Wydanie 240, 06.06.2025

1 tydzień temu

Ehhhhhh co możemy Wam napisać. Korzystajcie z pięknej pogody ale pamiętajcie żeby pić dużo wody i smarujcie się kremem na słońce SPF 50.

Jeśli podoba się Wam nasza praca, to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.

Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.

Polska

• „Progresywny i kompetentny liberał z partii rządzącej przegrywa ze skompromitowanym ultraprawicowcem, za którym ciągnie się niedawna dotkliwa porażka wyborcza. Brzmi znajomo? Właśnie opisałam zeszłoroczne wybory w USA.” [Krytyka Polityczna]

• „Zwycięstwo prawicy to nie tylko porażka Trzaskowskiego — to polityczna blokada dla progresywnych zmian do końca dekady. Kobiety, osoby LGBT+ i środowiska lewicowe ostatecznie straciły szanse na związki partnerskie, prawo do aborcji i świeckie państwo.” [Krytyka Polityczna]

• „Nie będzie lepszych dowodów niż te, które widzieliśmy w prezydenckiej kampanii wyborczej, na całkowitą bezradność państwa wobec wojny informacyjnej. System państwowy nie jest w stanie zareagować skutecznie ani na dezinformację, ani na niekontrolowaną agitację wyborczą. A ci, którzy posługują się tego rodzaju narzędziami, czują się coraz bardziej bezkarni. ” [OKO.press]

• „Ziobro wygrał z sędzią Morawiec w SN. Neosędziowie SN uchylili korzystny dla sędzi wyrok. Rozstrzygnięcie neosędziów SN zapadło tuż po wygranych przez Nawrockiego wyborach. Sędzia Morawiec może jednak otrzymać przeprosiny za działania resortu Ziobry, który ją oczernił. Wszystko jest w rękach ministra Bodnara.” [OKO.press]

• „W Sejmie realizowane są procedury dotyczące postawienia przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji Macieja Świrskiego przed Trybunałem Stanu. KRRiT w składzie czterech osób może normalnie funkcjonować i podejmować decyzje, potrzebna jest jednak wówczas jednomyślność – uważa członek Rady prof. Tadeusz Kowalski.” [Wirtualne Media]

• „Prokuratura w Zamościu prowadzi śledztwo w sprawie nielegalnego finansowania kampanii wyborczej Jacka Kurskiego do Parlamentu Europejskiego w 2024 r. Jak wynika z ustaleń Onetu i Radia ZET, polityk nie tylko znacznie przekraczał ustalone przez Państwową Komisję Wyborczą (PKW) limity, wydając na kampanię kilkaset tysięcy złotych własnych pieniędzy, ale finansowali ją również prywatni przedsiębiorcy. Dawał synowi pieniądze, żeby wpłacił na jego kampanię pod własnym nazwiskiem — wszystko po to, by ominąć prawne limity wpłat. Ujawniamy także inne nagrania rozmów z udziałem byłego prezesa TVP.” [Onet]

• „Ogromna większość Ukraińców w Polsce pracuje, ale często poniżej swoich kwalifikacji. »Powinniśmy radykalnie dofinansować służby publiczne, które zajmują się wsparciem migrantów czy w ogóle wsparciem rynku pracy« – mówi prof. Paweł Kaczmarczyk, dyrektor Ośrodka Badań nad Migracjami UW” [OKO.press]

---

Wojna w Ukrainie

• Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia Ośrodek Studiów Wschodnich: Ukraina zadaje cios rosyjskiemu lotnictwu strategicznemu. 1196. dzień wojny

• „W ramach operacji o kryptonimie ”Pajęczyna„, wykorzystując drony FPV wypuszczane z mobilnych platform startowych umieszczonych na naczepach samochodów ciężarowych, zaatakowano cztery bazy lotnicze w głębi Federacji Rosyjskiej. Zgodnie z informacjami przekazanymi przez Ukraińców porażono około czterdziestu statków powietrznych różnych typów, w tym strategiczne nosiciele pocisków manewrujących Tu-95MS.” [Konflikty]

