Wydanie 247, 25.07.2025

1 tydzień temu

Jeśli podoba się Wam nasza praca, to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.

Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.

Polska

„Co tak naprawdę dzieje się na granicy? Jak wygląda służba w Ruchu Obrony Granic? Co mówią jego członkowie oraz liderzy? Jak zapatrują się mieszkańcy na działania aktywistów Bąkiewicza?” Polecamy reportaż serwisu Goniec bo widać dobrze na nim, iż prawicowcy dobrze widzą, iż ich cyrki na granicy są motywowane politycznie a nie żadnym prawdziwym kryzysem. [###]

„Istnieje coraz większe ryzyko, iż obóz rządowy, ustępując przed prawicową histerią, będzie jednocześnie podkopywał politykę migracyjną, która mogłaby pomóc uniknąć problemów, jakie w związku migracją powstały w krajach Zachodu.” Jakub Majmurek pisze o tym jak według niego powinny zachować się w obliczu obecnego wzmożenia antymigracyjnego. [Krytyka Polityczna]
„Obecnie dostępna wersja programu elektronicznego pozwala na wypełnianie i przesłanie wniosków o pobyt czasowy oraz stały, jednak od cudzoziemca przez cały czas wymagane jest wydrukowanie tego wniosku i złożenie podpisanej wersji papierowej w urzędzie wojewódzkim. Pytamy dlaczego?” [OKO.press]
W końcu Donald Tusk dokonał rekonstrukcji rządu. W OKO.press możecie znaleźć analizę nowego składu zatytułowaną „Krajobraz po rekonstrukcji. Personalne trzęsienie ziemi i cisza co do idei i wizji”. jeżeli jesteście ciekawi kim są nowi ministrowie i ministry to TVN24 ma pełną listę nowego składu i prawie cały skład (poza tymi, którzy się nie zmienili) mają poświęcone sobie artykuły. [OKO.press], [TVN24]
W ostatnim dniu urzędowania ministra Bodnara pojawiły się w internecie tabele alimentacyjne, które miały być wskazówką dla ustalania alimentów. Wywołały jednak jedynie gniew i konfuzję gdyż na pierwszy rzut oka wynikało z nich iż alimenty mogą przekraczać dochody rodzica, który je płaci. Wywiad w OKO.press opisuje co jest nie tak z opublikowanymi tabelami ale też tłumaczy, zasadność samej idei stworzenia takich tabel. Trochę dziwi nonszalancja rozmówców, którzy chociaż widzą potencjalną szkodliwość publikacji źle opracowanych tabel widzą pewną zaletę w tym, iż się będzie o tym mówić. Nie jesteśmy przekonani, iż zmasowana krytyka alimentów zarówno samej idei jak formy jaką w tej chwili przybierają będzie przydatna tak jak się uczestnikom wywiadu wydaje. [OKO.press]
„Jak dowiedział się Onet, prezydent Andrzej Duda na osobistą prośbę ministra obrony Władysława Kosiniaka-Kamysza wręczył awanse generalskie synowi jego głównego doradcy gen. Mieczysława Bieńka oraz Mirosławowi Bodnarowi, który jest bratem ministra sprawiedliwości Adama Bodnara. Jednocześnie na czele funduszu, który ma wspierać rozwój nowych technologii w wojsku, Kosiniak-Kamysz postawił zięcia prezydenta Dudy. W armii wrze po tych decyzjach.” [Onet]
„Funkcjonariusze ABW przeszukiwali firmy i instytucje na terenie całego kraju. Na obecnym etapie śledztwa wiadomo o kontroli, która objęła sześć z nich. Za ich pieniądze podmioty wspierające PiS produkowały gadżety z logo partii.” [Gazeta Wyborcza]
„Warszawski Sąd Okręgowy prawomocnie utrzymał decyzję prokuratury o umorzeniu śledztwa w sprawie tzw. afery maseczkowej, uznając, iż nie doszło do popełnienia przestępstwa. Tym samym sprawa dotycząca głośnych zakupów sprzętu ochronnego z początków pandemii COVID-19 została prawomocnie zakończona – od postanowienia sądu nie przysługuje już dalsze zażalenie.” Według sądu i prokuratury żadnej afery nie było, co choćby w świetle tego co można znaleźć w uzasadnieniu tej decyzji wydaje się absurdalne. [Wirtualna Polska]

