Wydanie 244, 5.07.2025

23 godzin temu

Na fale upałów polecamy przebywanie w cieniu, unikanie bezpośredniego działania promieni słonecznych, odpowiednie nawadnianie się, korzystanie z kremów z filtrem oraz lekturę Tygodnika Neuropa.

Jeśli podoba się Wam nasza praca to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu.

Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową - wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.

Polska

Wiedzieliście, iż Polska właśnie zakończyła prezydencję w Radzie Unii Europejskiej? Już wiecie.

„Dzisiaj kończy się rotacyjne półroczne przewodnictwo Polski w Radzie Unii Europejskiej. Udało nam się przekierować uwagę Unii na bezpieczeństwo, które było priorytetem naszej prezydencji, a może przegraliśmy z szantażującym pozostałe unijne państwa Viktorem Orbánem?” [Euractiv]
„Polska strona podkreśla wypracowany kompromis w sprawie pakietu farmaceutycznego podczas przewodzenia Radzie UE. Do tej pory działania podejmowały kolejne państwa i nikomu się to nie udało. My pokazaliśmy perspektywę pacjenta, co wpłynęło na zmianę mentalności w państwach członkowskich – zdradza wiceminister zdrowia Katarzyna Kacperczyk.” [Rynek Zdrowia]
Jeśli jednak wolicie wersję słuchaną, to polecamy materiał Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych gdzie Jolanta Szymańska, koordynatorką programu Unia Europejska, opowiada o bilansie prezydencji. O tym co chcieliśmy zrobić, co się udało, na co zabrakło czasu, a co nie wyszło. [###]

Kryzys migracyjny bez migrantów

„Nad Odrą trwa właśnie rekreacyjne polowanie na ludzi. Jak do tego doszło? Histeria i odczłowieczanie uchodźców osiągnęły już taki poziom, iż sam ich widok sprawia, iż Polak trzęsie się jak osika.” [Krytyka Polityczna]
„Premier twierdzi, iż powodem czasowego przywrócenia kontroli na granicy z Niemcami jest zwiększona częstotliwość zawracania przez niemiecką straż graniczną osób, które chciały przedostać się do Niemiec, ale odmówiono im wjazdu. A może Donald Tusk uległ prawicowej demagogii?” [OKO.press]
Doniesienia z putinowskiej Polski ma kilka wpisów na temat tego co dzieje się na naszej zachodniej granicy. Wrzucamy Wam dwa, które są najciekawsze ale zawsze możecie sami zobaczyć co jeszcze ma na facebookowym profilu.
- [O "obywatelskich patrolach" na przejściach granicznych z Niemcami.]
- [O tych co zrównują "patrole obywatelskie" z działaniami aktywistów na pograniczu białoruskim. Że to niby jedno i to samo.]
„Premier Donald Tusk ogłosił wprowadzenie czasowych kontroli na granicy polsko-niemieckiej i polsko-litewskiej. Jednocześnie na granicach samozwańcze grupy – Ruch Obrony Granic Roberta Bąkiewicza i Patrole Obywatelskie – wchodzą w rolę służb państwowych. Zarówno działania premiera, jak i opozycji (PiS-u, Konfederacji, Bąkiewicza) mają drugie polityczne dno. Otóż na początku lipca 2025 zaczęła się kolejna kampania wyborcza. ” [###]

Profesor Matczak, znany szerzej jako Tata Maty, bierze na tapet jak 3 największe (w sondażach) partie polityczne definiują swoich wrogów (na podstawie wypowiedzi ich polityków). PiS i KO wskazują na siebie nawzajem, Konfederacja za to wskazuje na szereg zagrożeń, jednak brakuje tam Rosji. Zarówno Konfederacja jak i PiS straszą ideologiami, które wskazują na zagrożenie. Z kolei KO, wskazuje na postacie czy partie, nie mówi jednak o ideologiach. Mowa jest też o kryzysie na granicy, którego de facto nie ma. Kolejnym tematem jest język pogardy dla ludzi o innym niż oczekiwany kolor skóry, który przelewa sie przez internet, a także przez usta ubranego w garnitur i ładnie uczesanego Krzysztofa Boska, którego nie sposób nie nazywać neofaszystowskim. [###]

Oraz pozostałe wiadomości z działu Polska:

„Informacje, często podane w dramatycznym sosie, o spotkaniach wilka z człowiekiem budzą przerażenie czytelników i gwałtownie rozchodzą się w sieci. Dr hab. Sabina Nowak, profesorka Uniwersytetu Warszawskiego, badaczka dużych drapieżników, wiceprzewodnicząca Państwowej Rady Ochrony Przyrody i członkini Large Carnivore Initiative for Europe IUCN od lat sprawdza, w jakim stopniu te doniesienia mają oparcie w rzeczywistości. Dociera do bezpośrednich świadków i wykorzystuje wiedzę o zachowaniach wilków, żeby lepiej zrozumieć przebieg zdarzeń.” [Onet/Dzikie Życie]
„Trybunał Konstytucyjny orzekł, iż rozporządzenie MEN, przewidujące, iż od 1 września religia lub etyka będą się odbywać w szkołach w wymiarze jednej godziny tygodniowo, jest niezgodne z konstytucją. — To jest próba destabilizacji systemu oświaty, gdzie grupa udająca trybunał, wraz z biskupami, podważa działanie rządu – mówi Onetowi ministra edukacji Barbara Nowacka. Zapowiada, iż rząd nie uzna orzeczenia TK.” [Onet]
„Sędzia Trybunału Konstytucyjnego Krystyna Pawłowicz poinformowała w środę, iż złożyła wniosek z prośbą o przeniesienie w stan spoczynku.” [TVN24]
„Mieszkańcy Warszawy wskazali projekty do realizacji w ramach budżetu obywatelskiego. Wybrano 551 pomysłów z ponad 1370. Wśród nich znalazła się instalacja tęczy na placu Zbawiciela, zgłaszana kilkukrotnie w poprzednich edycjach.” Oczywiście prawica już zapowiedziała, iż tęczy pewnie coś się stanie. [TVN24]
„»Pana Cenckiewicza postrzegam bardziej jako zacietrzewionego historyka-polityka« – stwierdził poseł Polski 2050 Sławomir Ćwik, odnosząc się do przyszłego szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego Sławomira Cenckiewicza. Jak powiedział, szefem BBN powinna zostać osoba bardziej wyważona. Cenckiewicz w tej chwili nie dysponuje ważnymi poświadczeniami bezpieczeństwa, które umożliwiałyby mu legalny dostęp do informacji niejawnych Polski, NATO i Unii Europejskiej. ” [RMF24]

Wojna w Ukrainie

Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia Ośrodek Studiów Wschodnich: [Rosjanie wkraczają do obwodu dniepropetrowskiego. 1224. dzień wojny]
„Pentagon wstrzymał dostawy niektórych pocisków przeciwlotniczych i innej precyzyjnej amunicji do Ukrainy z powodu obaw, iż amerykańskie zapasy broni spadły zbyt nisko.” Mhmmmm zwłaszcza zapasy tej amunicji, która już nie jest wykorzystywana w amerykańskiej armii. [Politico]
„Niewyjaśniona śmierć czołowego rosyjskiego dyrektora ds. ropy naftowej w dniu 4 lipca podsyca ponowną kontrolę nad rosnącą liczbą wysoko postawionych rosyjskich urzędników i biznesmenów, którzy zginęli w tajemniczych okolicznościach, w szczególności wypadli z okien.” [Kyiv Independent]
„W dzisiejszym – specjalnym – odcinku naszego podcastu zapraszamy na rozmowę o zamrożonych rosyjskich aktywach. Szymon Zaręba opowiada o politycznych, prawnych i ekonomicznym wyzwaniach, które blokują decyzję państw zachodnich, by skonfiskować i wykorzystać rosyjskie pieniądze ulokowane w zagranicznych bankach.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych], [###]
„Od początku wojny rosyjsko-ukraińskiej obserwujemy powrót jednośladów do łask w wojskach lądowych. Początkowo prym wiedli tutaj Ukraińcy, jednak w ciągu ostatniego roku na czoło wysunęli się Rosjanie, prowadzący ataki w stylu ”Mad Maxa„. Wiele jednostek organizuje pododdziały szturmowe korzystające z motocykli i quadów, a rosyjskie ministerstwo obrony zdaje się wiązać duże nadzieje z nową taktyką. Natomiast po stronie ukraińskiej panuje sceptycyzm.” Czym wywołany jest ukraiński sceptycyzm? Większą troską o przeżywalność własnych żołnierzy. [Konflikty]