• Spektakularny atak ukraińskich dronów. Czy zmieni sytuację na froncie? [###]

• „Rosja przeprowadziła zmasowany atak rakietowy i dronowy na Ukrainę w nocy 6 czerwca, celując w stolicę, główne miasta i daleko-zachodnie regiony kraju. Atak nastąpił dzień po tym, jak prezydent Rosji Władimir Putin obiecał odwet na Ukrainie za atak dronów na rosyjskie bazy lotnicze w rozmowie telefonicznej z prezydentem USA Donaldem Trumpem.” [The Kyiv Independent]

• „Kolejna runda ukraińsko-rosyjskich rokowań pokojowych, do której doszło 2 czerwca 2025 r. w Stambule, nie przyniosła przełomu. Obie strony zaprezentowały swoje oczekiwania w sprawie doprowadzenia do zakończenia wojny. W zdecydowanej większości są one przeciwstawne, co oznacza, iż ewentualne dalsze negocjacje będą długotrwałe i nie należy oczekiwać szybkiego zakończenia działań zbrojnych.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych], [Ośrodek Studiów Wschodnich]

• „W Kijowie są dwie administracje: cywilna i wojskowa. Nie dwóch, a kilku (jeśli nie kilkunastu) ludzi chciałoby decydować o przyszłości miasta, a w centrum spór: Wołodymyr Zeleński – Witalij Kliczko. Z jakimi problemami mierzy się ukraińska stolica, jak politycy walczą o wpływy i o problemach administracyjnych które mimo wojny wypływają na powierzchnię mówi Marcin Jędrysiak, ekspert OSW.” [###]

• „Rozpoczęcie przez Rosję pełnoskalowej agresji przeciw Ukrainie i wojna gospodarcza z Zachodem wymusiły na Unii Europejskiej podjęcie zdecydowanym kroków wobec Moskwy. Postanowiliśmy przyjrzeć się w jakim stopniu kraje Europy odcięły się od rosyjskich surowców i do czego to doprowadziło. Nasz film dokumentalny omawia kolejno: europejską zależność od gazu, ropy i energii elektrycznej, przyglądając się przy tym uważnie przeszłości i analizując, co doprowadziło do tak dużego uzależnienia. Jak działają sankcje na Rosję? Co zmieniła wojna na Ukrainie? Jak dziś istotny jest rosyjski gaz i rosyjska Europa? W jakich okolicznościach powstały Nord Stream 1 i Nord Stream 2. O zależnościach i odejściu od rosyjskich zależności mówią eksperci OSW: Agata Łoskot-Strachowa, Filip Rudnik, Ilona Gizińska, Michał Kędzierski, Sławomir Matuszak i Adam Michalski.” [###]

• Polecamy Wam dwa teksty z Instytut Europy Środkowej związane z tematami ukraińskimi: [blank]

  • [Wybory prezydenckie w Polsce z perspektywy ukraińskich mediów]

  • [Przewartościowanie dziedzictwa II wojny światowej w Ukrainie]

• Jeśli lubicie niezależnych twórców oraz macie ochotę pomóc Ukrainie to zerknijcie na polecaną zbiórkę. Za wpłatę cegiełki, która pójdzie na pomoc ukraińskiej służbie zdrowia dostaniecie dostęp do twórczości ponad setki niezależnych twórców. [Bundle for Ukrainian Hospitals @ itch.io]

---

Europa

• „Władze wykonawcze UE powiedziały krajom członkowskim, iż mogą zmienić przeznaczenie setek miliardów euro w ramach pomocy związanej z Covid-19 na finansowanie projektów obronnych, odzwierciedlając radykalną zmianę priorytetów od czasów pandemii.” [Politico]

• „Komisja Europejska formalnie zaproponowała w czwartek zakazanie chińskiemu gigantowi telekomunikacyjnemu Huawei udziału we wdrażaniu i utrzymywaniu podmorskich kabli łączących UE z krajami trzecimi.” [Euractiv]

