Wydanie 246, 18.07.2025

1 tydzień temu

Jeśli podoba się Wam nasza praca, to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.

Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.

Polska

„Trzej lekarze ze szpitala powiatowego w Pszczynie zostali skazani w związku ze śmiercią 30-letniej pacjentki Izabeli. Dwóch dostało wyroki bezwzględnego więzienia, jeden – wyrok w zawieszeniu. Rodzina kobiety od początku uważała, iż zbyt długo zwlekano z zakończeniem ciąży. Liczne nieprawidłowości w lecznicy stwierdzili także sąd lekarski, NFZ i Rzecznik Praw Pacjenta.” jeżeli myślicie, iż politycy PiSu nie próbują na tym wyroku robić polityki to się grubo mylicie. [TVN24]
„Z Aleksandrą Bełdowicz (piszącą dla Rzeczpospolitej), specjalizującą się w tematyce klimatu i dezinformacji klimatycznej, porozmawialiśmy między innymi o tym: kto i po co rozsiewa dezinfo klimatyczne, czy naukowcy są zgodni co do przyczyn ocieplenia klimatu (spoiler alert, owszem są), czemu społeczeństwo jest podatne na dezinformację klimatyczną, choć samo jest w stanie dostrzec zmiany klimatu, i o tym, jakie są ”perspektywy na przyszłość„. Podkast Dezinformacyjny zaprasza. [###]

„Zapowiadana od miesięcy rekonstrukcja rządu ma się opierać między innymi na redukcji resortów i odejściu od zasady reprezentacji wszystkich koalicjantów w każdym ministerstwie. Najprawdopodobniej powstanie superresort gospodarczy, zlikwidowane zostaną ministerstwa bez teki, dojdzie do nowego przydziału kompetencji.” [###]

„To Robert Bąkiewicz w listopadzie 2023 roku zwrócił się do prezydenta Polski Andrzeja Dudy z prośbą o ułaskawienie. Do Kancelarii Prezydenta trafił wówczas także wniosek ówczesnego Prokuratora Generalnego Marcina Warchoła o zastosowanie aktu łaski. Prezydent zajął się wnioskiem dopiero po tym, jak obecny Prokurator Generalny Adam Bodnar odwiesił działaczowi narodowców wykonywanie kary.” Bąkiewicz był skazany na zamiatanie ulicy a prawica pisze o ułaskawieniu jakby został uratowany co najmniej przed wieloletnim więzieniem jak nie karą śmierci. [Wirtualna Polska]
Polska prawica chełpi się przywiązaniem do historii i tradycji ale kiedy jakiś artysta czy muzeum poruszają jakiś niewygodny temat z naszej historii to reakcją tego środowiska jest zwykle histeria. Tak jest i w przypadku wystawy „Nasi chłopcy” o mężczyznach z ziem II RP, którzy zostali wcieleni do wojsk niemieckich w czasie drugiej wojny światowej.
W 2005 roku większość społeczeństwa nie zdawała sobie sprawy, iż w latach 1939–1945 służbę w Wehrmachcie musiało podjąć około czterystu pięćdziesięciu tysięcy obywateli przedwojennej Polski, mimo iż ich związki z niemieckością były równie nikłe jak Józefa Tuska.
- „Wielu rodakom, którzy nie znali realiów panujących podczas okupacji na Pomorzu i Górnym Śląsku, Polak w niemieckim mundurze wydawał się po prostu kolaborantem.” Tekst Piotra M. Majewskiego skupia się na realiach historycznych. [Krytyka Polityczna]
- Stasia Budzisz rozmawia z autorami wystawy na łamach OKO.press
  Mówimy o prawie pół milionie ludzi, czyli o takiej samej liczbie żołnierzy jak po stronie aliantów. To ludzie, którzy zostali wcieleni do Wehrmachtu z terenów byłej II RP. Pójście do niemieckiego wojska było dla nich dramatem. A dzisiejsi narodowi patrioci mówią na nich zdrajcy
  [OKO.press]
- W krótkim tekście opublikowanym w Krytyce Politycznej Stasia Budzisz opisuje przypadek swojego dziadka, który także został wcielony do niemieckiej armii. [Krytyka Polityczna]
- Przypominamy też tekst sprzed 12 lat
  Pomimo wysiedleń idących w setki tysięcy, masowych egzekucji, aneksji ziem do Rzeszy, Niemieckiej Listy Narodowościowej czy obozu w Stutthofie, w czasie wojny przeciwko Niemcom konspirowało na Pomorzu kilkanaście tysięcy osób. Jakby tego było mało, w 1945 roku na horyzoncie pojawiła się „bratnia armia”...
  [Histmag]
Jeśli macie dzieci w wieku szkolnym to możecie wiedzieć, iż pojawiły się wyniki testu ośmioklasisty a co za tym idzie – ruszył kolejny etap rekrutacji do liceów. Ale my nie o tegorocznych wynikach tylko o analizie wyników z matematyki z lat 2021-2024. jeżeli jesteście ciekawi z czym są skorelowane wyniki egzaminów to zapraszamy do dość szczegółowej analizy Piotra Szulca. [Danetyka]
„Jeszcze kilkanaście lat temu był to nie do pomyślenia. Ale stało się (albo niedługo się stanie). Zrównaliśmy się z Japonią produktem krajowym brutto na głowę mieszkańca z poprawką na siłę nabywczą.” A jak wyglądamy w porównaniu z Japonią jeżeli chodzi o inne wskaźniki niż tylko PKB? Tego też dowiecie się z tego odcinka podcastu Ekonomii i całej reszty. [###]

