-medialną z prorosyjskim dziennikarzem Dariuszem Cycholem, prezesem Stowarzyszenia Współpracy Polska-Rosja.” Z prorosyjskości trzeba rozliczać nie tylko skrajną prawicę ale także inne strony sceny politycznej. [OKO.press]


Wojna w Ukrainie

  • Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia Ośrodek Studiów Wschodnich: Kolejny zmasowany rosyjski atak powietrzny na Kijów. 1287. dzień wojny.

  • „17 sierpnia przewodnicząca Komisji Europejskiej, Ursula von der Leyen zapowiedziała, iż na początku września Unia ma nałożyć 19. pakiet sankcji na Federację Rosyjską. Tym razem jednak Europa będzie dążyć do uderzenia w sojuszników Kremla. Czego można się spodziewać?” [Obserwator Gospodarczy]

  • Niemcy w misji pokojowej na Ukrainie: testowanie poparcia społecznego [Ośrodek Studiów Wschodnich]

  • „Kraje europejskie spieszą się z finalizacją gwarancji bezpieczeństwa dla Ukrainy przed ewentualnym spotkaniem prezydenta Ukrainy Zełenskiego z prezydentem Rosji Putinem, które może odbyć się w najbliższych tygodniach.” [Euronews]

  • „5 września prezydent Wołodymyr Zełenski ponownie odrzucił propozycję spotkania z prezydentem Rosji Władimirem Putinem w Moskwie, sugerując, iż to rosyjski przywódca powinien przyjechać na Ukrainę.” [Kyiv Independent]

  • „Strategicznym celem ukraińskich ataków jest wywarcie presji na Rosję, aby skłonić ją do rozmów pokojowych, a jednocześnie wzmocnić pozycję negocjacyjną Ukrainy. Skuteczne uderzenia mogą obniżyć dochody budżetowe Rosji i pogorszyć nastroje społeczne. Ograniczą także możliwości eksportowe i wystawią na próbę współpracę energetyczną z państwami Azji Centralnej, Węgrami i Słowacją. Skuteczność ataków wskazuje też na rosnące zdolności Ukrainy do rażenia celów w głębi Rosji przy użyciu własnych środków bojowych.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]


Europa

  • „Choć przyczyny iberyjskiego blackoutu nie zostały jeszcze w pełni wyjaśnione, to skala zdarzenia oraz jego wpływ na politykę wewnętrzną Hiszpanii uwydatniły społeczne, gospodarcze i polityczne znaczenie awarii systemów energetycznych. Uwidoczniły też konieczność modernizacji sieci elektroenergetycznych w celu wzmocnienia bezpieczeństwa energetycznego i umożliwienia ambitnej zielonej transformacji w UE i państwach członkowskich.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]

  • We Francji panuje niepewność polityczna w związku ze zbliżającym się głosowaniem za wotum zaufania dla obecnego premiera. Euronews zastanawia się jak ewentualny upadek francuskiego rządu wpłynie na pozycję Francji na arenie międzynarodowej. [Euronews]

  • 28 września w Mołdawii odbędą się wybory parlamentarne. Stawka jest ogromna, a prorosyjskie siły nie próżnują. Natalia Zaharescu z mołdawskiego tygodnika „Ziarul de Garda” przez kilka miesięcy udawała „aktywistkę” gotową szerzyć putinowską propagandę w mediach społecznościowych. Dzięki temu była w stanie dokładnie opisać kulisy farmy trolli. A jest się czego obawiać. Kreml może wydać choćby setki milionów dolarów na kampanię mającą na zawsze odciąć Mołdawii drogę do integracji europejskiej [Onet]

  • Angela Raynor może być wzorem dla wielu Brytyjek Brytyjczyków. Udowadnia, iż można wywodzić się z klasy robotniczej, nie skończyć studiów na elitarnej uczelni ale odnieść taki sukces w życiu, iż podatki za nadmorski apartament nie zajmują twojej uwagi. Właśnie błędnie opłacone podatki doprowadziły do dymisji ministry i wicepremierki w rządzie Keira Starmera. The Guardian pisze więcej o polityczce oraz tym jak jej dymisja wpłynie na brytyjski rząd. [The Guardian]

