Wydanie 252, 30.08.2025

1 tydzień temu

Przypominamy, iż najbliższa niedziela jest handlowa. Oraz jak zwykle o zakrywaniu głowy i piciu dużej ilości wody.

Jeśli podoba się Wam nasza praca, to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.

Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.

Polska

„W czwartek po południu w czasie prób do Międzynarodowych Pokazów Lotniczych AirShow doszło do katastrofy samolotu F-16. Maszyna w czasie wykonywania manewru uderzyła w ziemię i zamieniła się w kulę ognia. Pilot nie przeżył wypadku — śmierć poniósł pilot mjr Maciej ”Slab„ Krakowian. Oto co wiadomo do tej pory.” [Onet]
„Rada Gabinetowa miała być pierwszym bezpośrednim starciem prezydenta z premierem. Karol Nawrocki przyszedł tam z bardzo jasnym celem: pokazać siebie samego jako rzeczywisty ośrodek władzy, pchający do pracy gnuśny i nieudolny rząd. Zadaniem Donalda Tuska było symboliczne usadzenie nowego prezydenta. Wszystko to dzieje się po serii wet Nawrockiego w kluczowych kwestiach – chodzi m.in. o ustawę wiatrakowej oraz ustawę o pomocy obywatelom Ukrainy.” [###]

Karol Nawrocki w niecały miesiąc zawetował siedem ustaw, Andrzej Duda w trakcie całej drugiej kadencji zawetował tylko 9. Onet ma krótkie podsumowanie ustaw zawetowanych przez obecnego prezydenta a więcej materiałów związanych z zawetowanymi ustawami znajdziecie poniżej. [Onet]
Prezydent zawetował również zmianę ustawy o zapasach ropy i gazu. Weto, w odróżnieniu od poprzednich, pojawiło się po cichu i bez wystąpień samego prezydenta, albo jego ministrów. Ostatniego z 21 dni, które głowa państwa miała na decyzję. Ale nie można powiedzieć, iż nie było spodziewane. O tle gazowych przepisów i o tym, dlaczego oznacza to raczej droższy niż tańszy gaz dla odbiorcy końcowego pisze Wysokie Napięcie. [Wysikie Napięcie]
Spokojnie, to tylko podwyżka akcyzy na alkohol. Koszt na butelce piwa? Kilkanaście groszy. Dlaczego podwyżka akcyzy na alkohol to nie jest problem dla branży piwnej, dlaczego branży spirytusowej, paradoksalnie, zależy na podwyżce oraz w jaki sposób jest naliczana akcyza na alkohol – materiał Tomka Kopyry z blogu blog.kopyra.com (musieliśmy to napisać). [###]

„Mężczyźni podejrzani o pobicie byłego ministra zdrowia Adama Niedzielskiego usłyszeli zarzuty w Prokuraturze Okręgowej w Siedlcach. Zdaniem śledczych motywem ich działania była przynależność polityczna pokrzywdzonego. Ich czyn uznano za występek o charakterze chuligańskim. Obaj się przyznali, ale zastrzegli, iż nie pamiętają przebiegu zdarzenia, bo byli pod wpływem alkoholu.” [TVN24]
„Edukacja zdrowotna ma szansę nauczyć dzieci stawiania granic, a dla Kościoła to bardzo zła wiadomość. Dlatego księża wolą, by wasze pociechy były skazane wyłącznie na pornografię, a potem z jej oglądania ze szczegółami spowiadały się właśnie kolesiom w sutannach.” [Krytyka Polityczna]
Doniesienia z putinowskiej Polski opisują jak szczucie na Ukraińców jest coraz bardziej normalizowane i jak rząd nie potrafi (i chyba nie chce) nic z tym zrobić. Za to Nazwex opisuje jaki udział tym szczuciu ma polska prawica. [Doniesienia z putinowskiej Polski], [###]

„Na 4765 zgłoszeń do grantów w ramach KPO dla kultury pozytywnie oceniono niespełna tysiąc. 80 proc. wniosków oceniono negatywnie. Dlaczego? Organizacje, które nie dostały finansowania, są przekonane o błędach w procesie ocen.” Niejasności wokół KPO ciąg dalszy, tym razem przy środkach na kulturę. [OKO.press]
Czy kobiety to ludzie? Towarzystwo Chirurgów Polskich zdaje się już odpowiedziało sobie na to pytanie i na najbliższym kongresie będzie się zastanawiało czy kobiety nadają się do pracy w chirurgii. [TVN24]