„Znajomość polskiej historii nie pozwala na samozadowolenie w kwestii naszej narodowej gościnności wobec przybyszy z innych państw. Prawda jest bowiem taka, iż to nie my przyjmowaliśmy uchodźców – to nas przyjmowano.” [Krytyka Polityczna]

Wojna w Ukrainie

Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia Ośrodek Studiów Wschodnich: [Nowy mechanizm wsparcia wojskowego z USA. 1238. dzień wojny]
„Zmiany w ukraińskim rządzie i powołanie Julii Swyrydenko na nową premier, zatwierdzone przez Radę Najwyższą 17 lipca, są kontynuacją działań prezydenta Wołodymyra Zełenskiego, które mają służyć dalszej konsolidacji władzy. Stanowią też odpowiedź na niski poziom zaufania do władz. Nie przyniosą większej korekty polityki zagranicznej i wewnętrznej Ukrainy, wskazują natomiast na chęć wzmocnienia relacji gospodarczych z partnerami.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych], [Ośrodek Studiów Wschodnich]
„14 lipca br. prezydent Donald Trump po spotkaniu z sekretarzem generalnym NATO Markiem Ruttem zapowiedział, iż Stany Zjednoczone sprzedadzą państwom Sojuszu uzbrojenie, które następnie będzie mogło być przekazane Ukrainie. Ostrzegł też, iż USA nałożą 100-procentowe cła na partnerów handlowych Rosji, jeżeli w ciągu 50 dni nie zawrze ona porozumienia pokojowego z Ukrainą. Chociaż zapowiedzi te wskazują na zasadnicze zaostrzenie stanowiska Trumpa wobec Rosji, nie skłonią jej jednak do zakończenia wojny.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych], [Reuters]
„Donald Trump coraz częściej negatywnie wyraża się w stosunku do Władimira Putina. Co to oznacza dla relacji USA-Rosja? Czy Trump zmienia swoje podejście do Rosji? Co ogłosił prezydent USA 14 lipca? Czy zmiana jest realna? Na te i inne pytania odpowiada Andrzej Kohut.” [###]