Europa

„Po kwartalnym poślizgu KE rzuca rękawicę sceptykom, proponując 90% redukcję CO2 do 2040 roku, za cenę nowych ulg dla przemysłu. Do dziś UE osiągnęła 37% redukcji. Czas na twarde negocjacje w gronie państw Unii i w Parlamencie.” [Wysokie Napięcie]
„Morze Bałtyckie to jeden z głównych teatrów działań NATO. Liczne zagrożenia, najważniejsze położenie geograficzne i znaczenie logistyczne sprawiają, iż akwen stoi w centrum uwagi wielu formatów na rzecz bezpieczeństwa. O tym, dlaczego Bałtyk jest tak istotny i jak sojusznicy dbają o bezpieczeństwo na jego wodach, mówią Justyna Rotkowska i Piotr Szymański.” [###]
„Czy przeciętny obywatel nadąża jeszcze za światem nauki i technologii? Czy rozumie, jak działa sztuczna inteligencja, komu służą badania medyczne, i jak powstają decyzje o wdrażaniu nowych rozwiązań w zdrowiu, energetyce czy środowisku? Najnowszy raport Special Eurobarometer 557 pokazuje, iż w Europie świadomość naukowa jest umiarkowana – ale w Polsce zdecydowanie poniżej średniej. Polacy nie ufają nauce, a ponad połowa społeczeństwa uważa, iż jest ona zbędna w codziennym życiu.” [Obserwator Gospodarczy]
„Każdy, kto zapali papierosa na plaży lub w parku publicznym we Francji, będzie od niedzieli łamał prawo zgodnie z nowymi przepisami mającymi na celu ochronę dzieci przed zagrożeniami związanymi z biernym paleniem.” [The Guardian]
„W Czechach stanęły tramwaje, pociągi i metro. Nie działają bankomaty, a strażacy uwalniają osoby uwięzione w windach. Przyczyny awarii na razie nie są znane.” [OKO.press]
„Sahra Wagenknecht, liderka Sojuszu Sahry Wagenknecht, zasygnalizowała, iż jest otwarta na rozmowy polityczne ze skrajnie prawicową Alternatywą dla Niemiec.” Jedyne zaskoczenie, iż tyle to trwało. W końcu idąc do ostatnich wyborów parlamentarnych w Niemczech obydwie partie konkurowały o prawie ten sam elektorat. [Euractiv]
„Skrajnie prawicowe ugrupowania w Niemczech coraz częściej atakują osoby LGBTQ+ w ramach systematycznych działań mających na celu zdobycie popularności i pozyskanie nowych członków.” [Politico]
„Pod płomieniami tęczowych flag i wśród krzyku buntu, wielkie tłumy zebrały się w stolicy Węgier, Budapeszcie, na 30. dorocznym marszu Pride – wydarzeniu, które w tym roku odbywa się zarówno jako święto, jak i protest.” Mimo zakazu przemarsz się odbył. Możecie zobaczyć kilka zdjęć oraz przeczytać o tym w materiale CNN. [CNN]
„Zaledwie pół godziny jazdy od Marbelli znajduje się La Zagaleta, jeden z najbardziej ekskluzywnych parków willowych nie tylko w Hiszpanii, ale w całej Europie. Otoczony ogrodzeniem, chroniony przez uzbrojonych ochroniarzy, wyposażony w korty golfowe i tenisowe, stajnie jeździeckie, lądowiska dla helikopterów i inne fantazyjne elementy, 900-hektarowy teren jest domem dla około 200 luksusowych willi. Według hiszpańskiej agencji nieruchomości, pewien węgierski miliarder jest również zainteresowany wartym 20 mln euro budynkiem w La Zagaleta.” Redakcja VSquare zadał pytanie kilkorgu najbogatszym Węgrom, czy właśnie oni są potencjalnymi kupcami. Dlaczego o tym piszemy, zastanawiacie się? Bo węgierscy miliarderzy swoje bogactwo zawdzięczają powiązaniom z władzą, a w La Zagaleta znajduje się posiadłośc, która wg doniesień, należy do Władimira Putina, który oczywiście nabył ją poprzez “słupa”. Kto zatem chce być jego sąsiadem? [VSquare]
„Węgry po 1989 r. Od komunizmu do demokracji nieliberalnej. Dr Dominik Héjj. (...) [Orban] wprowadził wiele programów wsparcia rodziny, ale to nie poprawiło wskaźnika dzietności na Węgrzech. Najnowsze dane Europejskiego Urzędu Statystycznego wskazują na Węgry jako najbiedniejsze państwo Unii Europejskiej? (...) Jakie działania węgierskiego rządu wpływają antagonizująco na relacje z sąsiadami? Jak Viktor Orbán rozumiane chrześcijaństwo?” [###]