• „Komisja Europejska zapowiedziała we wtorek, iż planuje wszcząć procedurę nadmiernego deficytu przeciwko Austrii. Deficyt budżetowy tego kraju w 2024 roku osiągnął 4,7 procent PKB. Dozwolony unijny limit wynosi 3 procent PKB.” Poza Austrią także Rumunia jest na celowniki KE jeżeli chodzi o nadmierny deficyt. [TVN24]

• „W pierwszych tygodniach rządów kanclerz Friedrich Merz (CDU) odbył osiem podróży zagranicznych, w Berlinie zaś przyjął m.in. prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego oraz prezydenta Izraela Jicchaka Herzoga. Ta aktywność międzynarodowa ma umożliwić RFN powrót do grona państw decydujących o bezpieczeństwie Starego Kontynentu i przejęcie roli lidera w UE, a także poprawić relacje z administracją prezydenta USA Donalda Trumpa.” [Ośrodek Studiów Wschodnich]

• Kanclerz Niemiec odwiedził Stany Zjednoczone i spotkał się w Białym Domu z Donaldem Trumpem. Rozmowa przebiegłą dużo spokojniej niż się można było obawiać a krytyka ze strony Trumpa była głównie skierowana wobec Angeli Merkel. The Guardian ma dobre podsumowanie spotkania a Euronews pisze o komentarzu Trumpa dotyczącym rocznicy Lądowania w Normandii co było początkiem końca nazistów. Brzmiało to jakby Trump miał problem ze zrozumieniem, iż współcześni Niemcy nie identyfikują się z nazistami i cieszą się z końca 2 wojny światowej. [The Guardian], [Euronews]

• „Niemcy: zawrócenia na granicach uznane za nielegalne. (...) Orzeczenie podważa plany rządu dotyczące zaostrzenia polityki migracyjnej. Wzmocni krytyczne głosy wobec praktyki zawracania migrantów na granicy i prawdopodobnie – po wydaniu ostatecznego wyroku w postępowaniu głównym – doprowadzi do jej zaprzestania.” [Ośrodek Studiów Wschodnich]

• „Po niespełna roku urzędowania gabinet Dicka Schoofa został rozwiązany. Upadł we wtorek przez spór wewnątrz koalicji o politykę azylową. Aktualne sondaże nie wskazują jednomyślnie na zwycięstwo konkretnej partii.” [TVN24]

  

• „Narodowa Partia Marine Le Pen po raz kolejny została zmuszona do odpierania oskarżeń o rasistowskie zachowanie w związku z zarzutami, iż dziewięciu parlamentarzystów ze skrajnie prawicowej partii było częścią grupy na Facebooku zawierającej nienawistne wiadomości.” [Politico]

• „Czołowe serwisy pornograficzne we Francji – Pornhub, YouPorn i RedTube – zostały w środę wyłączone w proteście przeciwko nowym wymogom weryfikacji wieku w tym kraju. Zgodnie z rządowymi przepisami, użytkownicy muszą teraz potwierdzić swój wiek dzięki karty kredytowej lub dokumentu tożsamości, ale operatorzy twierdzą, iż naraża to dane ludzi na ryzyko.” Przeczytacie o tym więcej w tekście France24 a Politico donosi, iż we Francji wystrzeliła liczba rejestracji w serwisach umożliwiających ominięcie ograniczeń w dostępie do serwisów pornograficznych. [France24], [Politico]

• „Na początku czerwca Włosi wezmą udział w referendum. Związki zawodowe wraz z opozycją wzywają rodaków do opowiedzenia się za prawami pracowniczymi i przyspieszeniem procedury pozwalającej migrantom na uzyskanie włoskiego obywatelstwa, podczas gdy rządząca prawica referendum bojkotuje. Kto wygra tę próbę sił?” [Krytka Polityczna]

• „Niewielka liczba słowackich posłów zatwierdziła rezolucję zobowiązującą rząd do niepopierania sankcji wobec Rosji. Dokument został przyjęty wyłącznie dlatego, iż opozycja przez pomyłkę nie wzięła udziału w głosowaniu.” [Euractiv]