Wojna w Ukrainie

Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia Ośrodek Studiów Wschodnich: Ukraina prezentuje nową broń. 1280. dzień wojny
Rosyjski minister finansów ogłosił obniżenie prognozy wzrostu gospodarczego na rok 2025 z 2,5% do 1,5%. Jest to jedna z oznak pogarszającej się sytuacji w gospodarce Rosji. Szybciej niż planowano narastający deficyt, niższe ceny ropy, ciągle trwająca inflacja oraz wysokie stopy procentowe (18%, po obniżce z rekordowych 21%) kłada się coraz większym cieniem na ekonomicznej przyszłości tego kraju. [Reuters]
„Tylko Węgry nie poparły unijnego oświadczenia potępiającego Rosję za niedawny atak na Kijów. Dokument przygotowała szefowa unijnej dyplomacji Kaja Kallas.” [Polskie Radio]
Ukraina kontynuuje ataki na rosyjską infrastrukturę energetyczną. Jedna z ofiar, poza rafineriami, są rurociągi z węglowodorami – w tym ropociąg przyjaźń. Dostarcza on, nadal, w 3,5 roku po wybuchu wojny, ropę z Rosji na Węgry, które usilnie nie chcą kupować ropy z alternatywnych kierunków. Węgierski minister spraw zagranicznych, Péter Szijjártó, odznaczony przez Rosję Orderem Przyjaźni, wyraził oburzenie z powodu uszkodzenia strategicznie ważnej dla Węgier infrastruktury. Oburzył się oczywiście na stronę ukraińską. Co w tym wszystkim najzabawniejsze, dowódca jednostki odpowiedzialnej za zniszczenie ropociągu jest etniczny Węgier, pochodzący z Zakarpacia Robert Browdi, pseudonim Madziar. I ten właśnie Madziar dostał od Szijjártó zakaz wjazdu na Węgry, a także do strefy Schengen. Sam Browdi odparł aby wsadził sobie ten zakaz w dupę. [Euronews]
Rosja odnotowała rekordowo wysokie poziomy cen benzyny. Jest to skutek między innymi ukraińskich ataków na rosyjską infrastrukturę paliwową. Poza tym w późne lato to również okres wzmożonego popytu na paliwa. Zagadnienie jest szerzej omówione w wersji tekstowej oraz audio – można wybrać preferowaną formę. [Ośrodek Studiów Wschodnich], [###]

Europa

„Tematem dzisiejszego odcinka jest demografia Niemiec. Na czym polegają niemieckie problemy z demografią? Czy to kryzys demograficzny? Kto będzie pracował na emerytury w Niemczech? W tym filmie mówimy także sporo o migrantach. Migranci stanowią bardzo znaczącą część niemieckiego społeczeństwa. Jak z migracjami chce radzić sobie kanclerz Merz? Jak wygląda sytuacja uchodźców? Czy rzeczywiście – jak twierdzą niektórzy – są oni uzależnieni od niemieckich zasiłków? Na te i inne pytania odpowiada Kamil Frymark, ekspert OSW.” Kolejny odcinek (tym razem wideo) uwielbianego przez Was cyklu demograficznego Ośrodka Studiów Wschodnich. [###]

„Francuski premier François Bayrou zaskoczył wielu swoich sojuszników, publicznie ogłaszając, iż zamierza wnioskować o wotum zaufania w parlamencie. Pakiet oszczędnościowy Bayrou o wartości 44 miliardów euro, mający na celu opanowanie rosnącego deficytu Francji, spotkał się z chłodnym przyjęciem. Premier zaryzykował, licząc na to, iż jego przeciwnicy woleliby utrzymać go na stanowisku, niż narazić się wyborcom, przyczyniając się do pogłębienia niepewności co do finansów publicznych. Mylili się. Ruch Narodowy Marine Le Pen ze skrajnie prawicowego Zjednoczenia Narodowego (RN) oraz Socjaliści gwałtownie ogłosili, iż zagłosują przeciwko niemu, zamykając drogę do kompromisu.” O kolejnym kryzysie politycznym we Francji. [Euractiv]
Jest to lekko zaskakujące ale jest w Europie państwo, które przez cały czas w oznaczeniach swoich sił powietrznych ma swastykę. Jest to Finlandia, która ten symbol wprowadziła na sztandary w 1918 roku, tuż po uzyskaniu niepodległości. Teraz jednak najpewniej swastyka zniknie z ich oznaczeń na dobre. [Euronews]
Litwa ma nowy rząd. Opowiada o nim prof. Aleksandra Kuczyńska-Zonik, Katolickiego Uniwersytetetu Lubelskiego, Instytut Europy Środkowej [###]