„Izolacja Gruzji pogłębia się od zeszłorocznych wyborów parlamentarnych. Państwa europejskie i USA wprowadzają sankcje na gruzińskie władze za represje wobec trwających od tego czasu antyrządowych demonstracji oraz zwalczanie organizacji pozarządowych, wolnych mediów i opozycji. W związku z odwrotem od współpracy z USA i UE Gruzja popada w coraz większe faktyczne uzależnienie od Rosji i Chin.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]

Kultura Liberalna poświęciła swoje najnowsze wydanie nieustającym protestom w Serbii. jeżeli nie pamiętacie co tam dokładnie się dzieje to wstępniak jest świetnym przypomnieniem sytuacji w kraju jak i spisem tekstów jakie możecie o tym tam przeczytać. „Czy Europa zauważy wytrwałość młodych Serbów?” [Kultura Liberalna]

Bliski i Środkowy Wschód

Jedynie w ostatni poniedziałek w Strefie Gazy zginęło 74 Palestyńczyków. Są to ofiary głównie ataku na popularna kawiarnię w nadmorskim pasie Gazy, jak ównież ofiary ataku na osoby chcące zdobyć żywność. [AP News]
Gazańskie ministerstwo zdrowia podaje informacje o ponad 55 tysiącach osobach, które zginęły w wyniku izraelskiej operacji. Są to liczby, które są podważane ze względu na fakt powiązania organów cywilnych Strefy Gazy z Hamasem. Naukowcy próbują niezależnie oszacować tę liczbę korzystając z metod pośrednich. Najnowsze badanie mówi, iż sumarycznie zginąć mogło już choćby 80 tysięcy ludzi. [DW]
Hamas ogłosił w piątek, iż udzielił „pozytywnej” odpowiedzi na najnowszą propozycję zawieszenia broni w Strefie Gazy, ale stwierdził, iż potrzebne są dalsze rozmowy na temat szczegółów wdrożenia go w życie. Nie jest jasne, czy oświadczenie Hamasu oznaczało, iż zaakceptował propozycję prezydenta USA Donalda Trumpa dotyczącą 60-dniowego zawieszenia broni. Hamas domagał się gwarancji, iż początkowy rozejm doprowadzi do całkowitego zakończenia wojny, która trwa już prawie 21 miesięcy. Trump naciskał mocno na zawarcie umowy, a premier Izraela Benjamin Netanjahu ma odwiedzić Biały Dom w przyszłym tygodniu, aby omówić umowę. [AP News]
Czy po tym gdy ucichły bomby do głosu dojdzie dyplomacja? Wysłannik Białego Domu ds. Bliskiego Wschodu, Steve Witkoff, zapowiedział spotkanie z irańskim ministrem spraw zagranicznych Abbasem Aragczi w Oslo już w nadchodzącym tygodniu. Tematem rozmów będzie oczywiście irański program jądrowy. [Axios]
AP News przygotowało fotoreportaż z Iranu, opowiadający o wojnie z Izraelem z perspektywy zwykłych ludzi. Od strachu i niepokoju po próby normalnego życia. [AP News]
Władze Austrii deportowały w czwartek skazanego Syryjczyka do Syrii. Jest to pierwsza deportacja z UE od czasu upadku prezydenta Baszara al-Asada w grudniu ubiegłego roku. Według austriackiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych jest to pierwsza taka deportacja od około 15 lat. Grupy praw człowieka ostrzegały, iż ten ruch może stanowić precedens dla innych państw UE w obliczu rosnących nastrojów antyimigracyjnych. Austria, w której mieszka prawie 100 000 Syryjczyków, w grudniu 2024 roku, po upadku Asada wstrzymała procedury azylowe dla Syryjczyków. Następnie wszczęła procedury mające na celu cofnięcie statusu około 2900 uchodźców i wstrzymując procedurę łączenia rodzin. [Politico]
Pożary roślinności szaleją w tej chwili w Turcji, a także w północnej Syrii. Aby pomóc swojemu południowemu sąsiadowi, tureckie władze wysłały samoloty pożarnicze, a także wozy strażackie na pomoc Syrii. [AP News]
Afgańscy migranci i uchodźcy nie mają lekko w państwach ościennych swojej dawnej ojczyzny. Najpierw masowe deportacje wdrożył Pakistan, a teraz robi to Iran. Oba kraje deportują grupy o tej samej religii i często niemal tożsamej etniczności. Wielu z irańskich Afgańczyków urodziło się już w Iranie, nie mają jednak prawa do obywatelstwa mimo, iż czasami mieszkają tam od dekad. Dodatkowo, po wojnie izraelsko-irańskiej Afgańczycy są oskarżani o bycie szpiegami Izraela. W efekcie, ponad 250 tysięcy Afgańczyków opuściło Iran tylko w czerwcu, a około 700 tysięcy od początku roku. [BBC]