• „Rządząca na Węgrzech partia Fidesz odroczyła debatę parlamentarną i głosowanie nad kontrowersyjną ustawą mającą na celu ograniczenie zagranicznego finansowania organizacji medialnych i pozarządowych, powiedział lider parlamentarny partii.” Czyżby Orbán poczuł zapach uciekających unijnych pieniędzy? [Euronews]

• „Węgry naruszają prawo Unii Europejskiej, zwalczając treści LGBTQ+, na które mogą być narażone dzieci, powiedział w czwartek główny doradca sądu najwyższego Unii Europejskiej.” [Politico]

• Czy premier Armenii może mieć powód żeby wypowiadać się o celibacie? Najwyraźniej tak jeżeli chodzi o duchownego, który przewodzi ogromnej wspólnocie religijnej, która stoi na przeszkodzie plan modernizacji społeczeństwa Armenii. O dość dziwnym przebiegu sporu politycznego przeczytacie w artykule serwisu Eurasianet. [Eurasianet]

• „Rząd Czarnogóry podjął decyzję o przyznaniu pomocy finansowej rodzinom ofiar cywilnych z okresu wojen, które miały miejsce w latach 90. XX w. Przez prawie trzy dekady rodziny te nie były uwzględnione w żadnym systemie wsparcia państwowego. Jednak, na co wskazują organizacje pozarządowe, lista osób objętych pomocą nie jest pełna i powinna zostać uzupełniona.” [Instytut Europy Środkowej]

• „Dlaczego Rayo Vallecano jest symbolem Hiszpanii? Madrycka drużyna odniosła swój największy sukces w historii akurat w momencie, gdy ma być eksmitowana z rodzimego stadionu. To nie tylko historia sportowa, ale symbol problemu, który dotyka coraz większą liczbę Hiszpanów.” [###]

Bliski i Środkowy Wschód

• Izrael wprowadził kontrowersyjny system dystrybucji pomocy humanitarnej, poprzez cztery punkty prowadzone przez współpracującą z nim fundację. W pobliżu jednego z nich siły izraelskie otworzyły ogień i zginąć miało 31 Palestyńczyków. [The Guardian]

• Izrael zaatakował cele na terytorium Syrii. Jak poinformowano, była to odpowiedź na ostrzał terytorium Izraela z terenu Syrii, a strona izraelska postrzega odpowiedzialnymi za ten ostrzał obecną administrację rządzącą Syrią. Pomijając agresywną politykę Izraela, jest to element nacisku na władze w Damaszku, aby dołożyły wysiłku do większej kontroli nad bojówkami operującymi w kraju. [The Guardian]

• Izrael zaatakował cele na południowych przedmieściach Bejrutu. Według strony izraelskiej Hezbollah miał tam być produkowane drony. Władze Libanu traktują ten atak jako pogwałcenie porozumienia podpisanego między Izraelem i rządem libańskim w listopadzie 2024 roku i zagrożenie dla stabilności sytuacji w regionie. [AP News]

• Izrael poinformował, iż w Strefie Gazy odnaleziono ciała dwójki zakładników porwanych 7 października 2023 roku. Mowa o obywatelach izraelsko-amerykańskich w wieku 70 i 72 lat. Hamas przez cały czas posiada 56 zakładników, z których uważa się, 20 jest przez cały czas przy życiu. [BBC]

• „Niemal dekadę po zawarciu historycznego porozumienia JCPOA z Islamską Republiką Iranu w sprawie programu nuklearnego z 14 lipca 2015 roku pojawia się szansa sygnowanie nowego dokumentu. Czy po obecnym burzliwym okresie uda się uregulować jedną z najbardziej palących kwestii na Bliskim Wschodzie? Przedstawiciel Białego Domu Steve Witkoff przesłał Iranowi 31 maja »szczegółową i akceptowalną propozycję« kolejnej umowy nuklearnej. 4 czerwca najwyższy przywódca Ali Chamenei oświadczył, iż nie może być mowy o tym, iż Iran zrezygnuje z niezależnego wzbogacania uranu.” [Konflikty]