„Ministerstwo Cyfryzacji Hiszpanii unieważniło wart miliony euro kontrakt z telekomunikacyjnym gigantem Telefónica na rozbudowę krajowej sieci akademicko-badawczej przy użyciu sprzętu Huawei, poinformował dziennik El País.” W tle obawy o cyberbezpieczeństwo. [Euractiv]
„W wieku niespełna 40 lat jest jedną z najpotężniejszych osób na Węgrzech. István Tiborcz, bo o nim mowa, to nie tylko bardzo zamożny biznesmen, ale również, a być może przede wszystkim – mąż Ráhel Orbán, najstarszej córki premiera Viktora Orbána.” O najważniejszym zięciu w Europie pisze Dominik Héjj. [Interia]
„Nowo powstała węgierska firma wydaje setki tysięcy euro na reklamy atakujące lidera węgierskiej opozycji Pétera Magyara i prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego – znacznie przekraczając swoje zgłoszone dochody i nie ujawniając źródła finansowania. Meta ostatecznie usunęła falę podobnych reklam skierowanych przeciwko przeciwnikom Viktora Orbána za naruszenie warunków świadczenia usług – ale dopiero po uzyskaniu zysków z wyświetlania ich milionom użytkowników.” [VSquare]
Premier Tusk, prezydent Macron oraz kanclerz Merz odwiedzili Mołdawię z okazji jej 34. dnia niepodległości. Nieduża Mołdawia jest areną walki wpływów zachodnich i rosyjskich. Kolejnym etapem zmagań będa zaplanowane na 28 września wybory parlamentarne. Jak powiedział w przemówieniu polski premier „Mołdawia nie jest dużym krajem, ale nie muszę tłumaczyć nikomu, kto zna elementarnie geografię, jak ważne byłoby z punktu widzenia bezpieczeństwa Polski, Europy i Ukrainy utrzymanie prozachodniego kursu w Mołdawii”. [DW], [OKO.press]
„Helsinki, marzec 2023 roku. W mediach społecznościowych pojawia się fala nostalgicznych obrazów: czarno-białe zdjęcie Urho Kekkonena, prezydenta Finlandii, w serdecznym uścisku z Leonidem Breżniewem, opatrzone podpisem: «Kiedy Finlandia była wolna i szanowana». Posty zalewają Telegram i inne platformy. Niektóre przytaczają rzekome cytaty Kekkonena: «NATO to pułapka dla małych narodów» – choć nikt nie potrafi wskazać źródła tych słów. Fińskie służby specjalne (SUPO) gwałtownie odkrywają, iż to element operacji rosyjskiej kampanii dezinformacyjnej, której celem jest wzbudzenie tęsknoty za czasami Kekkonena i podważenie zaufania do członkostwa Finlandii w NATO. Kreml od lat przepisuje fińską historię, a Kekkonen, ikona narodowa, stał się ich ulubionym pionkiem w tej grze.” [Nowa Europa Wschodnia]