Azja

„Po doniesieniach czeskiego wywiadu, iż chińscy urzędnicy planowali zainscenizować kolizję samochodową podczas zeszłorocznej wizyty w Pradze wiceprezydentka Tajwanu powiedziała, iż nie da się zastraszyć.” [The Guardian]
„Tajwan rozwija morską energetykę wiatrową, aby zasilić swoje fabryki półprzewodników. Kluczowa rola wyspy w łańcuchu dostaw technologii sztucznej inteligencji komplikuje geopolityczne aspiracje Pekinu. Boom na morską energetykę wiatrową i kablową stworzył nowy rynek pracy dla inżynierów.” [Rest of World]
„Trybunał Konstytucyjny Tajlandii zawiesił premier Paetongtarn Shinawatrę, która znalazła się pod rosnącą presją, by podać się do dymisji w związku z wyciekiem jej rozmowy telefonicznej z byłym przywódcą Kambodży Hun Senem.” [BBC]
„Czy Paetongtarn, trzecia premier z rodziny Shinawatra, zostanie odsunięta od władzy, tak jak jej ojciec Thaksin i ciotka Yingluck? A jeżeli historia jest jakimś przewodnikiem, to czy w Tajlandii dojdzie do kolejnego zamachu stanu?” [###]

Problemy zawieszonej premierki Tajlandii zaczęły się od rozmowy z Kambodżańskim politykiem w sprawie konfliktu na granicy. O co adekwatnie chodzi w tym sporze? Właśnie o tym mówi dr Barbara Kratiuk z Uczelni Vistula w tym odcinku podcastu Podróż bez Paszportu. Podcast został nagrany zanim premierka została zawieszona. [###]

Na froncie walki o “metale ziem rzadkich” Chiny mają sporą przewagę nad resztą świata. Czy jednak prace japońskiego naukowca, Masato Sagawy, mogą osłabić rolę Chin w produkcji nowoczesnych magnesów poprzez redukcję znaczenia pierwiastka jakim jest dysproz? [The Wire China]

Afryka

„Dwóch wschodnioafrykańskich aktywistów twierdzi, iż planuje pozwać rząd Tanzanii za nielegalne przetrzymywanie i torturowanie podczas majowej wizyty wspierającej opozycyjnego polityka.” O tym czego miał się dopuścić rząd Tanzanii informuje The Guardian. [The Guardian]
„Władze wojskowe Mali przyznały przywódcy zamachu stanu Assimi Goicie pięcioletni mandat prezydencki, odnawialny ”tyle razy, ile to konieczne„ i bez konieczności przeprowadzania wyborów. Tymczasowy parlament kraju zatwierdził ten ruch w czwartek, otwierając Goicie drogę do kierowania Mali co najmniej do 2030 roku.” [Al-Dżazira]
„27 czerwca w Waszyngtonie ministrowie spraw zagranicznych Demokratycznej Republiki Konga (DRK) i Rwandy podpisali porozumienie pokojowe osiągnięte pod auspicjami USA. Opiera się ono na formule »bezpieczeństwo za minerały«. Choć niesie obietnicę rozwoju dzięki powiązaniu gospodarek DRK, Rwandy i USA w sektorze wydobywczym, szanse na jego pełne wdrożenie są niewielkie.” Chociaż pisaliśmy już o porozumieniu pomiędzy DRK i Rwandą to mamy dla Was teraz analizę PISM. [Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych]
„Przemawiając na konferencji prasowej w Kigali w piątek, Kagame powiedział, iż Rwanda pozostaje zaangażowana w porozumienie, ale kwestionował, czy Kinszasa dotrzyma swojej części umowy.” [Al-Dżazira]