„Rosja ze spokojem przyjmuje ultimatum Trumpa w kwestii wojny z Ukrainą ” Pisze OSW [Ośrodek Studiów Wschodnich]
„Rosjanie polują na dane tysięcy ludzi, których uważają za wrogów Putina. Dane służą im do doxingu – wystawiania ich na ataki w sieci. Metodę sprawdzoną w Ukrainie stosują wszędzie – opublikowali listę Polaków wspierających Ukrainę, aktywistów, polityków i dziennikarzy. W Polsce i w Europie nikt nie walczy z doxingiem.” Polecamy reportaż od [FRONTSTORY]
„Ukraińskie skrzydło międzynarodowej skrajnie prawicowej organizacji terrorystycznej podejrzewanej o powiązania z Rosją twierdzi, iż jest zaangażowane w zuchwałe zabójstwo oficera wywiadu w Kijowie.” Co interesujące organizacja ta powstała w Stanach Zjednoczonych i celem jej zaangażowania w wojnę w Ukrainie jest stworzenie państwa dla białych ludzi na jej terenie. [The Guardian]

Europa

Budżet Unii Europejskiej
- „Ursula von der Leyen przedstawiła swoją długo oczekiwaną propozycję nowego budżetu Unii Europejskiej, o wartości 2 bilionów euro w latach 2028-2034, co stanowi znaczny wzrost w porównaniu do 1,21 biliona euro zatwierdzonego przez przywódców latem 2020 roku.” Co adekwatnie jest w tej propozycji budżetu? Kto wygrał a kto stracił? Zarówno Politico jak i Euronews mają podsumowania, z których możecie się tego dowiedzieć. [Politico], [Euronews]
- A co mówi się o tej propozycji budżetu? Zebraliśmy dla Was kilka tekstów właśnie o tym.
  - Niejasne ogłoszenie budżetu UE w wysokości 1,8 bln euro, obnaża słabości von der Leyen [Politico]
  - Bruksela tnie budżet rolny UE i nazywa to zwycięstwem. Rolnicy nazywają to deklaracją wojny. [Politico]
  - Parlament Europejski oburzony propozycją nowego budżetu UE. „KE nie słucha głosu obywateli” [OKO.press]
„W trakcie trwającej w dniach 8–10 lipca wizyty prezydenta Francji Emmanuela Macrona w Wielkiej Brytanii doszło do zawarcia nowych porozumień zacieśniających współpracę obronną między tymi państwami w sferach nuklearnej, zdolności lądowych i przemysłowej.” [Ośrodek Studiów Wschodnich]
Co może grozić za ścięcie zabytkowego drzewa? W Polsce pewnie co najwyżej jakaś śmieszne grzywna a Wielkiej Brytanii właśnie skazano za coś takiego dwóch mężczyzn na 4 lata więzienia. [The Guardian]
„Wielka Brytania stworzyła tajny program mający na celu sprowadzenie tysięcy Afgańczyków do Wielkiej Brytanii po tym, jak ich dane osobowe zostały ujawnione w wyniku jednego z najgorszych w historii kraju wycieku danych, narażając ich na represje ze strony talibów po ich powrocie do władzy.” Chociaż wydarzyło się to kilka lat temu dowiadujemy się o tym teraz. Reuters tłumaczy dlaczego. [Reuters]
„Podczas ostatniej sesji Bundestagu przed przerwą wakacyjną posłom nie udało się wybrać trzech sędziów Federalnego Trybunału Konstytucyjnego (FTK). Głosowanie przełożono na jesień z powodu nieuzyskania wymaganej większości przez kandydatkę SPD – Frauke Brosius-Gersdorf. Socjaldemokraci zarzucają CDU/CSU złamanie porozumienia, w szczególności w obliczu tego, iż wszystkie kandydatury zostały zatwierdzone przez odpowiednią komisję Bundestagu. Przewodniczący klubu parlamentarnego chadeków Jens Spahn i kanclerz Friedrich Merz próbowali przekonać własną frakcję do poparcia, ale wewnętrzny opór – spowodowany zwłaszcza stanowiskiem Brosius-Gersdorf w kwestii liberalizacji prawa aborcyjnego – okazał się bardzo silny. W licznych wystąpieniach medialnych kandydatka odpiera zarzuty – również ze strony publicystów konserwatywnych i Kościoła katolickiego.” [Ośrodek Studiów Wschodnich]
„Jeszcze kilka lat temu Czechy uchodziły za demograficzny wzór. W zaledwie dekadę państwo to stanęło przed podobnymi problemami jak Słowacja i reszta Europy – niski współczynnik przyrostu naturalnego. W Czechach i Słowacji rodzi się za mało dzieci. Specjaliści alarmują, iż naród czeski może zniknąć. O tym, jak wygląda sytuacja w Czechach i Słowacji, mówi Krzysztof Dębiec, ekspert Ośrodka Studiów Wschodnich.” [###]

