Wydanie 238, 24.05.2025

22 godzin temu

Kto by się spodziewał, iż zwrot kampanii Trzaskowskiego na prawo poskutkuje żałosnym wynikiem w pierwszej turze wyborów? Wydaje się, iż wszyscy się tego spodziewali poza samym sztabem kandydata. Więcej o tym głupim pomyśle pisze Tomasz Markiewka w Krytyce Politycznej a my zapowiadamy, iż w tym wydaniu pozostało tylko jeden artykuł na temat tych wyborów (o piątkowej debacie) a w przyszłym tygodniu dostaniecie od nas mini wydanie specjalne z materiałami związanymi z wyborami prezydenckimi.

Jeśli podoba się Wam nasza praca, to tutaj znajdziecie Patronite naszego projektu. Listę naszych patronów możecie znaleźć tutaj.

Dla czytelników newslettera: To wydanie najprawdopodobniej przekracza objętość narzuconą przez serwis Gmail, więc nie wyświetli się w całości w skrzynkach pocztowych w tym serwisie. Możecie rozwinąć pełną treść maila na skrzynce lub otworzyć wersję webową – wystarczy kliknąć numer wydania w mailu.

Polska

„Rozporządzenie pozwala na nieprzyjmowanie wniosków o ochronę międzynarodową, z wyłączeniem tzw. grup wrażliwych. Organizacje społeczne po raz kolejny wskazują, iż ustawa jest niezgodna z konstytucją i prawem międzynarodowym ” [OKO.press]
„Ministerstwo Obrony Narodowej, wspólnie z premierem Donaldem Tuskiem, poinformowało dziś o incydencie dotyczącym bezpieczeństwa polskiej infrastruktury krytycznej. Wczoraj zbiornikowiec należący do rosyjskiej »floty cieni« wykonywał nietypowe manewry w rejonie podmorskiego kabla energetycznego łączącego Polskę ze Szwecją. Jednostka została zmuszona do opuszczenia tego newralgicznego obszaru. Jest to pierwszy oficjalnie potwierdzony przypadek naruszenia bezpieczeństwa polskich instalacji podmorskich.” [Konflikty]
„OKO.press odkryło kilkaset krążących w mediach społecznościowych opinii na temat porodów w Medicover napisanych z fikcyjnych kont. Ujawniamy, jak prywatny szpital od lat buduje swoją renomę na recenzjach od nieistniejących osób” [OKO.press]
„Pomoc prawna dla oskarżonych i skazanych za szpiegostwo; organizacja konferencji i wieców poparcia, renowacje pomników Armii Czerwonej. Dotarliśmy do dokumentów rosyjskiego funduszu, z którego Kreml finansuje działania w Polsce. Kto brał pieniądze od Putina? Jak działa PravFond? Co wspólnego ma z tym Grzegorz Braun? Słuchaj tylko w Podcaście Śledczym. Zapraszają: Anastasiia Morozova, Daniel Flis, Maciej Możański, Alicja Pawłowska i Krzysztof Story.” Materiał po polsku prezentuje serwis Frontstory zarówno na swojej stronie jak i w formie wideo. [Frontstory], [###]

W piątek odbyła się debata pomiędzy Rafałem Trzaskowskim a Karolem Nawrockim. Artykuł OKO.press pod tytułem „Trzaskowski zebrał punkty za styl, ale nie może otwierać szampana” dobrze oddaje to co redakcja myśli o debacie – ważne będzie jak Trzaskowski wypadnie u Mentzena w sobotę. Niesamowite jest, iż Prawicą, która ma na ustach branie się w garść, silną wolę i gotowość do poświęcenia jest reprezentowana przez typa, który dwie godziny nie wytrzyma bez walnięcia sobie nikotyny do nosa. [OKO.press]