Ameryka Łacińska

„Oczekuje się, iż w niedzielę Surinam wybierze swoją pierwszą kobietę na prezydenta, kongresmenkę i lekarkę Jennifer Geerlings-Simons, lat 71, która, jak się okazało po decyzji w tej chwili rządzącej partii, wystartuje bez kontrkandydata.” [The Guardian]
„Haitańskie gangi zyskały »niemal całkowitą kontrolę« nad stolicą, a władze nie są w stanie powstrzymać eskalacji przemocy w całym niemal upadłym karaibskim kraju - informują wysocy rangą urzędnicy ONZ.” [AP News]
„Organizacje LGBTIQ+ w Salwadorze wykorzystują technologię do ochrony siebie i tworzenia zapisów trwających w kraju autorytarnych eskalacji przeciwko ich społeczności. Nie obywa się to bez ryzyka.” WIRED ma interesujący reportaż omawiający zarówno sytuację w Salwadorze jak i nowe technologie. [WIRED]
„Administracja Trumpa odwołała w czwartek swojego Chargés d'Affaires, będącego najwyższym rangą dyplomatą w Kolumbii, w celu przeprowadzenia »pilnych konsultacji« po ostatnich komentarzach prezydenta Kolumbii, który zdawał się kwestionować stanowisko USA w sprawie rzekomego planu usunięcia go z urzędu.” Kolejny raz niespokojnie pomiędzy Kolumbią a Stanami Zjednoczonymi. [AP News]
„Prezydent Brazylii, Luiz Inácio Lula da Silva, zrezygnował ze spotkania w cztery oczy z prezydentem Argentyny, Javierem Milei, podczas podróży do Buenos Aires, zamiast tego wybierając wizytę u politycznej rywalki Milei, byłej prezydent Cristiny Fernández de Kirchner, która przebywa w areszcie domowym.” [The Guardian]

Ameryka Północna

„Ustawa o polityce wewnętrznej Trumpa zmierza na jego biurko, co oznacza historyczne federalne nakłady na agencję migracyjną. Izba Reprezentantów przyjęła w czwartek »wielką, piękną ustawę« Trumpa, dotrzymując tym samym narzuconego przez prezydenta terminu 4 lipca.” Co jeszcze jest w tej ustawie i jakie będą jej skutki opisuje NPR. [NPR]
„Elon Musk, na swojej platformie społecznościowej X, rozważał/przedstawił ideę trzeciej partii, która rywalizowałaby z dwoma głównymi – Demokratami i Republikanami – w polityce Stanów Zjednoczonych.” Wygląda na to, iż spór Muska z Trumpem doczekał się części drugiej, a przyczynkiem do tego jest wspomniana wcześniej »wielka, piękna ustawa«. [Al-Dżazira]
Przez dziesięciolecia Departament Sprawiedliwości Stanów Zjednoczonych wykorzystywał narzędzie do wykrywania byłych nazistów, którzy kłamali, by stać się obywatelami amerykańskimi: prawo, które pozwalało departamentowi denaturalizować lub odbierać obywatelstwo przestępcom, którzy fałszowali swoje akta lub ukrywali swoją nielegalną przeszłość. (...) Zgodnie z notatką wydaną przez Departament Sprawiedliwości w zeszłym miesiącu, prawnicy powinni ukierunkować swoje działania denaturalizacyjne na znacznie szerszy zakres osób – każdego, kto może »stanowić potencjalne zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego«. Co za chichot historii. [CNN]
Administracja Donalda Trumpa ogłosiła, iż otworzy obóz koncentracyjny dla osób, które mają zostać deportowane (przypominamy, iż służby migracyjne zatrzymują także amerykańskich obywateli). Ale Trump będący Trumpem stwierdził, iż potrzeba bardziej chwytliwej nazwy i wymyślił „Aligator Alcatraz”. O tym co wiemy o tym projekcie pisze CNN. [CNN #1], [CNN #2]
„Kilmar Abrego Garcia, którego nielegalna deportacja przez administrację Trumpa przyciągnęła uwagę całego kraju, przedstawia teraz mrożącą krew w żyłach relację ze swojego złego traktowania w salwadorskim więzieniu, twierdząc, iż cierpiał z powodu »ciężkich pobić«, braku snu, niedożywienia i innych form tortur z rąk swoich strażników.” Kiedyś amerykanie bez procesu zamykali w zagranicznych obozach osoby podejrzane o terroryzm, a teraz wystarczy podejrzenie bycia migrantem. Oczywiście władze Salwadoru zaprzeczają doniesieniom o torturach. [Politico], [The Guardian]
„To burzliwy czas dla praw autorskich w Stanach Zjednoczonych, z dziesiątkami potencjalnie wstrząsających gospodarką procesów sądowych dotyczących praw autorskich związanych ze sztuczną inteligencją. Jest to również najbardziej burzliwy moment w historii amerykańskiego urzędu ds. praw autorskich. Opisywany jako »senny« w przeszłości, Urząd Praw Autorskich nabrał nowego znaczenia podczas boomu AI, wydając najważniejsze orzeczenia dotyczące AI i własności intelektualnej. Od ponad miesiąca nie ma również kierownika.” [WIRED]
„Przewodniczący Federalnej Komisji Łączności Brendan Carr podjął decyzję o zezwoleniu zakładom karnym i aresztom na pobieranie wysokich opłat za usługi telefoniczne co najmniej do 2027 r., opóźniając wdrożenie limitów stawek zatwierdzonych w ubiegłym roku, kiedy FCC miała większość Demokratów.” jeżeli zastanawiacie się po co więźniom rozmowy telefoniczne, zastanówcie się nad tym co ma ich przekonać do tego żeby po wyjściu z więzienia nie wrócić do działalności przestępczej. [ArsTechnica]
„Elon Musk chciał, by ustawodawcy w Teksasie nowe regulacje prawne, by osoby latające dronami lub zakłócające operacje SpaceX mogły zostać aresztowane. Chciał też zmienić podmiot kontrolujący autostradę i publiczną plażę w pobliżu siedziby SpaceX, by móc wystrzeliwać swoje rakiety zgodnie z harmonogramem. Wszystko to osiągnął.” [ProPublica]