Rumunia ma nowego prezydenta i nowego premiera. Czy ciągle panuje tam kryzys polityczny? Według analizy PISM już nie. O tym co dokładnie można się teraz spodziewać po władzach tego państwa przeczytacie w analizie. [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
„11 lipca przypada 30. rocznica masakry w Srebrenicy. Serbskie wojska zabiły wówczas 8 tysięcy muzułmańskich mieszkańców Bośni. Paulina Wankiewicz z Ośrodka Studiów Wschodnich tłumaczy, czym była ta zbrodnia i jak jest postrzegana we współczesnej Bośni i Hercegowinie. Rozmawiamy też o sytuacji, politycznej, gospodarczej i społecznej tego państwa.” Chociaż tydzień temu wrzucaliśmy już materiał o rocznicy masakry w Srebrenicy to w tym tygodniu mamy dla Was kolejne – tym razem od Piotra Pogorzelskiego i OSW. [###], [###]

„Rosja gwałtownie nadrobiła zaległości w zakresie produkcji i zastosowania dronów, ujawnione po jej pełnoskalowej inwazji na Ukrainę, a pod koniec 2024 r. powołała wojska systemów bezzałogowych. W jej ślady poszła w 2025 r. Białoruś. Dla państw NATO oznacza to konieczność dalszego zwiększania inwestycji w systemy bezzałogowe dla sił zbrojnych, umiejętności zwalczania dronów oraz rewizji podejścia do ochrony granic – już w tej chwili Białoruś i Rosja wykorzystują drony do prowadzenia wrogich aktywności hybrydowych przeciw państwom Sojuszu.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]

Bliski i Środkowy Wschód

Kolejne kilkadziesiąt osób zginęło w Strefie Gazy w wyniku izraelskich ataków, łączna liczba ofiar konfliktu zbliża się do 60 tysięcy, a strony wojny nie wydają się być blisko osiągnięcia porozumienia. [AP News]
„Gaza Humanitarian Foundation to amerykańsko-izraelska organizacja, która zyskała monopol na prowadzenie działalności humanitarnej w Strefie Gazy. Pod przykrywką pomocy kryje się jednak mechanizm prowadzenia przesiedleń i masowych zbrodni. O tym, w jaki sposób organizowane są punkty pomocowe, które okazują się śmiertelna pułapką, mówi Marek Matusiak, ekspert Ośrodka Studiów Wschodnich.” [###]