Wojna w Ukrainie

Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia Ośrodek Studiów Wschodnich: Nowy minister obrony Ukrainy. 1245. dzień wojny
„Trzecia runda negocjacji pokojowych delegacji Ukrainy i Rosji w Stambule zakończyła się po mniej niż godzinie. Prawdopodobnie udało się jednak wczoraj uzgodnić kolejną wymianę przetrzymywanych. Według Kanału 24 mowa jest o ponad 1200 osobach.” [Euractiv]
„Rada Najwyższa przyjęła ustawę, która jest »krokiem do tyłu« na ukraińskiej drodze do UE. Na ulice wyszły tysiące ludzi – domagali się weta. Jednak późnym wieczorem prezydent Zełenski podpisał dokument. Tłumaczy, iż instytucje powinny być oczyszczone od wpływów rosyjskich. A do tego potrzebna jest ingerencja władz” O tym dlaczego ludzie wyszli na ulice w Ukrainie dowiecie się z tekstów OKO.press, Krytyki Politycznej lub analizy bądź materiału wideo OSW. [OKO.press], [Krytyka Polityczna], [Ośrodek Studiów Wschodnich], [###]

„Julia Swyrydenko została nowym premierem Ukrainy. Rada Najwyższa zatwierdziła skład nowego rządu, który nie jest zaskoczeniem. Nie należy oczekiwać, iż rekonstrukcja rządu przyniesie większe zmiany w ukraińskiej polityce, a najsłynniejsi przedstawiciele państwa jedynie zmienili swoje stanowiska. O tym, z czego wynika rekonstrukcja ukraińskiego rządu mówi Marcin Jędrysiak.” [###]

Wygląda na to, iż ukraińskie władze zorientowały się, iż upolitycznienie służb antykorupcyjnych nie było dobrym pomysłem. Po protestach i międzynarodowej krytyce prezydent Zełeński przedstawił projekt ustawy, która zdaje się cofać właśnie wprowadzone zmiany. Zobaczymy co z tego wyjdzie. [Politico]
„14 lipca podczas wizyty w Waszyngtonie minister obrony Niemiec Boris Pistorius (SPD) potwierdził gotowość zakupienia przez RFN dwóch systemów obrony powietrznej Patriot. Miałyby one najprawdopodobniej zastąpić dwie baterie, które Niemcy przekażą Ukrainie. Wcześniej szef grupy ds. Ukrainy w federalnym resorcie obrony generał Christian Freuding poinformował, iż pod koniec lipca na front trafią pierwsze bezzałogowe systemy dalekiego zasięgu sfinansowane przez Niemcy i wyprodukowane przez ukraiński przemysł zbrojeniowy.” [Ośrodek Studiów Wschodnich]
„18 lipca, po wielotygodniowej dyskusji, Unia Europejska zdołała przyjąć 18. pakiet sankcji wobec Federacji Rosyjskiej (...) Przyjęty pakiet sankcji pozwala na dalsze ograniczanie dochodów Rosji z eksportu ropy i produktów naftowych, mających najważniejsze znaczenie dla budżetu FR. W tym kontekście szczególnie ważne jest nasilenie także restrykcji finansowych względem Rosji, zwłaszcza wobec podmiotów z państw trzecich, które ułatwiają jej realizację operacji transgranicznych.” [Ośrodek Studiów Wschodnich]
„Wcześniej niepublikowany rozkaz Elona Muska dotyczący odcięcia łączności satelitarnej nad częścią Ukrainy zakłócił kontrofensywę Kijowa jesienią 2022 roku. Reuters zbadał rozkaz miliardera i jego konsekwencje dla państw coraz bardziej zależnych od jego usługi internetowej Starlink.” jeżeli chodzi o Muska to żadnego zaskoczeniu ten news nie wywoła ale warto przeczytać artykuł gdyż szeroko opisuje jak w tej chwili system Starlink jest wykorzystywany przez wojska różnych państw. [Reuters]