• Z okazji corocznej pielgrzymki, do Mekki przybyło w tym roku ponad 1,67 mln ludzi. Jest to o ponad 160 tysięcy mniej niż przed rokiem i daleko mniej niż rekordowa liczba z 2012 roku gdzie przybyło ponad 3 mln pielgrzymów. Niepewna sytuacja ekonomiczna, inflacja i słabnące waluty wielu państw muzułmańskich utrudniają przybycie wielu wiernym do Mekki. Równocześnie odbywa się najważniejsze muzułmańskie święto, tj święto ofiarowania (znane z arabskiego jako Id al-Adha oraz z tureckiego Kurban Bajram). Świętować próbują również Palestyńczycy ze Strefy Gazy. AP News przedstawia galerię z obchodów odbywających się pośród ruin. [AP News [#1]], [AP News [#2]]

• Miała miejsce piąta fala aresztowań od czasu zatrzymania lidera tureckiej opozycji i burmistrza Stambułu, Ekrema Imamoglu. Tym razem zatrzymano 47 osób, często powiązanych z opozycja, pod zarzutami związanymi z korupcją. [BBC]

• W dniach 3-5 czerwca ambasador Witold Sobków, pełniący funkcję Specjalnego Wysłannika ds. Afganistanu, przebywał z wizytą w Kabulu. Spotkał się nie tylko z tamtejszym ministrem spraw zagranicznych de facto rządu talibów, ale rozmawiał również z dyplomatami europejskimi i pracownikami ONZ, wybranymi organizacjami pozarządowymi oraz przedstawicielami niektórych państw obecnych w Afganistanie. De jure żadne państwo świata nie uznało rządów talibów, ale równocześnie kontakty z talibami utrzymuje coraz więcej państw świata, w tym państw globalnej północy. [Gazeta Wyborcza]

Azja

• „Wygrana Lee Jae-myunga w przyspieszonych wyborach prezydenckich, które odbyły się 3 czerwca br., kończy kryzys wewnętrzny w Korei Płd., zapoczątkowany w grudniu 2024 r. wprowadzeniem stanu wojennego przez byłego prezydenta Yoon Suk-yeola. Zwycięstwo lidera Partii Demokratycznej (PD), posiadającej większość w parlamencie, stwarza możliwość stabilnych rządów, ale nie oznacza zażegnania głębokich podziałów społeczno-politycznych.” PISM pisze o wyniku przyspieszonych wyborów a Brookings Institution skupia się na tym co on oznacza dla stosunków pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a Koreą Południową. [Polski Instuyt Spraw Międzynarodowych], [The Brookings Institution]

• „Tajlandzkie wojsko oświadczyło, iż jest gotowe do rozpoczęcia »operacji wysokiego szczebla« w celu przeciwdziałania naruszeniom swojej suwerenności, oferując swoje najostrzejsze komentarze po wznowieniu długotrwałego sporu granicznego z Kambodżą.” [Al-Dżazira]

• „Uzbecki program rządowy mający na celu rozszerzenie dostępu do przedszkoli dla małych dzieci przyniósł pożądany efekt w postaci umożliwienia większej liczbie kobiet dołączenia do rynku pracy. Badanie wykazało jednak, iż czynniki ekonomiczne, zwłaszcza rosnące koszty wychowania dzieci, były główną motywacją kobiet do podjęcia pracy. Wyniki sugerują, iż wiele kobiet zaczyna pracować z potrzeby finansowej, a nie z chęci zrobienia kariery.” [Eurasianet]

• „Wietnam zlikwidował swoją długoletnią politykę dwójki dzieci, dążąc do odwrócenia spadającego wskaźnika urodzeń i złagodzenia presji wywieranej przez starzejące się społeczeństwo. Według wietnamskich mediów, wszystkie ograniczenia zostały zniesione w tym tygodniu, a pary będą mogły mieć dowolną liczbę dzieci.” [Al-Dżazira]