Bliski i Środkowy Wschód

Jak podało gazańskie ministerstwo zdrowia, liczba ofiar wojny przekroczyła 63 tysiące. W tym samym czasie Izrael ogłosił miasto Gaza strefą walk i rozpoczyna ofensywę. [AP News], [DW]
Pomimo obrzydliwej izraelskiej propagandy o świetnie działających w Strefie Gazy restauracjach i braku problemów zaopatrzeniowych, przez cały czas trwa tam głód, który potwierdzają niezależne organizacje humanitarne operujące jeszcze na miejscu oraz agendy ONZ. [AP News]
Rekordowa liczba 383 pracowników organizacji humanitarnych zginęła w 2024 roku w globalnych punktach zapalnych, z czego prawie połowa w Strefie Gazy – poinformowało we wtorek Biuro Humanitarne ONZ w dorocznym dniu upamiętniającym tysiące osób, które wkraczają w kryzysy, aby pomagać innym. [AP News]
Turcja ogłosiła w piątek zamknięcie swojej przestrzeni powietrznej dla izraelskich samolotów rządowych i wszelkich ładunków broni dla izraelskiego wojska, a także zamknięcie portów dla handlu morskiego między państwami trzecimi a Izraelem. Ankara od dawna ostro krytykowała izraelskie ataki na Strefę Gazy, a prezydent Recep Tayyip Erdogan wielokrotnie nazywał działania Izraela ludobójstwem i porównywał premiera Benjamina Netanjahu do Hitlera. [AP News]
Izrael ponownie bombarduje Syrię, a syryjscy druzowie tworzą nową organizację zbrojną – o ostatnich wydarzeniach w Syrii piszą Konflikty [Konflikty]
Jakie są realia życia chrześcijan w Syrii? Różne. Atlantic Council opisuje zarówno rozdmuchane medialnie incydenty, które według lokalnych duchownych nic nie znaczą, a także realne problemy, obawy, wypowiedzi miejscowych chrześcijan i podłoże tej sytuacji . [ Atlantic Council]
Hassan al-Daghim, rzecznik wyższej komisji wyborczej z siedzibą w Damaszku, poinformował iż wybory w prowincji as--Suwajda, w której większość stanowią Druzowie, a także w regionach al-Hasaka i ar-Rakka, w których dominują Kurdowie, zostaną przełożone, dopóki „okoliczności na to nie pozwolą”. Dodał, iż na razie wybory – zaplanowane na 15-20 września – „mogą się odbyć tylko na obszarach w pełni kontrolowanych przez rząd”. Działania te podkopują zaufanie w stosunku do deklarowanej inkluzywności nowych władz w Damaszku. [DW]
Izrael dokonał drugiego w tym tygodniu uderzenia powietrznego na jemeńskich bojowników Huti. W drugim nalocie, jak podają izraelskie źródła, zginąc miał prezydent kraju częsci pozostającej we władaniu rebeliantów, Ahmed ar-Rahawi [France 25]
Po 34 latach przerwy Jordania przywraca pobór. Początkowo, a więc już w 2026 roku, ma on objąć 6 tysięcy mężczyzn, a docelowo 10 tysięcy. O ile wśród głównych powodów reaktywacji poboru wymienia się niepewną sytuację regionalną, o tyle serwis The New Arab podaje szerszy kontekst społeczny decyzji. [The New Arab]
Wielka Brytania, Francja i Niemcy, uruchomiły tzw. mechanizm „snapback”, aby przywrócić sankcje ONZ wobec Teheranu za niewypełnianie zobowiązań podjętych w porozumieniu z 2015 roku w sprawie jego programu nuklearnego. Równocześnie Europejskie mocarstwa oświadczyły w piątek, iż są gotowe wycofać się z nowych sankcji wobec Iranu, jeżeli w ciągu najbliższego miesiąca odniesie się on do obaw dotyczących jego programu nuklearnego, ale Teheran określił tę ofertę jako nieszczerą. [France 24]

Azja

„Dalajlama ogłosił, iż po śmierci dojdzie do jego reinkarnacji. To nie podoba się rządowi w Chinach, który uważa, iż nie może dojść do reinkarnacji bez zgody władz centralnych. O tym, kim jest Dalajlama, jaką pełni funkcję i co teraz dzieje się w Tybecie mówi ekspert OSW Michał Bogusz.” Wspominaliśmy wcześniej o politycznych problemach związanych ze sporami o reinkarnację (sic!) Dalajlamy ale ten podcast opisuje to w dużo ciekawszy i pełniejszy sposób. [###]

„Tajski trybunał konstytucyjny odwołał Paetongtarn Shinawatrę ze stanowiska premierki, orzekając, iż jako przywódczyni kraju naruszyła ona konstytucyjne zasady etyki podczas rozmowy telefonicznej z przewodniczącym senatu Kambodży Hun Senem.” Niestabilność polityczna znowu zawitała do Tajlandii. [The Guardian]
„W czwartek główny negocjator handlowy Japonii w ostatniej chwili odwołał wizytę w Stanach Zjednoczonych, co spowodowało dalsze opóźnienie rozmów mających na celu sfinalizowanie pakietu inwestycyjnego o wartości 550 miliardów dolarów, oferowanego przez Tokio w zamian za złagodzenie karnych ceł.” [Reuters]
„Niech żyje młodość! Demografia państw Azji Centralnej. Od czasu rozpadu ZSRR Azja Centralna odznacza się znaczącym wzrostem liczby ludności – o blisko 30 mln w ostatnim 35-leciu. w tej chwili łącznie ponad 80-milionowe społeczeństwo regionu jest w miarę młode – mediana wieku wynosi tu 26,6 roku. Korzystna demografia stwarza regionowi szansę na wzmocnienie pozycji politycznej i gospodarczej. Zarazem jednak dynamika przyrostu liczby ludności staje się coraz większym wyzwaniem dla stabilności leżących tam państw, które mierzą się z niewystarczającymi zasobami infrastrukturalnymi i instytucjonalnymi.” [Ośrodek Studiów Wschodnich]