  • Nominalnie lewicowy premier Wielkiej Brytanii wygłosił niedawno przemówienie o migracji, w którym (nie po raz pierwszy) zgodził się w wielu kwestiach z prawicą (czy choćby skrajną-prawicą według niektórych komentatorów). New Statesman przedstawia badanie, które pokazuje, iż przemówienie Starmera nie przysporzyło rządowi nowych zwolenników a doprowadziło do alienacji części lewicowych wyborców. Za każdym razem jak to się dzieje to politycy są zaskoczeni i udają, iż nikt ich nie ostrzegał, iż tak to się najpewniej skończy. [New Statesman]

  • „Komisja Europejska oświadczyła, iż nie będzie odpowiadać na wnioski o wypłatę środków związanych z wcześniej zamrożonymi funduszami. Niektórzy posłowie do Parlamentu Europejskiego uważają jednak, iż istnieją luki prawne, które premier Węgier Viktor Orbán mógłby wykorzystać.” [Euronews]

  • „W dzisiejszym podcaście zapraszamy w podróż na Grenlandię. Kinga Dudzińska oraz Paweł Markiewicz analizują, dlaczego wyspa jest tak ważna, kto o rejon Arktyki rywalizuje i dlaczego. Rozmowę prowadzi Sara Nowacka. Zapraszamy na kolejny odcinek Fokusa!” Nie byliśmy pewnie do jakiego działu to przyporządkować ale skoro formalnie jest to fragment państwa europejskiego to wylądowało w Europie. [###]

  • Nie wiem czy pamiętacie ale Rosja jest wykluczona z Eurowizji od 2022 roku. Więc Rosja postanowiła przywrócić sowiecki odpowiednik tego konkursu – Interwizję. Najbardziej absurdalne jest to, iż piosenkarz ze Stanów Zjednoczonych weźmie udział w tym konkursie. [The Guardian]

  • „1 września br. Rada Ministerialna OBWE zadecydowała o zakończeniu działalności Grupy Mińskiej (GM), powołanej do rozwiązania konfliktu o Górski Karabach. Zapowiedziała także formalne rozwiązanie jej struktur do 1 grudnia br. Tym samym OBWE przychyliła się do wniosku stron konfliktu, Armenii i Azerbejdżanu, oraz potwierdziła, iż dalsze istnienie tego formatu pokojowego jest zbędne, a głównym rozjemcą w konflikcie armeńsko-azerbejdżańskim stały się Stany Zjednoczone.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]


Bliski i Środkowy Wschód

  • 700 dni po ataku na Hamasu na Izrael, w Strefie Gazy trwa klęska głodu i kolejna ofensywa Izraela. „W maju 2025 r. ludobójstwo w Gazie weszło w kolejną, jeszcze bardziej niepokojącą fazę” — apeluje w swoim raporcie organizacja Lekarze Bez Granic. Według palestyńskiego ministerstwa zdrowia do 19 sierpnia 2025 r. z głodu zmarło co najmniej 266 Palestyńczyków, w tym 122 dzieci. Choć organizacje humanitarne niosą pomoc, zgłaszający się po nią mieszkańcy Gazy ryzykują życie — bo jedzenia jest za mało, potrzebujących za dużo, a izraelskie wojsko otwiera ogień do wygłodniałych ludzi. [Onet], [AP News]

  • W kierunku Strefy Gazy płynie flotylla Sumud. Aktywiści i celebryci będący jej członkami mają na celu złamanie izraelskiej blokady morskiej. [France 24]

  • Stany Zjednoczone nałożyły sankcje na trzy palestyńskie organizacje praw człowieka, które zwróciły się do Międzynarodowego Trybunału Karnego o śledztwo w sprawie ludobójstwa w Strefie Gazy prowadzonego przez Izrael – wynika z informacji opublikowanych na stronie internetowej Departamentu Skarbu USA. [The Guardian]

  • „Potencjalny plan odbudowy Gazy, popierany przez ONZ, obejmujący roczny rząd technokratyczny, międzynarodowe siły stabilizacyjne, rozbrojenie Hamasu i odrzucenie masowych deportacji Palestyńczyków, jest omawiany ze Stanami Zjednoczonymi, aby zapobiec zaciętej kłótni na forum Zgromadzenia Ogólnego ONZ o uznanie Palestyny ​​za państwo. Jest niemal pewne, iż Wielka Brytania, Francja, Kanada, Belgia i Malta uznają państwo palestyńskie na konferencji ONZ 22 września, która odbędzie się na marginesie Zgromadzenia Ogólnego. Wielka Brytania zasugerowała, iż ​​może nie uznać Palestyny, jeżeli Izrael i Hamas osiągną zawieszenie broni, ale rząd Izraela stanowczo odrzucił zawieszenie broni i rozpoczął ofensywę na miasto Gaza. [The Guardian]