• W przyszłym roku Indie przeprowadzą swój opóźniony o 5 lat spis ludności. Poprzedni odbył się w roku 2011, a kolejny (który miał mieć miejsce 10 lat później) jednak w efekcie pandemii i problemów organizacyjnych do tej pory się nie odbył. Kontrowersje wzbudza fakt, iż wśród pytań znalazło się również to, o kastę (mimo tego, iż system kastowy jest zniesiony od 70-ciu lat). Władzom Indii, najludniejszego kraju na Ziemi, pozostaje życzyć, aby ich spis powszechny poszedł lepiej niż w Polsce. [AP News]

• Korea Północna miała podnieść wywrócony podczas wodowania niszczyciel i rozpocząć jego naprawy. Nie jest jasne jak poważnie okręt został uszkodzony podczas ceremonii, która oglądał sam przywódca kraju Kim Dzong Un. Wiadomo jedynie, iż za tę porażkę wizerunkową zatrzymano co najmniej 4 urzędników. [AP News]

Afryka

• „Nigeria została stworzona przez brytyjskich kartografów. To tylko linia na mapie, zaprojektowana w celu uproszczenia eksploatacji. Zbudowaliśmy iluzje: demokrację bez reprezentacji, religię bez etyki, rozwój bez infrastruktury – mówi pisarz Adéwálé Májà-Pearce” [OKO.press]

• W centralnej Nigerii miały miejsce powodzie, a liczba ofiar przekracza 200 osób. Chociaż spore opady i podtopienia są typowe dla tej części roku, tak obecne powiedzie są opisywane jako najgorsze od 60 lat. [AP News]

• Wojna domowa w Sudanie ciągle trwa, a sytuacja humanitarna w Darfurze Południowym sie pogarsza. Lekarze Bez Granic informuja o nasilajacej się kampanii przemocy seksualnej wobec kobiet, której opuszczają się przedstawiciele milicji. [The Guardian]

• Powiązana z Al-Kaidą grupa Dżama’at Nasr al-Islam wa-al-Muslimin (JNIM, pol. Grupa Wsparcia/Zwycięstwa Islamu i Muzułmanów) zaatakowała bazy armii malijskiej. Nie ma jeszcze oficjalnych informacji o liczbie ofiar, ale zachodni dziennikarze dotarli do źródeł mówiących o 30 zabitych wojskowych. Odkąd w 2020 roku junta wojskowa przejęła władzę w kraju, sytuacja bezpieczeństwa stale sie pogarsza. Po wycofaniu się z kraju (na stanowczą prośbę malijskiej junty) w 2022 roku i wejściu na ich miejsce rosyjskich najemników z Korpusu Afrykańskiego (dawna Grupa Wagnera) działalność bojówek islamistycznych nasila się. [The Guardian]

• „Po zawieszeniu broni kończącym pierwszą wojnę arabsko-izraelską rządząca Państwem Izrael klasa poli­tyczna zrozu­miała, iż otoczony wrogo nasta­wio­nymi sąsiadami kraj zmu­szony będzie szukać sojusz­ni­ków na arenie między­naro­do­wej na różne sposoby. Czynniki, takie jak anty­izra­el­ska retoryka Egiptu wyras­ta­ją­cego na lidera państw arab­skich, zwiększa­jące się popar­cie Związku Radziec­kiego dla państw muzuł­mań­skich na Bliskim Wschodzie, postępu­jąca dekoloni­za­cja w regio­nie i na świecie oraz trudności ze znalezie­niem sojusz­nika wśród państw uznawa­nych za ówczesne potęgi spra­wiły, iż izrael­skie elity musiały wykazać się pomys­ło­woś­cią w poszu­ki­wa­niu dostawców broni i stron­ników na arenie między­naro­do­wej. W tych skom­pli­ko­wa­nych realiach geo­poli­tycz­nych budząca się Afryka w zaska­ku­jąco szyb­kim tempie rozbudzała izra­el­skie nadzieje. Jak poka­zała historia, relacje te miały swoje wzloty i upadki, a niektóre, w teorii, nie powinny były w ogóle zaistnieć.” [Konflikty]