Afryka

Przemoc seksualna w wojnie domowej w Sudanie stała się tak powszechna, iż wielu ludzi mówi o niej jak o czymś nieuniknionym. Lekarze bez Granic prezentują świadectwa skrzywdzonych, a Associated Press informuje o kolejnych zbrodniach popełnianych w ostatnim czasie. [Lekarze bez Granic], [AP News]
„W Sudanie może niedługo dojść do cichego ludobójstwa. Ale jeszcze nie jest za późno, aby temu zapobiec. Prezydent Trump i amerykańscy urzędnicy muszą zwiększyć presję na Siły Szybkiego Reagowania (RSF) oraz Zjednoczone Emiraty Arabskie, które mają znaczny wpływ na RSF, aby powstrzymać katastrofę i uratować prawie milion sudańskich cywilów znajdujących się w niebezpieczeństwie.” Niestety to, iż Trump może powstrzymać ludobójstwo wcale nie znaczy, iż to zrobi. [RealClearWorld]
Paul Barthélemy Biya (92l.) kameruński polityk, premier Kamerunu w latach 1975–1982 oraz prezydent kraju od 1982 – podcast Za Rubieżą o najstarszym prezydencie świata. [###]

W tym tygodniu zapraszamy na dedykowany kącik Sahelski. Przy okazji, zainteresowanym, polecamy śledzenie na portalach społecznościowych Pawła Wójcika, świetnie zorientowanego w globalnej wojnie z terrorem analityka. [Paweł Wójcik @ X/Twitter]

Islamistyczna Dżama’at Nasr al-Islam wa-al-Muslimin (Grupa Wsparcia/Zwycięstwa Islamu i Muzułmanów) zabić miała 21 żołnierzy rządowych w atakach na terenie Mali. Mali to kraj Sahelu, który po zamachu stanu w 2021 roku, postanowił wyprosić siły francuskie i zaprosić do współracy siły Rosyjskie. W efekcie sytuacja bezpieczeństwa się pogorszyła, Korpus Afrykański (następca Grupy Wagnera) ma skromne siły, które przez organizacje broniące praw człowieka były oskarżane o dokonywanie zbrodni na ludności cywilnej. Co jednak ciekawe, niechęć do rosyjskich najemników wzrasta również wśród malijskich wojskowych. Od ich działań poza łańcuchem dowodzenia, przez brak sukcesów w walce z rebeliantami, po spór o kontrolę na sektorem kopalnym kraju rosyjscy najemnicy okazują się być słabym partnerem [Reuters], [The Sentry]
Dżihadyści odnosząc kolejne sukcesy w Mali, zmuszają ludność cywilną do masowych ucieczek z miast w regionie Ségou — to jedynie około 200 km w linii prostej od stolicy państwa, Bamako. [Radio France Internationale]
W połowie zeszłego roku media donosiły o tym jak siły Tuaregów z Azawadu dokonały udanej zasadzki na siły rosyjskich Wagnerowców w Mali. Telewizja Arte dotarła do bojowników walczącego o niepodległość Azawadu i rozmawiała o ich walce z Wagnerowcami, którzy wspierają Malijski rząd. [###]
Armia Nigru poinformowała o zabiciu jednego z przywódców dżihadystycznej grupy Boko Haram w dorzeczu Jeziora Czad, gdzie kraj graniczy z Nigerią, Czadem i Kamerunem. Bakura dowodził odłamem Boko Haram lojalnym wobec byłego przywódcy Boko Haram, Abubakara Shekau, odmawiając przyłączenia się do rywalizującej frakcji, Prowincji Państwa Islamskiego Afryki Zachodniej (ISWAP), i wraz ze swoimi bojownikami przeniósł się na tereny po stronie Nigru. Rebelia Boko Haram przeciwko rządowi, mająca na celu ustanowienie kalifatu islamskiego w północno-wschodniej Nigerii, rozpoczęła się w 2009 roku i do tej pory pochłonęła około 40 000 ofiar śmiertelnych i zmusiła ponad dwa miliony ludzi do opuszczenia domów. Konflikt rozprzestrzenił się również poza granice Nigerii. W 2015 r. Niger padł ofiarą pierwszych ataków tej grupy w Bosso, nad brzegiem jeziora Chad. [France24]

Burkina Faso jest kolejnym państwem, które wyprosiło siły francuskie i postawiło na współpracę w zakresie bezpieczeństwa z Rosją. Efekty? Nikogo najpewniej nie zdziwi, iż państwo w dziedzinie bezpieczeństwa, gospodarki, a także zdrowia publicznego ma się coraz gorzej. Agresywna propaganda w internecie (która ostatnio dzięki generatywnego AI sięgnęła choćby po papieża rzekomo chwalącego stojącego na czele kraju Ibrahima Traore) nie zmienia rzeczywistości. [Africa Center for Strategic Studies]