W Syrii doszło do porwania przez beduinów druzyjskiego handlarza warzywami. Wywołało to odwet tej społeczności i rozkręciła się fala przemocy. Siły rządowe wysłały dodatkowe oddziały aby przywrócić porządek, a Izrael zbombardował syryjskie siły rządowe pod pretekstem obrony druzów. Mimo, iż konflikt zdaje się przebiegać po linii religijnej, o tyle eksperci wskazują na możliwy motyw – ograniczanie przez rząd w Damaszku produkcji i przemytu narkotyków, głównie captagonu, który sprawiał sporo kłopotów państwom arabskim w regionie. Pisze o tym zarówno serwis Konflikty jak i PISM. [Konflikty], [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
Po fali walk i nalotów izraelskich udało się wynegocjować porozumienie. „Oddziały wojskowe podległe rządowi w Damaszku wycofały się z As-Suwajdy, co być może kończy kilkudniowe walki. Za bezpieczeństwo w prowincji mają odpowiadać lokalne oddziały druzyjskie. Dokładny kształt sytuacji w prowincji nie jest jasny, jednak możemy mówić o porażce politycznej rządu. Według Syryjskiego Obserwatorium Praw Człowieka w walkach zginęło około 350 osób. Możliwe jednak, iż to nie koniec problemów – beduini mają planować kolejną ofensywą przeciwko druzom.” [Konflikty]
„Burmistrz Stambułu i czołowy turecki opozycjonista, Ekrem İmamoğlu, został skazany na 20 miesięcy więzienia za obrazę i grożenie miejskiemu prokuratorowi, zgodnie z dokumentem sądowym uzyskanym przez Agence France-Presse.” Pierwszy tekst jest o wyroku na Ekremie İmamoğlu a drugi jest o wielkim kompleksie więziennym, w którym przebywa. [The Guardian #1], [The Guardian #2]
„Skutkiem trwającej wojny w Strefie Gazy jest wzmocnienie nieliberalnego charakteru rządów Benjamina Netanjahu, widoczne w procedowanych przez niego zmianach ustawodawczych. Plany uderzają m.in. w sektor pozarządowy i wolność mediów, co w połączeniu z narastającym konfliktem między rządem a innymi instytucjami państwa pogłębia kryzys polityczny i społeczny. Antydemokratyczne zmiany powinny skutkować zaostrzeniem działań dyplomatycznych ze strony UE względem izraelskiego rządu.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
„W ciągu tygodnia Benjamin Netanjahu stracił 18 miejsc w Knesecie i nie dysponuje już większością. Izrael zmierza ku wcześniejszym wyborom, ale nikomu się do nich nie spieszy. Potencjalna koalicja dzisiejszej opozycji będzie musiała zmieścić całe spektrum sceny politycznej” [OKO.press]
„Sytuacja na Bliskim Wschodzie jest daleka od stabilności. Wciąż jest wielkie napięcie na linii Izrael-Iran i Izrael-Syria. Jak na to reaguje Turcja? Ankara od dawna próbuje ustabilizować region. Tymczasem Izrael i jego działania prowadzą w innym kierunku. Jak na to reaguje Turcja? Jak wyglądają relacje Turcja-Izrael? Czy pośrednie lub bezpośrednie starcie tych państw jest realne? Na te i inne pytania odpowiada Karol Wasilewski, kierownik Zespołu Turcji, Kaukazu i Azji Centralnej.” [###]

„Prezydent Donald Trump dąży do rozwoju partnerstw z państwami arabskimi na Bliskim Wschodzie przez wzmocnienie współpracy gospodarczej z USA i wzajemne inwestycje. Administracja oddziela tę inicjatywę od kwestii normalizacji stosunków dyplomatycznych państw regionu z Izraelem i nie wiąże jej bezpośrednio z sytuacją bezpieczeństwa. Majowa wizyta Trumpa na Bliskim Wschodzie stanowiła wyraźny sygnał wzmocnienia pozycji państw arabskich w jego opartej na transakcyjności polityce zagranicznej, koncentrującej się na zrównoważeniu regionalnych partnerstw w stosunku do relacji z Izraelem.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
Jemeńscy bojownicy powiązani z rządem na uchodźstwie ogłosili, iż przechwycili 750 ton uzbrojenia, które miało trafić do Hutich. Na opublikowanych materiałach widać uzbrojenie pochodzenia Irańskiego. Ani Huti, ani strona irańska nie skomentowały informacji o przechwyceniu transportu. [AP News]
W Iraku doszło do pożaru w nowym centrum handlowym w mieście Al-Kut, we wschodnim Iraku. Zginęło ponad 60 osób, a pożar ten wpisuje się na niekrótką listę pożarów w Iraku, gdzie na jaw wychodzą bardzo słabe standardy budownictwa. [The Guardian]