• Jaka jest najskuteczniejsza metoda ochrony nosorożców przed kłusownikami? Odcięcie ich rogów. Skutkuje to redukcją liczby zabijanych zwierząt o 80% oraz jest tańsze niż inne metody ochrony. [The Guardian]

Ameryka Łacińska

• „Sędzia w Salwadorze nakazał, aby prawniczka znanej organizacji praw człowieka, która była otwartym krytykiem niektórych polityk prezydenta Nayiba Bukele, została w środę uwięziona na sześć miesięcy pod zarzutem nielegalnego wzbogacenia się. Wcześniej Ruth Leonora López domagała się publicznego procesu, gdy policja doprowadziła ją przed oblicze sędziego. Środowe przesłuchanie było zamknięte dla publiczności, ponieważ sprawa jest utajniona.” Salwador od dłuższego czasu przesuwa się w stronę autorytaryzmu a to po prostu kolejny dowód. [AP News]

• W Meksyku odbyły się wybory, dość oryginalne bo dotyczyły one wyboru sędziów Sądu Najwyższego. Prezydentka Claudia Sheinbaum już ogłosiła sukces, co powinno budzić pewien niepokój. Jak sędziowie mają kontrolować prezydenta i rząd kiedy zostali wybrani m.in dlatego, iż ta władza udzieliła im publicznego poparcia? Dodatkowo frekwencja w wyborach wyniosła jedyne 13% więc w tym względzie daleko do sukcesu. [AP News], [Al-Dżazira]

• „Morderstwa Ximeny Guzman, sekretarki burmistrza Meksyku Clary Brugady, i Jose Munoza, doradcy burmistrza, natychmiast wywołały wstrząs wśród elity politycznej i biznesowej Meksyku. Nie dość, iż ten rodzaj wymierzonej celowo przemocy politycznej był nietypowy w mieście Meksyk, to wielu z nich uważało, iż morderstwa były wyraźną wiadomością dla Brugady od zorganizowanych grup przestępczych, aby dać im wolną rękę.” [Reuters]

• „Gwatemalski sąd nakazał w poniedziałek aresztowanie prokuratora generalnego Kolumbii i byłego kolumbijskiego ministra obrony, który kierował misją antykorupcyjną ONZ w Gwatemali.” AP News opisuje co wyprawiają władze Gwatemali a Al-Dżazira donosi, iż Kolumbia (oczywiście) nie ma zamiaru podporządkować gwatemalskiemu nakazowi. [AP News], [Al-Dżazira]

• „Podjęta w styczniu przez rząd Chile decyzja o rezygnacji z ogromnego projektu wydobycia miedzi i żelaza Dominga oraz wynikające z niej batalie sądowe wywołały dyskusje na temat biurokracji i regulacji w kraju, w którym zasoby naturalne stanowią 77,6% eksportu. Debaty te – które wykraczają daleko poza sektor wydobywczy – stały się tematem kampanii przed listopadowymi wyborami powszechnymi, ponieważ środowiska biznesowe domagają się złagodzenia przepisów, a prezydent Gabriel Boric broni swoich osiągnięć i próbuje wypracować kompromis z krytykami.” [Americas Quarterly]

• „Archeolodzy i ekolodzy wyrazili swoje oburzenie z powodu szokującej decyzji peruwiańskiego ministerstwa kultury o zmniejszeniu o prawie połowę chronionego parku archeologicznego wokół Linii Nazca, wyłączając obszar prawie wielkości metropolitalnego Limy, stolicy kraju.” [The Guardian]

Ameryka Północna

• „Wbrew utrzymującym się wcześniej sondażom, które wskazywały na wygraną Partii Konserwatywnej, wybory parlamentarne w Kanadzie rozstrzygnęły się zwycięstwem Partii Liberalnej. Nowym premierem został Mark Carney. O tym, dlaczego tak się stało i jaki wpływ miał na to prezydent Trump oraz czego możemy się spodziewać po nowym kanadyjskim rządzie opowiada Paweł Markiewicz. Rozmowę prowadzi Tomasz Zając.” Chociaż minął już ponad miesiąc od przyspieszonych wyborów parlamentarnych w Kanadzie to być może ciągle zastanawiacie się co tam się stało, iż partia która na początku roku była według wszystkich skazana na porażkę jednak wygrała. [###]