Europa

„Komisja Europejska wznowiła prace nad dyrektywą o równym traktowaniu po tym, jak początkowo usunęła ją ze swoich planów na 2025 rok. Propozycja ta utknęła jednak w martwym punkcie w Radzie, gdzie przez cały czas nie ma jednomyślności.” Dobrze, iż wróciło na agendę ale trudno powiedzieć co się z tym dalej stanie. [Euronews]
Tydzień temu mieliśmy dla Was dużo materiałów o propozycji nowego budżetu UE. W tym tygodni Euronews ma tekst, który wyszczególnia, ktore jego elementy mają znaczenie dla poszczególnych grup politycznych zasiadających w Parlamencie Europejskim. [Euronews]
Pamiętacie jak pisaliśmy, iż to skrajna prawica będzie w PE odpowiadać za rekomendacje dotyczące nowych celów klimatycznych? Otóż europoseł za to odpowiedzialny zawnioskował za całkowite ich zniesienie. Wniosek ten raczej nie ma szans przejść dalej ale nie pozostaje nic tylko pogratulować rozumu centropowrawicowym ugrupowaniom, które doprowadziły do tego, iż skrajna prawica za to teraz odpowiada. [Politico]
„W dzisiejszym podcaście OSW, Kamil Całus opowie o sytuacji wewnętrznej Mołdawii tuż przed wyborami parlamentarnymi. Czy prozachodnia partia PAS jest w stanie samodzielnie rządzić? Jak wyglądają sondaże? Czy szczyt UE-Mołdawia wpłynie na notowania PASu? O tym w dzisiejszym materiale.” [###]

„Mołdawia przed wyborami parlamentarnymi. Najnowszy film dokumentalny OSW porusza temat jak i dlaczego Rosja chce zdobyć kontrolę nad tym krajem i czego chcą sami Mołdawianie. O tym jak wygląda sytuacja wewnętrzna Mołdawii, o tym czy Gagauzja to region separatystyczny, o negocjacjach z Naddniestrzem i jak wygląda historia Mołdawii porozmawialiśmy z wieloma mołdawskimi ekspertami i politykami.” [###]

„Węgry właśnie stanęły przed Trybunałem Sprawiedliwości UE, oskarżone o naruszenie unijnego porządku prawnego i działania sprzeczne z zasadą lojalnej współpracy. W tle sporu znajduje się kontrowersyjny Traktat Karty Energetycznej i jego zastosowanie w wewnątrzunijnych sporach inwestycyjnych.” [Euractiv]
Kto jest antysemitą według węgierskich władz? Np. zespół Kneecap, który głośno krytykuje Izrael za to co dzieje się w Strefie Gazy. Zespół dostał zakaz wjazdu do Węgier i nie będzie mógł wystąpić na festiwalu muzycznym Sziget. Za to neonazistowski zespół powiązany z organizacją Krew i Honor bez problemu mógł występować w Budapeszcie. Ciekawe. [Breaking News], [Bellingcat]
Mimo sprzeciwu rządu odbyła się parada równości w Budapeszcie, o czym już Wam pisaliśmy. Teraz służby państwowe szukają możliwości żeby pociągnąć do odpowiedzialności za to burmistrza Budapesztu, za pomocą którego było to możliwe. [Politico]
„W Serbii już ósmy miesiąc realizowane są protesty, które wybuchły po katastrofie budowlanej z 1 listopada 2024 r. Manifestanci domagają się w tej chwili przedterminowych wyborów, co rządzący kategorycznie odrzucają.” Co tam w Serbii słychać? OSW opisuje co robią protestujący i jak rządzący starają się ich powstrzymać. [Ośrodek Studiów Wschodnich]
„Gruzińskie władze podejmują kolejne decyzje, które oddalają kraj od demokracji. Tym razem zdecydowały się na zatrzymanie liderów partii opozycyjnych. Czy ich celem jest zdelegalizowanie opozycji? Jak na sytuację w Gruzji patrzą UE i USA, a jak Chiny i Rosja? Między innymi na ten temat Tomasz Zając rozmawia z Wojciechem Wojtasiewiczem.” PISM przygotowało odcinek podcastu o tym co dzieje się w Gruzji. [###]