Azja

W Japonii odbędą się wybory uzupełniające w ten weekend i skrajnie prawicowa partia zyskuje w sondażach. Dlaczego strasznie migrantami przynosi efekty także w Japonii pisze Reuters. Za to CNN pisze on tym jak rząd utworzył specjalną grupę zadaniową do radzenia sobie z obcokrajowcami. [Reuters], [CNN]
„Władze Kambodży kontynuowały zintensyfikowaną kampanię przeciwko internetowym centrom oszustw, aresztując co najmniej 500 podejrzanych w dwóch prowincjach w czwartek i piątek, powiedział krajowy minister informacji.” [AP News]
„Ponad 120 osób zginęło w Pakistanie z powodu incydentów związanych z klimatem w ciągu ostatnich trzech tygodni, gdy kraj przygotowuje się na nadejście pory monsunowej.” [Al-Dżazira]
Po prawie dekadzie niespełnionych obietnic i zawiedzionych nadziei, 15 lipca Tesla otworzyła swój pierwszy salon w Bombaju, zaznaczając wejście pioniera pojazdów elektrycznych na trzeci co do wielkości rynek motoryzacyjny na świecie.„ O długiej historii Tesli w Indiach (a adekwatnie jej braku) pisze [Rest of World].

Afryka

Lokalne wybory realizowane są w Togo. Czy 100 latek będzie prezydentem Kamerunu? Francja wycofała wojsko z Senegalu.

„Rząd maleńkiego, śródlądowego afrykańskiego kraju Eswatini potwierdził, iż przyjął pięć osób deportowanych ze Stanów Zjednoczonych pod rządami prezydenta Donalda Trumpa.” jeżeli chcecie dowiedzieć się więcej o Eswatini to AP News ma krótką ściągawkę najważniejszych informacji o tym państwie. [AL-Dżazira], [AP News]
„Według sudańskich aktywistów, paramilitarne Siły Szybkiego Wsparcia (RSF) zabiły prawie 300 osób w atakach w stanie Kordofan Północny, które rozpoczęły się w sobotę.” W Sudanie ciągle niespokojnie i giną ludzie. [The Guardian]
„Czy Traore uratuje Burkina Faso czy skończy jak Sankara?” Przeciętny zjadacz chleba nie jest pewny gdzie leży Burkina Faso, nie wie kim jest Traore i nie ma pojęcia kim był Sankara – dla chcących zgłębić temat polecamy podcast Za Rubieżą. [###]

Jeśli zastanawialiście się z czego żyją ludzie w Burkina Faso to Za Rubieżą ma odcinek także o tym. [###]

Janusz Waluś jest w Polsce i można się obawiać, iż będzie się pojawiał w przestrzeni publicznej co jakiś czas bo mediaworkerzy mogą myśleć, iż wygenerują w ten sposób więcej klików. My jednak chcemy wrócić do tego co zrobił w RPA – morderstwa Chrisa Haniego. A choćby wcześniej, do opisu postaci Chrisa Haniego ponieważ w Polsce jego obraz jest zwykle dość jednowymiarowy. Tadeusz Michrowski rozpoczął cykl tekstów właśnie o Hanim i tym co go ukształtowało. [Tadeusz Michrowski]
Kto wybierze kolejnego prezydenta Republiki Środkowej Afryki? Mieszkańcy? Niektórzy działacze opozycyjni uważają, iż rola Rwandy i Rosji w kształtowaniu tego co dzieje się w ich kraju jest zdecydowanie zbyt duża. Jak wygląda sytuacja w tym kraju i czy obecny prezydent zostanie na stanowisku po kolejnych wyborach? O tym właśnie pisze The Guardian. [The Guardian]