• Tak jak pisaliśmy, nowy rząd Kanady funkcjonuje dopiero miesiąc a już grozi mu upadek. A przynajmniej tak chcą to widzieć krytycy rządowego projektu reformy prawa migracyjnego. BBC ma krótką notkę na ten temat a z dłuższego artykuł Time'a dowiecie się dlaczego proponowane zmiany są postrzegane jako ukłon wobec Trumpa i zagrożenie dla wolności osobistych. [BBC], [Time]

• „Według urzędników ponad 25 000 mieszkańców trzech prowincji zostało ewakuowanych, ponieważ dziesiątki pożarów pozostają aktywne i wpływają na jakość powietrza w niektórych częściach Kanady i USA.” [The Guardian]

• Donald Trump i Elon Musk zaczęli się wyzywać dzięki mediów społecznościowych w czwartek. Jest to tak śmieszne jak sobie to wyobrażacie. Może niekoniecznie dla akcjonariuszy Tesli bo wartości akcji spadała z każdym kolejnym wyzwiskiem. O sprzeczce przeczytacie w pierwszym tekście Guardiana, a z drugiego dowiecie się o ustawie budżetowej która jest powodem sporu. [The Guardian #1], [The Guardian #2]

• „Prezydent USA Donald Trump podpisał w środę proklamację zakazującą obywatelom 12 państw wjazdu do Stanów Zjednoczonych, twierdząc, iż posunięcie to było konieczne w celu ochrony przed »zagranicznymi terrorystami« i innymi zagrożeniami dla bezpieczeństwa.” [Reuters]

• „Sędzia federalny zablokował starania prezydenta Donalda Trumpa mające na celu uniemożliwienie studentom z zagranicy wjazdu do USA lub uzyskania wizy na Uniwersytet Harvarda.” [Politico]

• „Uzyskaliśmy zapisy pokazujące, w jaki sposób pracownik Departamentu Efektywności Rządu bez doświadczenia medycznego wykorzystał sztuczną inteligencję do określenia, które kontrakty VA (departamentu dotyczącego weteranów wojskowych – przyp. red.) należy zlikwidować. »Sztuczna inteligencja jest do tego absolutnie niewłaściwym narzędziem« – powiedział jeden z ekspertów.” [ProPublica]

• „Ostatnie deklaracje administracji Donalda Trumpa wskazują na dążenie do szybkiej rozbudowy i wzmocnienia obrony przeciwrakietowej USA poprzez budowę tzw. Złotej Kopuły. Nie towarzyszą im jednak kompleksowe wywiadowcze oceny zagrożenia, tradycyjne analizy Pentagonu ani opracowanie szczegółowego budżetu. Cele, skala, złożoność i faktyczne koszty projektu wydają się wykluczać jego realizację w zakładanej perspektywie trzech lat.” [Polski Instytut Spraw Międzynarodowych]

• Czy „politbiuro” ukrywało prawdę o stanie zdrowia Joego Bidena? Dlaczego jest tak głośno (jeśli jest) o książce opisującej ten właśnie temat? Czy można mówić o spisku Partii Demokratycznej i wielkim teatrze? Czy Joe Biden w 2020 był w równie słabym stanie? Na większość pytań odpowiedź brzmi nie. Partia była za słaba aby odpowiednio wymusić na Bidenie brak ubiegania się o kolejna kadencję, a jego najbliższe otoczenie niejako chroniło go przed światem zewnętrznym. Temat opisuje Podkast Amerykański. [###]

• Polecamy drugą część materiału o Donaldzie Trumpie, która opisuje jego drogę od wstępnego zaangażowania się w politykę, aż do wygranych wyborów prezydenckich w 2016 roku. Przez cały materiał jedna rzecz w kontekście Trumpa pozostaje niezmienna – prawda jest opcjonalna. Film zawiera wiele nagrań archiwalnych, przez co możemy usłyszeć samego Donalda Trumpa na przestrzeni lat. [###]