Wojna w Ukrainie

Atak Rosji na Ukrainę – aktualny stan wydarzeń przedstawia Ośrodek Studiów Wschodnich: Rosyjskie postępy na południe od Konstantynówki. 1182. dzień wojny.
„Ukraina zwróci się w przyszłym tygodniu do UE o rozważenie nowych, poważnych kroków w celu odizolowania Moskwy, w tym przejęcia rosyjskich aktywów i wprowadzenia sankcji dla niektórych nabywców rosyjskiej ropy, ponieważ prezydent USA Donald Trump wycofał się z zaostrzenia sankcji.” [Reuters]
„20 maja Unia Europejska przyjęła 17. pakiet restrykcji przeciwko FR. Znacznie rozszerza on wykaz podmiotów znajdujących się na unijnych listach sankcyjnych – wpisano na nie 189 tankowców ”floty cienia„, a także przedsiębiorstwa zaangażowane w eksport rosyjskiej ropy, w tym jednego z najważniejszych producentów tego surowca z FR – Surgutnieftiegaz. Obostrzeniami objęto też kilkadziesiąt firm i osób prywatnych uczestniczących w dostarczaniu do Rosji uzbrojenia. Jednocześnie wydłużono listę towarów podwójnego zastosowania, których nie wolno sprzedawać do FR, m.in. o części zamienne do obrabiarek.” [Ośrodek Studiów Wschodnich]
„Prezydent USA Donald Trump źle ocenił swój wpływ na prezydenta Rosji Władimira Putina, powiedział w środę niemiecki minister obrony, po tym jak rozmowa telefoniczna między dwoma przywódcami nie przyniosła żadnych postępów w rozmowach pokojowych na Ukrainie, co skłoniło Europę do ogłoszenia nowych sankcji wobec Rosji.” [Reuters]
Tydzień temu wspominaliśmy o zakończeniu rozmów pokojowych w Stambule a teraz mamy dla Was analizy zarówno od OSW jak i PISM. [Ośrodek Studiów Wschodnich], [Polski Instytut Spraw Międzynarodwych]
„Do Ukrainy z rosyjskiej niewoli wróciło 390 jeńców. Jedna z największych wymian. Ukraina i Rosja zrealizowały pierwszą część porozumienia o wymianie jeńców 1000 na 1000, które zostało uzgodnione tydzień temu podczas negocjacji pokojowych w Stambule.” [OKO.press]
„Australijska ABC dowiedziała się, iż tamtejszy Departament Obrony rozpoczął proces ładowania na statek pierwszych czołgów M1A1 AIM SA Abrams przeznaczonych na dar dla wojsk lądowych Ukrainy. (...) W październiku ubiegłego roku Australia zgodziła się przekazać Ukrainie wycofywane ze służby czołgi podstawowe M1A1 AIM SA. Czterdzieści dziewięć egzemplarzy trafi nad Dniepr w ramach nowego pakietu pomocowego o wartości 245 milionów dolarów australijskich (598 milionów złotych według dzisiejszego kursu).” [Konflikty]
„Tematem dzisiejszego filmu jest społeczeństwo rosyjskie a wojna na Ukrainie. Co Rosjanie myślą o wojnie? Co Rosjanie myślą o pokoju i ustępstwach wobec Ukrainy? Czy naprawdę chcą rozpoczęcia rozmów pokojowych? Na te pytania odpowiada Katarzyna Chawryło, ekspertka OSW.” [###]