Ameryka Łacińska

Ustawa mająca na celu zmianę przepisów dotyczących ochrony środowiska w Brazylii została przyjęta przez niższą izbę parlamentu w czwartek, co spotkało się z krytyką ze strony ministry środowiska, która zasugerowała możliwość prezydenckiego weta. Ponieważ ustawa została już przyjęta przez Senat w maju, trafi teraz do prezydenta Luiza Inacio Luli da Silvy, który uważa się za obrońcę środowiska i jeszcze w tym roku będzie przewodniczył pierwszym rozmowom klimatycznym ONZ, znanym jako COP30, które odbędą się w Amazonii. Lula może zatwierdzić projekt, zawetować go w całości lub zawetować tylko niektóre jego fragmenty. [AP News]
Jeśli Donald Trump myślał, iż to jak stanie w obronie Jaira Bolsonaro to poprawi perspektywy byłego prezydenta oskarżanego o próbę przeprowadzenia zamachu stanu, to się głęboko mylił. Trudno powiedzieć czy działania Trumpa wpłyną na niezależne sądownictwo ale na pewno nie przysporzą byłem brazylijskiemu prezydentowi sympatii opinii publicznej. [The Guardian]
„W Urugwaju, gdzie na każdą osobę przypadają trzy krowy, czyli najwięcej na świecie, bydło było źródłem dumy narodowej i wielkich pieniędzy. Jak to więc możliwe, iż bez śladu wyparowało 700 tys. sztuk, doprowadzając do największego skandalu finansowego od lat?” [###]

Ameryka Północna

W Stanach Zjednoczonych Donald Trump musi się bronić przed gniewem wielu swoich wyborców, którzy są rozczarowani tym, iż po nakręcaniu tematu listy klientów Jeffrey'a Epsteina teraz nagle administracja Trumpa twierdzi, iż żadnej listy nie ma i nie jest ważna sprawa. Chociaż nie tylko to wydarzyło się w Stanach Zjednoczonych to był to bardzo istotny temat ostatniego tygodnia. The Guardian ma dla Was listę ważnych artykułów z tego okresu i zapewniamy, iż nie wszystkie dotyczą listy Epsteina. [The Guardian]
Jak tam łapanki i deportacje przeprowadzane przez amerykańskie służby migracyjne? NPR ma tekst o tym jak to uchodźca deportowany do Bhutanu stał się bezpaństwowcem. Military Times pisze o przypadku byłego wojskowego, amerykańskiego obywatela który został brutalnie zatrzymany przez służby migracyjne. [NPR], [Military Times]
W Stanach Zjednoczonych sądy właśni zabiły dwa pomysły związane z administracją Bidena. Pierwszy to było usunięcie długów związanych z rachunkami za leczenie z ocen dotyczących stabilności finansowej o czym pisze NPR. Drugi to było zobowiązanie firm do udostępnienia klientom metody rezygnacji z subskrypcji tak prostej jak zapisanie się do niej. [NPR], [WIRED]
„Kiedy tak zwany Departament Efektywności Rządowej (DOGE) pojawił się w Internal Revenue Service [agencji zajmującej się ściąganiem podatków – przyp. red.] na początku tego roku, liderzy grupy zapewniali pracowników, iż bezpłatne narzędzie agencji do składania zeznań podatkowych, Direct File, zostanie oszczędzone przed cięciami. Ale zaledwie kilka dni po spotkaniu z lobbystami producentów systemu podatkowego, ukochane narzędzie zostało przeznaczone do usunięcia ja wiele źródeł zaznajomionych ze sprawą przekazało WIRED.” [WIRED]

Oceania

Nowa Kaledonia zostanie państwem ale pozostanie częścią Francji. Czy rozwiąże to istniejące problemy? Czy środowiska domagające się niepodległości są zadowolone? Trudno udzielić jednoznacznej odpowiedzi. [The Guardian], [Radio New Zealand], [###]

Ekonomia i gospodarka

„Globalni giganci branży przewozów pasażerskich, tacy jak Uber, Grab i Bolt, są dalecy od osiągnięcia swoich celów w zakresie pojazdów elektrycznych, a poziom ich wykorzystania nie przekracza 1% pomimo publicznych obietnic. Rynki rozwijające się mają wysokie koszty, słabą infrastrukturę i bariery finansowe, co spowalnia elektryfikację, choćby gdy pojawiają się lokalne innowacje.” [Rest of World]
„W erze rozwoju technologicznego próby zakłócenia procesów wyborczych w państwach europejskich stały się już w zasadzie normą. O tym, jakimi narzędziami posługują się cyberprzestępcy, jakie mają cele i jak możemy się bronić przed ich atakami Sara Nowacka rozmawia z Aleksandrą Wójtowicz.” [###]