Ameryka Łacińska

„Od czasu zabójstwa prawicowego senatora i kandydata na prezydenta Miguela Uribe w czerwcu tego roku Kolumbia doświadcza spirali brutalnych ataków, które pogłębiają obawy o bezpieczeństwo publiczne w kraju, który od dziesięcioleci walczy z grupami zbrojnymi i nielegalnymi organizacjami próbującymi podważyć porządek publiczny i polityczny. Jednak w przeciwieństwie do wojen ideologicznych, które niegdyś ogarnęły kraj, dzisiejsza przemoc jest fragmentaryczna, nieprzewidywalna i zakorzeniona w zorganizowanej przestępczości — jednak jej wpływ na politykę jest równie destabilizujący.” [Americas Quarterly]
„Trzydzieścioro troje kolumbijskich żołnierzy zostało uwolnionych po trzech dniach przetrzymywania w odległej wiosce amazońskiej, kontrolowanej przez uzbrojone frakcje rebeliantów i otoczonej uprawami narkotyków, poinformowało biuro rzecznika praw obywatelskich tego kraju.” Niektóre newsy z Kolumbii są całkiem pozytywne. [Al-Dżazira]
„Kolumbijskie miasta są najbardziej zakorkowane w Ameryce Łacińskiej. Dlaczego więc boom na motocykle, które miały się stać lekiem na tę bolączkę, jest teraz dla kraju wielkim problemem?” [###]

Czy nowy Sąd najwyższy Meksyku będzie podporządkowany rządowi prezydentki Claudi Sheinbaum? To pytanie zadaje sobie wiele osób gdyż jej partia przeprowadziła reformę sądu i chociaż chwaliła się ona tym, iż teraz zasiadają tam sędziowie wybrani przez obywateli to frekwencja w głosowaniu nad sędziami była taka niska, iż naprawdę nie można takiego określenia używać. Americas Quarterly pisze więcej o reformie sądowniczej, która umożliwiła zmiany w tej instytucji oraz sprawach jakie prawdopodobnie rozstrzygną na początku nowej kadencji. [Americas Quarterly]
Prezydent Argentyny Javier Milei stoi w obliczu najgorszego skandalu korupcyjnego w swojej administracji – z udziałem nie kogo innego, jak tylko jego niezwykle wpływowej siostry Kariny – niecałe dwa miesiące przed kluczowymi wyborami parlamentarnymi. W nagraniach, które wyciekły do mediów, Diego Spagnuolo, szef Narodowej Agencji ds. Osób Niepełnosprawnych i były prawnik Milei, twierdził, iż siostra samozwańczego anarchokapitalisty miała otrzymywać 3% z każdego kontraktu. [The Guardian]
Czy w Brazylii zostanie zawieszone moratorium na soję? Co to moratorium adekwatnie reguluje i jaki ma związek z puszczą Amazońską? AP News odpowiada na te wszystkie pytania. [AP News]
Obraz zrabowany przez nazistów został znaleziony przez duńską gazetę na zdjęciu dołączonym do ogłoszenia o sprzedaży domu znajdującego się w Buenos Aires. Kiedy policja zaalarmowana przez media udała się na miejsce, obrazu już nie było na ścianie. [The Guardian]