Europa

„Belgijskie władze zwróciły się do Parlamentu Europejskiego o uchylenie immunitetu pięciu posłów do PE w związku z dochodzeniem korupcyjnym dotyczącym Huawei, obejmującym domniemane pranie pieniędzy i czynną korupcję.” [Euronews]
„19 maja w trakcie szczytu unijno-brytyjskiego w Londynie doszło do przełomu we wzajemnych relacjach po formalnym wyjściu Wielkiej Brytanii z UE w 2020 r. Obie strony przyjęły Wspólną deklarację o strategicznym partnerstwie, Partnerstwo w sferze bezpieczeństwa i obrony oraz Odnowioną agendę współpracy.” O znaczeniu deklaracji pisze [Ośrodek Studiów Wschodnich]
„W międzyczasie w Portugalii urzędujący centroprawicowy Sojusz Demokratyczny wygrał trzecie przyspieszone wybory parlamentarne w kraju w ciągu trzech lat, zwołane po tym, jak premier Luís Montenegro przegrał głosowanie nad wotum zaufania, ale po raz kolejny nie uzyskał większości.” O tym, iż skrajnie prawicowa Chega złamała duopol w Portugalii pisze zarówno Guardian jak i DW. [The Guardian], [DW]
„Zwycięstwo bezpartyjnego, centrowego i prozachodniego burmistrza Bukaresztu Nicuşora Dana w II turze wyborów prezydenckich w Rumunii, przeprowadzonej 18 maja br., oznacza utrzymanie dotychczasowej, jednoznacznie euroatlantyckiej orientacji kraju i kończy kryzys polityczny w Rumunii. Dan pokonał lidera nacjonalistycznego Sojuszu na rzecz Jedności Rumunów (AUR) George Simiona, który po unieważnionych wyborach z listopada ub.r. wykreował się na politycznego następcę Călina Georgescu – skrajnego izolacjonisty niedopuszczonego do ponownego kandydowania. Wygrana Dana powoduje, iż Rumunia pozostanie kluczowym partnerem Polski na wschodniej flance NATO i Unii Europejskiej oraz we wpieraniu Ukrainy.” [Polski Instytut Sprawm Międzynarodowych], [Ośrodek Studiów Wschodnich]
„Nicușor Dan zwyciężył drugą turę wyborów prezydenckich w Rumunii. Ten niezależny, proeuropejski centroprawicowy polityk zdobył 53,6% głosów. O tym czy zwycięstwo Dana kończy kryzys wyborczy w Rumunii, o tym czemu George Simion przegrał i o tym jakim politykiem jest Nicușor Dan porozmawiamy w dzisiejszym podcaście. Występuje Kamil Całus- ekspert OSW.” [###]

„Przegrany niedzielnych wyborów prezydenckich w Rumunii George Simion domaga się uznania drugiej tury za nieważną z powodu rzekomej ingerencji obcego państwa. Dowody na to miał dostarczyć Paweł Durow, szef Telegrama. »George Simion sięga po strategię Donalda Trumpa« – mówi prof. Silvia Marton, politolożka z Uniwersytetu w Bukareszcie” [OKO.press]
„Emmanuel Macron powiedział, iż Albania w ciągu najbliższych lat dołączy do Unii Europejskiej. W związku z tym chcemy opowiedzieć o sytuacji wewnętrznej w tym kraju. Czy rzeczywiście albańskie państwo spełnia odpowiednie standardy? Jak wygląda Albania pod rządami Ediego Ramy? Czego możemy się spodziewać w najbliższych latach? O tym opowiada Marta Szpala, ekspertka OSW.” [###]

„Urzędnik wyznaczony przez premiera Węgier Viktora Orbana do zbadania zagranicznych ingerencji politycznych spotkał się w tym tygodniu z urzędnikami administracji Trumpa, co amerykańscy urzędnicy postrzegali jako próbę pozyskania ich pomocy przeciwko rzekomym przeciwnikom Orbana przed wyborami spodziewanymi w przyszłym roku.” [Reuters]
Portal 444 opisuje niedawny wspólny protest węgierskich wolnych mediów przed parlamentem. Artykuł opisuje zarówno prawo przeciwko, któremu protestowano jak i przekonuje, iż jest to zagrożenie nie tylko dla węgrów i węgierskiej demokracji ale dla całej Unii Europejskiej. [444]
Przegląd Agnieszki Filipiak powrócił po krótkiej przerwie i zapraszamy Was na najnowsze wydanie. Kto jest najlepszym sojusznikiem dla Gruzji, Armenii i Azerbejdżanu? Kaukaz Płd. coraz bardziej skupia na sobie uwagę Chin. Może dlatego Rosja tak otwarcie mówi o chęci ingerencji w sprawy regionu. Zmieniła się trochę formuła (o czym jest w tekście) ale ciągle jest to świetna baza informacja na temat Kaukazu Południowego. [Przegląd Agnieszki Filipiak]
„W dzisiejszym Fokusie zapraszamy na rozmowę o aktualnej sytuacji w Gruzji. O tym, co się aktualnie dzieje, o protestach, decyzjach i kierunku polityki rządzącego Gruzińskiego Marzenia, w rozmowie z Tomaszem Zającem, opowiada Wojciech Wojtasiewicz.” jeżeli ktoś z Was chciał dłuższego podsumowanie obecnej sytuacji w Gruzji to polecamy podcast. [###]