„Kilka dni po tym, jak skandal związany z antysemityzmem czatbota Grok wstrząsnął X, miliarder Elon Musk wprowadził do Groka dwie animowane postacie, które próbują przekonać użytkowników do rozmów o charakterze seksualnym lub z przemocowym.” [NBC News]

Nauka i technologia

„Jurassic World: Odrodzenie to najnowsza odsłona serii Jurassic Park. I chociaż paleontolog Matt Lamanna kochał dinozaury – i serię Jurassic Park – przez całe życie, twierdzi, iż niektóre filmy są bardziej poprawne niż inne. Więc jak dokładne są dinozaury zaprezentowane w najnowszym filmie?” [###]

Zastanawialiście się kiedyś ile się spala kalorii podczas ultramaratonu górskiego? Albo czy zwiększone spalanie kalorii kończy się wraz z końcem zawodów? jeżeli takie rzeczy Was interesują to polecamy tekst z serwisu Outside właśnie o tym. Opiera się on na nowym badaniu, w którym użyto specjalnej wody do mierzenia zużycia kalorii przez dwóch uczestników ultramaratony górskiego. [Outside]
„Wariant genu, o którym wiadomo, iż zwiększa ryzyko choroby Alzheimera, sprawia, iż ludzie są również podatni na wiele innych zaburzeń mózgu związanych z wiekiem, od choroby Parkinsona po chorobę neuronów ruchowych. Wariant genu, wersja apolipoproteiny E zwana APOE ε4, wytwarza odrębny zestaw białek, które przyczyniają się do przewlekłego stanu zapalnego, wynika z analizy wykorzystującej największą bazę danych proteomiki chorób neurodegeneracyjnych.” [Nature]
„Pierwsze lasery zaprezentowano w latach 60. XX wieku. Zaraz potem pojawiły się pomysły na zastosowanie ich w celach wojskowych. Jak na razie lasery małej mocy znalazły zastosowanie w dalmierzach, łączności i jeszcze w kilku pokrewnych dziedzinach, jak na przykład lidar. Niszczenie na masową skalę wrogich obiektów promieniem lasera wielkiej mocy udało się wdrożyć tylko w filmach fabularnych, pobudzających wyobraźnię widzów.” Dlaczego zatem tak trudno stworzyć skuteczny laser bojowy? [Konflikty]
„Jak mózg budzi się ze snu? Badanie ponad 1000 wybudzeń ze snu ujawniło dokładnie, w jaki sposób mózg pobudza się podczas przejścia do stanu czujności – odkrycie, które może pomóc w radzeniu sobie z bezwładnością snu, sennością, którą wiele osób odczuwa po naciśnięciu przycisku drzemki.” [Nature]
„Tomografia komputerowa kojarzy się powszechnie z medycyną. Wiemy, iż można za jej pomocą zobrazować na przykład jamę brzuszną albo klatkę piersiową i znaleźć nietypowe, chorobliwe struktury. Ale czy wiecie, iż tomografem bada się też przeróżne przedmioty? Cel jest taki sam. – Pozwala nam to narzędzie badać budowę wewnętrzną różnych obiektów bez ich niszczenia – tłumaczy mój dzisiejszy gość, dr hab. inż. Jacek Tarasiuk, profesor Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej.” [###]

Idee, kultura, społeczeństwo

Dlaczego niektóre słowa ciągle są „niepoprawnie” wypowiadane? I czy naprawdę jest coś takiego jak „niepoprawna” wymowa? [###]

Jeśli jesteście czytelnikami Tygodnika Neuropa to na pewno jesteście ciekawi jak i dlaczego ryż stał się tak powszechną częścią ludzkiego jadłospisu. [###]

Idź do oryginalnego materiału