Oceania

„Rywalizujące frakcje polityczne z Nowej Kaledonii spotkają się w środę w Paryżu, aby wznowić rozmowy z francuskim rządem, ponad rok po tym, jak śmiertelne zamieszki pogrążyły to zamorskie terytorium w kryzysie.” [Euractiv]
„Zwycięstwo Partii Pracy w wyborach parlamentarnych z 3 maja oznacza kontynuację polityki zagranicznej Australii, w tym jej dalsze wsparcie dla Ukrainy. Niepewność w stosunkach z USA i nieustające napięcia w relacjach z Chinami otwierają możliwości zbliżenia Australii z partnerami europejskimi, w tym z UE. We wspólnym interesie jest szybkie dokończenie negocjacji umowy o wolnym handlu oraz zacieśnienie współpracy w zakresie bezpieczeństwa i obronności. To także okazja do intensyfikacji polsko-australijskiego dialogu politycznego.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]
„Słynne posągi moai na Wyspie Wielkanocnej rozpadają się w morzu, zmuszając mieszkańców do podjęcia pilnych decyzji o tym, jak najlepiej chronić swoje dziedzictwo.” [BBC Future]

Ekonomia i gospodarka

„Tesla poinformowała o dostawach około 384 000 pojazdów w drugim kwartale, co oznacza spadek o 14% w porównaniu z rokiem ubiegłym i drugi kwartalny spadek z rzędu. Akcje wzrosły o prawie 5%, ponieważ dane były lepsze niż obawiali się niektórzy analitycy.” [CNBC]
„Nawet działalność Tesli w zakresie magazynowania energii, która była niewielkim, ale zauważalnym jasnym punktem, nie może uciec od ciemnych chmur, które wisza nad firmą. Według statystyk opublikowanych przez Teslę, drugi kwartał z rzędu spadła liczba wdrożeń stacjonarnych produktów Powerwall i Megapack.” [TechCrunch]
„Rada Polityki Pieniężnej obniżyła główną stopę referencyjną o 25 punktów bazowych – do poziomu 5,00%. To pierwsza zmiana stóp od miesięcy i jednocześnie posunięcie, którego zdecydowana większość uczestników rynku się nie spodziewała.” [Obserwator Gospodarczy]
Grupa państw OPEC+ ogłosiła zwiększenie limitów wydobycia o ponad 500 tysięcy baryłek dziennie. Jest to wzrost większy niż oczekiwano. Ta decyzja nie oznacza automatycznie wzrostu wydobyca o taką kwotę. [Reuters]
25 czerwca 2025 organizacja International Gas Union, założona w roku 1931 i zarejestrowana w Szwajcarii, opublikowała raport „Wholesale Gas Price Survey 2025 Edition.” Raport potwierdza, iż Europa czwarty rok z rzędu ma najwyższe ceny hurtowe gazu na świecie. A w roku 2024 najwyższe światowe ceny hurtowe za gaz były właśnie na terenie Rzeczpospolitej Polskiej, zresztą Polska utrzymuje się w tej niechlubnej czołówce od kilku lat. miejsce. Z czego to wynika? Z zabetonowanego rynku gazu w Polsce. Więcej o przyczynach tego stanu rzeczy w artykule. [Wysokie Napięcie]