Bliski i Środkowy Wschód

„Izrael rozpoczął kolejną operację w Strefie Gazy, opatrzoną kryptonimem »Rydwany Gedeona«. Celem operacji ma być okupacja północnej części strefy i wypchnięcie Palestyńczyków na południe. Jednocześnie Izrael zgodził się na ograniczone – i dalece niewystarczające – dostawy żywności do wyniszczonego wojną regionu. W Katarze przez cały czas toczą się rozmowy pokojowe.” [Konflikty]
„Izraelscy żołnierze oddali w środę »strzały ostrzegawcze« w kierunku grupy 25 dyplomatów odwiedzających Dżenin na okupowanym przez Izrael Zachodnim Brzegu Jordanu, co wywołało falę oburzenia i wezwania do przeprowadzenia śledztwa ze strony światowych przywódców i ministrów.” [The Guardian]
Izraelscy osadnicy z Zachodniego Brzegu Jordanu (w tym dwóch, którzy są objęci brytyjskimi sankcjami) po trwającej pięć dni kampanii utrudniania życia, zmusili 150 Palestyńczyków do opuszczenia swoich domów. [The Guardian]
Izraelskie bomby spadły również na Liban, tuż przed pierwszymi od lat wyborami lokalnymi. Bombardowania południowego Libanu mają miejsce regularnie od października 2023 roku i rozpoczęcia wojny w Strefie Gazy. [The Guardian]
Zjednoczone Emiraty Arabskie były jednym z państw sprzyjających powrotowi Baszara al-Asada na międzynarodowe salony. W 2018 roku ZEA ponownie otworzyły ambasadę w Damaszku, a w 2022 i 2023 syryjski dyktator odbył dwie wizyty w Abu Zabi. Czasy się jednak zmieniły i obie strony gwałtownie znalazły wspólny język. Ahmad asz-Szara potrzebuje pieniędzy, by spełnić pokładane w nim nadzieje, ZEA natomiast nie planują oddawać Syrii na pastwę Turcji i Kataru. Z kolei Izrael poinformował, iż w operacji w którą zaangażowany był sojuszniczy wywiad odzyskał przedmioty Eliego Kohena, legendarnego szpiega izraelskiego w Syrii, który podając się za biznesmena wnikał w najwyższe kręgi syryjskiej władzy. [Konflikty]
Po Stanach Zjednoczonych, również Unia Europejska znosi sankcje na Syrię. Sankcje nakładane były na reżim Asada, reżim, który upadł w grudniu. UE mówi o współpracy z rządem przejściowym Syrii w celu odbudowy kraju jak również zapewnieniu praw człowieka. [Rada Unii Europejskiej]
Rozmowy USA-Iran przez cały czas się toczą. Zgodnie z doniesieniami medialnymi promowy posuwają się do przodu ale nie osiągnięto jeszcze porozumienia. W międzyczasie irański minister spraw zagranicznych powiedział, iż jeżeli dojdzie do Izraelskiego ataku na Iran, Teheran będzie widział w nim również USA, które na taki atak muszą w ich opinii wyrazić zgodę. [AP News], [AP News]
Irański parlament zatwierdził porozumienie o strategicznym partnerstwie z Rosją na 20 lat. Jest to kolejny gest mający komunikować światu współpracę między oboma dyktatorskimi państwami. [Reuters]
„W piątym odcinku czwartego sezonu Opowieści arabskich Jan Natkański opowie o Maroku – kraju, który w świecie arabskim uznawany jest za daleki zachód – Maghreb al-Aqsa. Pierwszymi władcami Maroka byli Berberowie. Dopiero w XI wieku fala plemion z Półwyspu Arabskiego do Afryki Północnej rozpoczęła proces nie tylko islamizacji, ale też arabizacji. Wiek XIX przyniósł europejską rywalizację o Maroko i osłabienie władzy sułtana. W latach 30. XX wieku zaczęła się kształtować opozycja niepodległościowa, a w roku 1956 Maroko stało się suwerennym krajem. Niedługo po uzyskaniu niepodległości wybuchł trwający do dziś konflikt o Saharę Zachodnią.” [###]