Ameryka Północna

„Odcinek plaży zostanie zwrócony plemieniu Pierwszych Narodów w Kanadzie 170 lat po tym, jak został omyłkowo pominięty w ustalaniu granicach rezerwatu.” Zastanawiamy się czy ta decyzja była tak kontrowersyjna gdyby nie chodziło o plażę. [The Guardian.]
W Kanadzie zaczynają coraz prężniej działać grupy rodziców, które chcą wpływać na rząd w celu wprowadzania bardziej konserwatywnych regulacji. w tej chwili dwie takie grupy twierdzą, iż stoją za wprowadzonym zakazem „treści pornograficznych” w szkolnych bibliotekach, który póki co eliminuje książki opowiadające o życiu nastolatków LGBTQ. [The Guardian.]
”Agencja ds. Zapobiegania i Prewencji Chorobom Zakaźnym (CDC) uwidacznia dylemat, przed którym stoi wielu profesjonalnych urzędników w całym rządzie Stanów Zjednoczonych. Czy ich obowiązkiem jest służba nauce medycznej, danym ekonomicznym, czy też najlepszy możliwy użytek z ich własnej inteligencji? A może powinni odzwierciedlać świat takim, jakim chce go widzieć prezydent Donald Trump?” Konserwatyści lubią powtarzać, iż to progresywni politycy naginają naukę do swoich celów a sami uprawiają czystki polityczne w organizacjach zajmujących się medycyną i nauką. [CNN]
Regularnie pojawiają się „analizy” o tym, iż Demokraci w Stanach Zjednoczonych powinni zmienić swój przekaz żeby trafić do wyborców. Czytając takie propozycje można czasami mieć wrażenie, iż autorzy chyba bardziej zwracają uwagę na komentatorów na Twitterze czy Facebooku niż na to co mówią politycy z krytykowanej partii. Lindsey Cormack regularnie analizuje newslettery rozpowszechniane przez polityków więc postanowiła sprawdzić najnowszą listę słów, które powinny zostać usunięte ze słownika Demokratów. [DCinbox Insights]
„Trudno zrozumieć wiele posunięć amerykańskiej administracji. Ale to wydaje się wyjątkowo okrutne i głupie: Ameryka »utylizuje« jedzenie i leki dla potrzebujących. Za pieniądze własnych podatników” [OKO.press]
Jeśli jeszcze macie wątpliwości co do priorytetów administracji Trumpa to w mijającym tygodniu służby migracyjne przeprowadziły kontrolę wśród strażaków gdy ci zajmowali się gaszeniem pożaru. [The Guardian]
Czy polityka migracyjna administracji Trumpa wpłynęła na amerykańską branżę turystyczną? Według tego co pisze EL PAÍS w wielu miejscach turystów jest zauważalnie mniej. The Guardian opisuje jak zabezpieczają się przed służbami migracyjnymi ci, którzy decydują jednak odwiedzić Stany Zjednoczone. [EL PAÍS], [The Guardian]
Amerykańska administracja zaczęła odmawiać i wycofywać wizy członkom Organizacji Wyzwolenia Palestyny i Autonomii Palestyńskiej przed wrześniowym posiedzeniem Zgromadzenia Ogólnego ONZ, poinformował w piątek Departament Stanu. Ograniczeniami został objęty m.in. Mahmud Abbas, prezydent Autonomii Palestyńskiej. Krok ten ma miejsce, gdy Francja przewodzi działaniom na rzecz uznania państwa palestyńskiego. [The Guardian]

Oceania

Dwóch policjantów zostało zamordowanych przez ekstremistę, który przejawiał antyrządowe poglądy. Po dokonaniu morderstwa uciekł on z domu i w tej chwili prowadzona jest obława. The Guardian ma reportaż, który opisuje nie tylko morderstwo oraz poszukiwania sprawcy ale także opisuje policjantów, którzy zginęli na służbie. [The Guardian]
Kilka dni przed morderstwem policjantów, które opisujemy wyżej The Guardian opublikował inny tekst odnoszący się do przestępstw popełnianych z użyciem broni palnej. Przez wiele lat Australia słynęła z prawie całkowitej eliminacji tego typu przestępstw ale ostatnimi czasy to się zmieniło. Z tekstu dowiecie się zarówno jak udało się zredukować ten typ przestępstw na wiele lat oraz co doprowadziło do ponownego wzrostu zagrożenia z tej strony. [The Guardian]

Ekonomia i gospodarka

„Obecnie płaca minimalna wynosi 4666 zł brutto. Zgodnie z rządową propozycją w przyszłym roku ma być podwyższona do 4806 zł brutto, co oznacza 3 proc. podwyżki. Tymczasem według NBP inflacja w 2026 roku ma wynieść 3,1 proc. Oznacza to, iż wzrost minimalnej będzie (nieco) niższy niż wzrost cen towarów i usług. Innymi słowy osoby zarabiające najmniej będą mogły sobie kupić (nieco) mniej dóbr. Dostaną więc nie podwyżkę, a podniżkę.” [###]