„Kształtowanie się nowej armeńskiej polityki energetycznej będzie uwarunkowane zdolnościami do ograniczenia zależności od Rosji. Na budowę nowej elektrowni jądrowej przez zachodniego wykonawcę będą miały wpływ wynik przyszłorocznych wyborów parlamentarnych, stabilizacja relacji z sąsiadami oraz gotowość USA i UE do wsparcia rozwoju armeńskiego sektora energetycznego.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
„Prezydent Francji Emmanuel Macron i jego żona Brigitte złożyli w środę w Stanach Zjednoczonych pozew o zniesławienie przeciwko prawicowej podcasterce Candace Owens, oskarżając ją o rozpowszechnianie fałszywych plotek, iż pierwsza dama jest transpłciowa. W pozwie złożonym do sądu w Delaware, Macronowie stwierdzili, iż Owens rozpoczęła »kampanię globalnego upokorzenia« i «nieustannego zastraszania« dla osobistych korzyści w celu promowania swojego podcastu.” jeżeli nie spotkaliście się z tym wcześniej to tak, naprawdę jest teoria spiskowa, iż żona prezydenta Macrona była mężczyzną. [Euronews]

Bliski i Środkowy Wschód

O blokowaniu dostępu pomocy humanitarnej do Strefy Gazy piszemy w Tygodniku niemal od początku izraelskich działań zbrojnych w tej palestyńskiej enklawie. Sytuacja stała się wybitnie zła szczególnie w ostatnich miesiącach, a w tej chwili zdaje się przekraczać punkt, w którym ludzie, zarówno dorośli jak i dzieci zaczynają umierać z głodu. W ciągu ostatnich 3 tygodni z tego powodu miało zginąć 20 dzieci i 28 dorosłych. [AP News]
Według ONZ ponad 1000 Palestyńczyków miało zginąć od maja od izraelskich kul w pobliżu miejsc wydawania pomocy humanitarnej, kontrolowanych przez koncesjonowaną fundację, powiązaną z Izraelem. Izraelczycy otwierają ogień do potrzebujących regularnie, powołując się na stwarzane przez nich zagrożenie dla ich wojsk, które często sprowadza się do przebywania w złym czasie w złym miejscu. O bardzo luźnych zasadach otwierania ognia do cywilów donoszą mediom izraelscy żołnierze. [AP News]
W Izraelskim parlamencie grupa skrajnie prawicowych izraelskich polityków i osadników omawiała plan wysiedlenia Palestyńczyków z Gazy, aneksji terytorium i przekształcenia go w zaawansowany technologicznie, luksusowy kurort dla Izraelczyków. Projekt, przewiduje budowę 850 000 mieszkań, budowę zaawansowanych technologicznie „inteligentnych miast” oraz ma to być powiązane z kryptowalutami (bo tak). W tekście planu, który chwali się korzyściami ekonomicznymi dla Izraela, czytamy: „Prawo narodu izraelskiego do osiedlania się, rozwoju i ochrony tej ziemi to nie tylko prawo historyczne – to obowiązek narodowy i zobowiązanie w zakresie bezpieczeństwa”. [The Guardian]
Na domiar powyższego, Izrael rozpoczął zakrojone na szeroką skalę naloty i operację lądową w Strefie Gazy, wymierzone w miasto Dajr al-Balah, główny ośrodek pomocy humanitarnej na zdewastowanym terytorium palestyńskim. Operacja pogorszyła fatalna sytuację humanitarną panująca w Strefie Gazy. [The Guardian]
Prezydent Francji Emmanuel Macron ogłosił w czwartek, iż Francja uzna Palestynę jako państwo, powołując się na pilną potrzebę zakończenia wojny w Strefie Gazy i złagodzenia kryzysu humanitarnego. Decyzja ta ma zostać sformalizowana na Zgromadzeniu Ogólnym ONZ we wrześniu. Francja jest pierwszym państwem grupy G7, które ma uznać Palestynę. Władze Izraela potępiły od razu francuską zapowiedź. [France 24]
Sytuacja na południu Syrii pozostawała w zeszłym tygodniu całkiem dynamiczna. Spór między beduinami, a druzami nie został zażegnany, dochodziło do aktów przemocy na postronnych w wykonaniu każdej ze stron, Izrael zgodził się na powrót sił rządowych na południe Syrii – czyli osiągnięto porozumienie, które zatrzymało falę przemocy, jednak nie można być pewnym na jak długo. Jedno jest na tym etapie pewne – centralizacja władzy w rękach prezydenta Syrii i podległych mu jednostek idzie bardzo topornie, a ostatnie zajścia jedynie utwierdzają kolejne grupy, iż nie warto pozbywać się uzbrojenia, bo jest ono podstawowym gwarantem własnego bezpieczeństwa. [Konflikty #1], [Konflikty #1]
Siły specjalne USA zabiły w Syrii jednego z liderów tzw. państwa islamskiego. Akcja miała miejsce na północnym zachodzie Syrii, poza amerykanami brały w nim udział zarówno siły podległe rządowi w Damaszku, jak i siły kurdyjskie. Zginać miało również 2 dorosłych synów terrorysty, a trzy kobiety i troje dzieci znajdujące się w bezpośrednim otoczeniu miejsca operacji miały nie ucierpieć. [AP News]
„Chociaż uderzenia Izraela i USA osłabiły irańskie zaplecze dla wzbogacania uranu, wznowienie tych prac na poprzednią skalę jest wciąż możliwe w ciągu kilkunastu miesięcy. choćby jeżeli Iran przystąpi do negocjacji w sprawie nowego porozumienia nuklearnego z USA, może uznać, iż tylko budowa arsenału jądrowego zagwarantuje mu bezpieczeństwo. Unia Europejska powinna w najbliższych tygodniach wspierać wznowienie negocjacji z Iranem, naciskając na powrót międzynarodowych inspektorów i podkreślając możliwość przywrócenia przez nią sankcji.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych], [AP News]
Przez Iran przechodzą potężne fale upałów, które pogłębiają problemy związane z panującą w regionie od pięciu lat suszą. Temperatura sięga 50 stopni Celsjusza, a władze Teheranu wprowadzają ograniczenia w dostawach wody. [The Guardian]