Nauka i technologia

„W wielu częściach świata fale upałów występują coraz częściej, z większą intensywnością i przez dłuższy czas. Do 2050 r. na średnich szerokościach geograficznych Ziemi ekstremalne upały mogą występować przez 90-180 dni w roku, a w regionach tropikalnych choćby dłużej. Więc jak gorąco jest zbyt gorąco i co ludzie mogą zrobić, aby poradzić sobie z upałem? Carolyn Beans sprawdza, jak fale upałów wpływają na organizm.” Mimo tego, iż mowa o roku 2050 to już dzisiaj upały wpływają na nasze życie. Sprawdźcie jak. [###]
„Nowe badania przeprowadzone przez Uniwersytet Kalifornijski w Davis pokazują, iż niektóre popularne jednorazowe waporyzatory (czyli e-papierosy) zawierają tak przerażające poziomy toksycznych metali, iż przewyższają one tradycyjne papierosy. I nie mamy tu na myśli tylko porównania z pojedynczym papierosem – mówimy o całych paczkach.” [Futurism]
„W ciągu czterech miesięcy, odkąd zaczął pełnić funkcję sekretarza Departamentu Zdrowia i Opieki Społecznej, Robert F. Kennedy Jr. wygłosił wiele publicznych oświadczeń na temat szczepionek, które podały w wątpliwość ich bezpieczeństwo i obiektywność długotrwałych procesów ustanowionych w celu ich oceny.” The Converstaion przedstawia tekst eksperta, który punktuje gdzie RFK. Jr mija się z prawdą (delikatnie mówiąc). [The Conversation]
„Satelita zaprojektowany do wykrywania źródeł emisji metanu, potężnego gazu cieplarnianego, został utracony po 15 miesiącach swojej 5-letniej misji. (...) Nie wiadomo, co spowodowało, iż satelita zamilkł. Niemniej jednak MethaneSAT zebrał wiele przydatnych danych i pokazał, w jaki sposób statek kosmiczny może zostać wdrożony przez organizację non-profit.” [Science]
Misja sondy Gaia, która zarejestrowała ponad 2 miliardy gwiazd i innych obiektów w naszej galaktyce, była przewidziana na 5 lat, a jednak trwała lat 11. Gaia to niezwykle udana misja Europejskiej Agencji Kosmicznej. – Dzięki niej jedna czwarta naszego kawałka galaktyki została zmapowana w sześciu wymiarach – opowiada prof. Łukasz Wyrzykowski z Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego, który przy Gai pracował od czasów jej projektowania. [###]

Idee, kultura, społeczeństwo

„Nowa polityka Law360, prawniczego serwisu informacyjnego należącego do LexisNexis, wymaga, aby każdy artykuł przed publikacją przechodziła przez narzędzie do wykrywania »stronniczości« oparte na sztucznej inteligencji.” Nie zaskoczymy Was mówiąc, iż narzędzie samo wygląda na stronnicze. Tekst w Nieman Lab opisuje przykłady działań narzędzia oceniającego stronniczość oraz opisuje dlaczego pogoń za „neutralnością” dziennikarską może być drogą do nikąd. [Nieman Lab]
„Działa to tak: piłkarka nie wykorzystuje świetnej sytuacji, więc natychmiast pojawiają się prześmiewcze komentarze, które przypominają, iż ktoś uderzający tak koślawo chce zarabiać tyle samo, ile piłkarze. Bramkarka wpuści kuriozalnego gola? Zespół kobiet poniesie wysoką porażkę z juniorami? Na trybunach pojawi się mało kibiców? Mit o zrównywaniu zarobków z piłkarzami to kij, który zawsze leży w pobliżu. Czasem, by po niego sięgnąć, nie trzeba choćby zdarzeń z boiska. Pojawia się w niemal każdej gorętszej dyskusji o piłce nożnej kobiet. kilka w nim prawdy, za to pełno uproszczeń, spłyceń, wyciągania z kontekstu i wkładania w usta słów, które nigdy nie padły.” [Sport]
Temat historii nazimu w Niemczech podejmuje Miłosz Szymański z podkastu Za Rubieżą. Zaczyna on jednak trochę wcześniej niż można by się spodziewać, a mianowicie od postaci Bismarcka i procesie zjednoczenia Niemiec. O pruskim militaryzmie, porażce liberalnych przeciwników Żelaznego Kanclerza, o jego wybitnym zmyśle politycznym, o pojawieniu się narodu politycznego i rosnącej przemysłowej machinie Niemiec i jak będzie to rzutowało, na następne dekady historii naszego zachodniego sąsiada. [###]

Drogi czytelniku, dziękujemy, iż jesteś z nami. Uważasz, iż więcej osób powinno przeczytać ten numer lub chcesz podziękować nam za tworzenie go?

Udostępnij ten post w swoich mediach społecznościowych lub bezpośrednio swoim znajomym.

Idź do oryginalnego materiału