„Niemiecka Republika Demokratyczna (NRD) stanowi interesujący przykład pokazujący zarówno potencjał, jak i ograniczenia wpływu polityki ekonomicznej na dzietność. W państwie tym wprowadzono szereg ekonomicznych polityk, niektórych bardzo radykalnych. Dzięki temu współczynnik dzietności w socjalistycznych Niemczech zauważalnie wzrósł, ale nigdy nie przebił granicy zapewniającej prostą zastępowalność pokoleń.” [Obserwator Gospodarczy]
Jeśli chodzi o autonomiczne taksówki to Tesla opiera się na kamerach zamontowanych w autach, a wszyscy inni na rynku używają czujników takich jak LIDAR, co do których Elon Musk czuje irracjonalną niechęć. Z tej technologii korzysta też w tej chwili firma mająca w tej chwili najwięcej autonomicznych taksówek w Stanach Zjednoczonych – Waymo. Reuters przygląda się tym dwóm firmom porównując nie tylko technologie na których opierają swoje autonomiczne taksówki ale przede wszystkim sposób ekspansji w Stanach Zjednoczonych oraz poszatkowany system prawny regulujący autonomiczne samochody. [Reuters]
„W grudniu rząd chciałby rozstrzygnąć aukcje dla 4 GW farm wiatrowych na Bałtyku, które powstałyby obok 6 GW z pierwszej fazy rozwoju sektora. Zdaniem Prezesa PSE oczekiwania cenowe inwestorów mogą być jednak zbyt wygórowane. Co na to sami inwestorzy i dostawcy sprzętu? Czy Polska ma w ogóle sensowne alternatywy wobec wychodzenia z wiatrakami na Bałtyk?” [Wysokie Napięcie]

Nauka i technologia

Z okazji świętowanie 180 rocznicy funkcjonowania magazyn Scientific American przygotował serię artykułów o kwestiach, w sprawie których świat nauki zmienił zdanie o 180 stopni. W tym odcinku podcastu usłyszycie podsumowanie każdego z tych tekstów i dowiecie się jak np. zmieniło się podejście naukowców co do regeneracji tkanek nerwowych. [###]

Jeśli uważacie, iż nauka nie może być fajna to Nature opisuje badanie, które polegało na tym iż ludzie pili piwo i mówili czy im smakuje. Co z tego dokładnie wynikło dowiecie się z artykułu. [Nature]
„– Pszczoły mają super węch, dużo lepszy niż psy, dlatego były pomysły, żeby wykorzystywać je na lotniskach – mówi gość odcinka dr Michał Kolasa, biolog ewolucyjny z Instytutu Zootechniki – Państwowego Instytutu Badawczego. I to tylko pierwsza z szeregu zaskakujących informacji, jakie usłyszycie w tej rozmowie o tych niezwykłych owadach.” [###]

Lato powoli się kończy ale to nie znaczy, iż możecie już chować kremy przeciwsłoneczne do szafy. jeżeli nie pamiętacie dlaczego należy korzystać z takich kremów to ten odcinek podcastu Short Wave wam przypomni. Dowiecie się z niego także, dlaczego kremy przeciwsłoneczne w Stanach Zjednoczonych są gorsze niż te w Europie czy Azji. [###]

Niezgoda rujnuje, a bóbr buduje – to niezmienne motto Tygodnika Neuropa. Zapraszamy zatem na materiał o tym wspaniały zwierzęciu, o tym jak wpływa na rzeki i lokalne ekosystemy na przykładzie Niemiec i Czech. [###]

Idee, kultura, społeczeństwo

Wiecie, iż w tym roku jedne z chińskich walentynek przypada 29 sierpnia? Tak, dobrze napisaliśmy – „jedne z” ponieważ w tej chwili w Chinach kilka różnych świąt jest nazywanych i obchodzonych jako Walentynki. Kanał Chinese Cooking Demystified poświęcił krótki filmik temu zjawisku, skupiając się na wakacyjnym święcie, które zostało zawłaszczone i przekształcone w święto zakochanych. Dodatkowo znajdziecie tam prosty przepis na chińskie ciastka/bułeczki. [###]

Pamiętacie grę „w czołgi”? Pilnowaliście orzełka? Krótki materiał z kanału arhn.eu na temat popularnej retro-gry Battle City (i wielu jej wersjach na całym świecie). [###]

Tinder to aplikacja, której celem jest… zarabianie pieniędzy. Serio, jeżeli nie płacicie za produkt, to Wy jesteście produktem. Filip z Bez/Schematu w swoim filmie opowiada o tym, jak Tinder zabił miłość, jak negatywnie działa na obie płcie oraz czy można coś z tym zrobić. Filip nagrał również drugi materiał (prawie 4h), gdzie rozmawia ze swoimi widzami – jeżeli spodobał Wam się proponowany przez nas film, to znajdziecie bez problemu również drugi. [###]

Dlaczego wahamy się mówić o własnych dobrych uczynkach? Ujawnianie aktów dobroci mogłoby zachęcić do jeszcze większego altruizmu – tylko jak robić to bez niezręczności? [Psyche]

Idź do oryginalnego materiału