Azja

Konflikty graniczny pomiędzy Tajlandią a Kambodżą, o którym pisaliśmy kilka tygodni temu, nie tylko się nie zakończył ale zaostrzył. Doszło do starcia wojsk i są ofiary śmiertelne, w tym cywile. Sytuację z czwartku podsumowuje tekst w The Guardian. Sytuacja się ciągle rozwija dlatego mamy dla Was także live blogi Al-Dżaziry i The Guardiana opisujące najnowsze wydarzenia z granicy.
Jeśli nie pamiętacie dlaczego Tajlandia i Kambodża spierają się o granicę to przypominamy odcinek podcastu Podróż bez Paszportu, który to świetnie tłumaczy. [###]

„Czternasty Dalajlama ogłosił swoje plany reinkarnacji 2 lipca – i tym samym postawił Indie przed perspektywą ogromnego kryzysu w stosunkach z Chinami po jego odejściu.” Może to brzmi zabawnie ale kwestia reinkarnacji dalajlamy może być źródłem poważnego kryzysu politycznego w Azji. The Diplomat przypomina dlaczego i opisuje do czego to może doprowadzić. [The Diplomat]
W Japonii rządzi teraz rząd mniejszościowy. Wszystko w związku z wyborami uzupełniającymi, które odbyły się w ostatnią niedzielę i w wyniku których rządząca partia straciła większość w drugiej z izb parlamentu. Think tank CSIS przedstawia powyborczą sytuację w Japonii i opisuje duże wzrosty poparcia skrajnej prawicy. Al-Dżazira opisuje za to jak obecny premier przekonuje, iż plotki o jego dymisji są przesadzone. [Center for Strategic and International Studies], [Al-Dżazira]
W zeszłym tygodniu odbyły się wybory, które wstrząsnęły sceną polityczną Japonii a w ten weekend odbędą się podobne na Tajwanie. Kto może zyskać a kto stracić? Jakie to ma znaczenie dla stosunków z Chinami? O tym właśnie jest tekst [Al-Dżaziry].
„Pandższir – symbol oporu, niezłomności i nadziei. Tu narodził się Narodowy Front Oporu, który wciąż walczy z reżimem talibów. Mała afgańska prowincja nie poddała się ani w latach 90., ani po przejęciu władzy przez talibów w 2021 roku mimo represji, konfiskat ziemi i przemocy. Z Ahmadem Masudem, synem legendarnego Lwa Pandższiru, afgańskiego polityka i dowódcy wojskowego, rozmawiam w Paryżu.” Polecamy wywiad jaki dla Krytyki Politycznej przeprowadziła Beata Błaszczyk. [Krytyka Polityczna]
„Korea Południowa zmienia prawo, które ma od tej pory priorytetyzować adopcje krajowe nad międzynarodowymi. Wcześniej zdążyła wysłać za granicę największą na świecie liczbę dzieci, których matki były społecznie przymuszane do ich oddania, a czasami wprost okradane z potomstwa. Czy kraj rozliczy się z tą wstydliwą przeszłością w czasie, gdy ma dużo więcej aktualnych problemów?” [###]