  • Wydarzenia 7 października 2023 roku były kompromitacją służb Izraela porównywalną jedynie z wojną Jom Kippur. Pomimo to nietrudno zauważyć, iż izraelski wywiad przez cały czas jest w stanie zadać bolesne ciosy Iranowi i Hezbollahowi. Ostatnie wydarzenia w Jemenie również są zauważalnym sukcesem. Przewagę Izraela nad Osią Oporu można wytłumaczyć przewagą techniczną i latami tradycji. Jest to oczywiście prawdą. Siła Izraela często wynika jednak ze słabości jego wroga – czyli słabej osłony kontrwywiadowczej. [Konflikty]

  • W Turcji budowana jest przez Rosję pierwsza elektrownia jądrowa w Akkuyu. W 2010 roku podpisano umowę, w 2015 zainaugurowano projekt, w 2018 rozpoczęła się budowa, a w 2023 roku miał zostać oddany do użytku pierwszy reaktor. Nie stanie się to jednak przed rokiem 2026. Dodatkowym utrudnieniem dla projektu są sankcje, jakimi obłożona jest Rosja, przez co ma problemy z pozyskaniem odpowiednich urządzeń na potrzeby inwestycji. Rosja i Turcja szukają sposobów aby uporać się z problemami i wydaje się, iż znalazły na nie możliwe rozwiązania. [Ośrodek Studiów Wschodnich]

  • W Afganistanie co najmniej 2200 osób zginęło w trzęsieniu ziemi, które nawiedziło wschodni region kraju. Po samym trzęsieniu wystąpiły 3 fale wstrząsów wtórnych o sile kilka słabszej niż pierwotne trzęsienie potęgując zniszczenia. Nieuznawany przez nikogo, poza Rosją, rząd Talibów zwrócił się o pomoc międzynarodową. Zachód ma przed sobą dylemat – z jednej strony nie uznaje Talibów, którzy wprowadzają drakońskie prawa, a z drugiej od kilku lat rządzą państwem, przywrócili mu stabilność i nie zanosi się na zmianę tego stanu rzeczy. W tle jest dramat Afgańczyków. [Reuters], [###]


Azja

  • „Szczyt Szanghajskiej Organizacji Współpracy (SOW), który odbył się w Tiencinie w dniach 30 sierpnia – 1 września, pozwolił na załagodzenie napięć między głównymi członkami ugrupowania oraz pogłębienie współpracy w kwestiach politycznych i gospodarczych. Oznacza to wzmocnienie SOW w opozycji do Zachodu i zwiększenie presji, by doprowadzić do zmiany porządku międzynarodowego.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]

  • „W defiladzie wojskowej, która odbyła się 3 września z okazji 80. rocznicy zakończenia II wojny światowej w Azji, udział wzięli m.in. przywódcy Rosji, Korei Północnej, Iranu i Białorusi. Było to symbolem wzmacniania przez Chiny współpracy z tymi państwami, co ma służyć m.in. rywalizacji ChRL z USA, potwierdzeniu jej statusu jako lidera państw tzw. Globalnego Południa i działaniom na rzecz modyfikacji porządku międzynarodowego.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]

  • Wyżej macie materiały PISM o szczycie i paradzie w Chinach ale jeżeli chcecie, to możecie przeczytać także analizę OSW lub posłuchać ich podcastu na ten temat. [Ośrodka Studiów Wschodnich], [###]

  • „Defilada z okazji 80. rocznicy zwycięstwa nad Japonią miała wywrzeć wrażenie i wykonała to zadanie. Chiny pokazały całą masę nowego, nieznanego wcześniej sprzętu. Wiele ciekawych rzeczy działo się też wokół samej defilady. Przyjrzyjmy się najciekawszym wątkom i sprzętowym, i PR‑owym.” [Konflikty]

  • Gra o Indie. Czy sojusz Rosja-Chiny-Indie jest możliwy? [###]


Afryka


Ameryka Łacińska


Ameryka Północna


Oceania


Ekonomia i gospodarka


Nauka i technologia


Idee, kultura, społeczeństwo

Idź do oryginalnego materiału