Afryka

„Demokratyczna Republika Konga i rebelianci M23 podpisali porozumienie w Katarze, aby zakończyć walki we wschodnim Kongo. Deklaracja została uzgodniona przez przedstawicieli obu stron w Doha, kilka tygodni po rozmowach w Waszyngtonie.” Na pewno w DRK nie jest całkiem spokojnie ale dobrym znakiem jest to, iż chociaż między uzgodnieniem porozumienia a jego podpisaniem minęło tyle czasu to nie wydarzyło się nic co by przekreśliło umowę. [Al-Dżazira]
„Znany kenijski aktywista Boniface Mwangi został w poniedziałek oskarżony o bezprawne posiadanie amunicji w sprawie wynikającej z jego domniemanej roli w ulicznych protestach przeciwko rządowi. Przywódcy opozycji i zwolennicy Mwangiego obawiali się, iż zostanie on oskarżony o poważniejsze przestępstwo, jakim jest terroryzm.” [AP News]
„Międzynarodowy Trybunał Karny skazał dwóch przywódców chrześcijańskiej grupy rebeliantów w Republice Środkowoafrykańskiej za liczne zbrodnie wojenne popełnione na muzułmańskich cywilach podczas wojny domowej w tym kraju w 2013 i 2014 roku, skazując każdego z nich na ponad dekadę więzienia.” [Al-Dżazira]

Ameryka Łacińska

Chociaż stosunki między Argentyną a Stanami Zjednoczonymi są najlepsze od lat to nowy amerykański ambasador wywołał skandal wypowiadając się o byłej prezydentce Cristinie Fernández de Kirchner. Co dokładnie powiedział i dlaczego wywołało to oburzenie przeciwników prezydenta Milei, którzy w tej chwili mają większość w parlamencie dowiecie się z artykułu. [AP News]
Prezydent Brazylii przyznał publicznie, iż Stany Zjednoczone nie reagują na próby negocjacji związane z cłami jakie nałożyły na Brazylię, cłami które mają wejść w życie w sierpniu. Przypominamy, iż cła mają być karą za „politycznie prześladowania” byłego prezydenta Jaira Bolsonoaro, który ma procesy związane z próbą przeprowadzenia zamachu stanu po przegranych wyborach. [AP News]
A co u Jaira Bolsonaro? Pierwszy artykuł Al-Dżaziry jest o tym, iż Sąd Najwyższy przyznał, iż nie ma zamiaru zamknąć go w areszcie za potencjalne naruszenie zakazu wypowiedzi w mediach społecznościowych. Drugi tekst jest o tym, jak środki finansowe jednego z jego synów zostały zamrożone. [Al-Dżazira #1], [Al-Dżazira #2]
„Peruwiańscy celnicy przechwycili rekordowy transport nielegalnej rtęci, ujawniając transgraniczną sieć przemytniczą, która napędza jedną z najbardziej niszczycielskich przestępczych gospodarek Amazonii: nielegalne wydobycie złota.” [AP News]

Ameryka Północna

Sprawa powiązania prezydenta Trumpa z Jeffreyem Epsteinem nie cichnie mimo najszczerszych chęci prezydenta. Co nowego wyszło na światło dzienne? O czym dziennikarze i opinia publiczna przypomnieli sobie? Krótkie podsumowanie od [NPR].
Donald Trump podpisał rozporządzenie wykonawcze, które mówi m.in, iż systemy sztucznej inteligencji wykorzystywane przez rząd federalny mają być „neutralne ideologicznie”. Co to znaczy? Tylko tyle, iż mają przedstawiać światopogląd administracji preferowany przez administrację Trumpa. TechCrunch opisuje jak to rozporządzenie zmieni powstawanie nowych i trening obecnych systemów sztucznej inteligencji w Stanch Zjednoczonych oraz tłumaczy dlaczego „neutralność” którą rzekomo ma promować Trump nie istnieje. Krótki tekst WIRED skupia się na tym jak rozporządzenie Trumpa promuje jego uprzedzenia chociaż deklaruje iż walczy z wszelakimi uprzedzeniami. [TechCrunch], [WIRED]
Stany Zjednoczone dokonały wymiany więźniów z Wenezuelą. Jest to dość eufemistyczne przedstawienie sprawy gdyż Stany Zjednoczone wysłały do Wenezueli migrantów, którzy byli przetrzymywani w Salwadorze a jak już wcześniej opisywaliśmy można mieć duże wątpliwości czy amerykańskie służby migracyjne rzeczywiście zatrzymywały osoby nieleganie przebywające w Stanach Zjednoczonych i czy wysłanie ich (deportacja sugeruje przestrzeganie reguł prawa międzynarodowego) do zamkniętego ośrodka w autorytarnym Salwadorze nie łamie przypadkiem amerykańskiego prawa. Ale dzięki uwolnieniu z Salwadoru Wenezuelczycy mogli opowiedzieć o torturach, przemocy i ogólnych strasznych warunkach jakie panował w salwadorskim ośrodku o czym przeczytacie w tekście [CNN].
Pośród więźniów jacy zostali sprowadzeni do Stanów Zjednoczonych z Wenezueli są byli wojskowi oskarżeni o próbę organizacji zamachu stanu w Wenezueli jak i osoba, która zamordowała 3 osoby w Hiszpanii. Okazuje się, iż potrójny morderca wyszedł na wolność po dotarciu do Stanów Zjednoczonych. [The Guardian]
„Afgański imigrant, który pomagał amerykańskim żołnierzom w wojnie z Talibami, został w zeszłym tygodniu aresztowany i zatrzymany przez federalnych agentów imigracyjnych.” To nauczy ludzi żeby nie pomagali amerykańskiemu wojsku, w końcu same problemy z tego mogą wyniknąć. [WBUR]

Oceania

„Australia i Wielka Brytania podpiszą 50-letni traktat utrwalający pakt o okrętach podwodnych AUKUS, choćby jeżeli główny partner w porozumieniu – USA, waha się w sprawie umowy.” Jest to ruch do przodu ze strony tych dwóch państw ale nie wiemy czy bez Stanów Zjednoczonych będzie to miało sens. [The Guardian]

Ekonomia i gospodarka

„Od miesięcy sączyliśmy Wam propagandę sukcesu. Dość tego! Znudziło nam się słodzenie i czas wrócić do tego, co się w mediach najlepiej sprzedaje, czyli do jojczenia. Polska ma za sobą prawdopodobnie najlepszy czas w swojej historii. (...) Ale na horyzoncie zmierzcha się i słychać szczęk żelaza. niedługo bowiem skończy nam się paliwo do motorów, które napędzały nasz rosnący dobrobyt. Czy decydenci będą potrafili odpowiedzieć na wyzwania przyszłości? Jesteśmy niemal pewni, iż obecna klasa polityczna nie będzie w stanie tego zrobić.” [###]

„Choć na polskim rynku jest już około 10 kanałów informacyjnych, to kolejni gracze nie rezygnują z prób jego podboju. Takim przykładem jest Euronews, który po polsku nadaje już od kilku miesięcy. Stacja poszerzyć zasięg i produkować więcej treści w naszym kraju. – Chcemy znaleźć dla siebie niszę. Wyróżnia nas to, iż staramy się być maksymalnie obiektywni i niezaangażowani. Na polskim rynku nie jest to oczywiste – mówi Wirtualnemedia.pl szef polskiego biura nadawcy Jan Bolanowski.” [Wirtualnemedia]
Słyszeliście może o odkryciu historycznych złóż ropy naftowej i gazu ziemnego w pobliżu wyspy Wolin? Ogólnie to póki co mamy jedynie szacunki na podstwie danych z jednego odwiertu, o tym, iż jest tam ropa było wiadomo na podstawie badań jeszcze przed odwiertami i przyznaniem koncesji, ogłoszone zasoby nie pokrywają choćby rocznego zużycia Polski ani w przypadku gazu jak i ropy, a sama spółka Central European Petroleum, która jest właścicielem koncesji ma interes w medialnym szumie wokół znaleziska, gdyż sama wydobycie nie przeprowadzi i będzie chciał koncesję z zyskiem sprzedać. Zatem: spokojnie. [Biznes Alert]

Nauka i technologia

Jakiego koloru były dinozaury i skąd to wiemy? Po czym odróżnić kamień od kupy dinozaura? Takie i inne pytania zadają dzieci w kolejnym odcinku Letniej Akademii Młodych Umysłów. Chociaż nie jesteśmy dziećmi to nas interesuje jakie są odpowiedzi na te pytania. [###]

„Wąż nitkowaty z Barbadosu, którego wyginięcia się obawiano, został ponownie odkryty pod skałą w centrum wyspy podczas badania ekologicznego przeprowadzonego w marcu przez ministerstwo środowiska i organizację ochrony przyrody Re:wild.” [The Guardian]
„Cienkie arkusze złota poddane krótkotrwałej obróbce laserowej mogą zostać podgrzane do 14-krotności ich temperatury topnienia, pozostając przy tym w stanie stałym, co znacznie przekracza teoretyczny limit, zwiększając prawdopodobieństwo, iż niektóre ciała stałe mogą w ogóle nie mieć górnej temperatury topnienia.” [New Scientist]
„Nowe badanie sugeruje, iż starzenie się mózgu mogło przyspieszyć podczas pandemii, choćby u osób, które nie zachorowały na Covid. Korzystając ze skanów mózgu z bardzo dużej bazy danych, brytyjscy naukowcy ustalili, iż w latach pandemii 2021 i 2022 mózgi ludzi wykazywały oznaki starzenia, w tym kurczenie się, zgodnie z raportem opublikowanym w Nature Communications.” [NBC News]
Jak Księżyc wpływa na świat wokół nas? Dobrze przeczytaliście, a to nie jest kącik astrologiczny Neuropy. Copernicus prezentuje co wiemy o tym jak fazy księżyca wpływają na życie zwierząt, co jest postulowane w przypadku wpływu na ludzi, a także poznamy hipotezę o tym, jak księżyc miał wpłynąć na powstawanie DNA. [###]

„Optymistyczni ludzie podzielają wzorce aktywności mózgu, podczas gdy pesymiści mają bardziej zróżnicowane, idiosynkratyczne – ujawnia badanie obrazowania mózgu. Optymiści dokonują również większego rozróżnienia między pozytywnymi i negatywnymi wydarzeniami niż pesymiści.” [Nature]

Idee, kultura, społeczeństwo

Minęła kolejna rocznica manifestu lipcowego. Nie wiecie co to jest? Chodzi o Manifest Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego ogłoszony 22 lipca 1944 r. Co dokładnie w nim było i jakie jest jego znaczenia w dzisiejszych czasach (oraz wiele więcej) dowiecie się podcastu Za Rubieżą. [###]

Jeśli oglądaliście serial The Sandman (bądź czytaliście wcześniej komiks na podstawie którego serial jest bazowany) to możecie kojarzyć epidemię śpiączki jaka pojawiła się na początku XX wieku. Byliście zaskoczeni kiedy dowiedzieliście się, iż nie jest to wymysł scenarzysty tylko coś co wydarzyło się naprawdę? Że setki tysięcy ludzi było dotkniętych tą chorobą ale nigdy o tym wcześniej nie słyszeliście? Więcej o tej epidemii dowiecie się z artykułu Thar Tribune bądź z Wikipedii. [Thar Tribune], [Wikipedia]
Z okazji wakacji polecamy wakacyjny odcinek o zagranicznych wyjazdach w PRL – autorstwa kanału Powojnie. Chociaż kierunki wyjazdów nierzadko bywały atrakcyjne, to jednak gro naszych rodaków skupiało się nie na zwiedzaniu, a na zarobku. Za granicą można było sprzedać niektóre przedmioty produkowane w kraju, zgarnąć dewizy, ale również kupić to co było trudno dostępne w kraju. Od Moskwy, przez Bułgarię po Turcję i państwa Zachodu. [###]

W tym roku obchodzimy 1000 lat od koronacji i śmierci Bolesława Chrobrego. Jego ciało po śmierci spoczęło na poznańskim Ostrowie Tumskim. Jednak na samej wyspie możemy o wiele więcej fascynujących śladów najodleglejszej historii Polski. Na architektoniczną wyprawę po Ostrowie Tumskim zaprasza Radosław Gajda. [###]

Idź do oryginalnego materiału