Azja

„Szef pakistańskiej armii, generał Asim Munir, jest najpotężniejszym człowiekiem w kraju, ale jego poparcie społeczne wzrosło po najgorszym od dziesięcioleci konflikcie z arcy-rywalem, Indiami, przełamując krytykę ingerencji w politykę i surowego rozprawiania się z przeciwnikami.” [Reuters]
A jeżeli kogoś interesuje historia konfliktu o Kaszmir, to kanał Powojnie, przygotował materiał o tzw. II Wojnie o Kaszmir z 1965 roku, gdzie doszło do największej bitwy pancernej w historii regionu. [###]

„Podstawowe opłaty za wodę zostaną zniesione dla mieszkańców stolicy Japonii, Tokio, tego lata w celu ograniczenia wpływu ekstremalnych upałów. (...) Udar cieplny pochłonął rekordową liczbę 263 ofiar śmiertelnych w Tokio zeszłego lata, podało Biuro Zdrowia Publicznego. Wiele ofiar nie miało klimatyzacji lub zdecydowało się jej nie używać z powodu wysokich kosztów.” [BBC]
„Mieszkania komunalne są największym osiągnięciem społecznym Singapuru, żyje w nich trzy czwarte obywateli. Ale czy kraj, w którym mieszkanie miało być zarówno prawem, jak i towarem, właśnie przekonuje się, iż nie da się połączyć tych dwóch celów?” [###]

„Ceremonia powitania nowego członka floty wojennej Korei Północnej zakończyła się kompromitacją po poważnym wypadku podczas wodowania statku, który dyktator kraju, Kim Jong-un, określił jako »akt przestępczy«.” [The Guardian]

Afryka

„Dziesiątki kobiet z Kenii i Ugandy wyjeżdżają do Arabii Saudyjskiej, by jako pomoce domowe zapracować na lepsze życie swoje i rodziny. Ich marzenia coraz częściej kończą się tragediami – pobiciem, głodzeniem, niewolniczą pracą, gwałtem, a czasem choćby śmiercią” [OKO.press]
„Donald Trump zastawił zasadzkę na prezydenta RPA, Cyrila Ramaphosę, puszczając mu nagranie wideo, w którym fałszywie twierdził, iż ludobójstwo zostało popełnione na białych ludziach w ramach »przeciwieństwa apartheidu«.” Prezydent RPA przed wizytą w Stanach Zjednoczonych liczył, iż uda się załagodzić stosunki pomiędzy obydwoma państwami ale chyba nie wyszło. Drugi artykuł Guardiana zwraca uwagę, iż materiały które Trump przedstawił jako dowody na „ludobójstwo białych” wcale nie pochodzą z RPA. [The Guardian #1], [The Guardian #2]
Jednak problemy RPA z obecnym prezydentem Stanów Zjednoczonych to więcej niż samo „ludobójstwo białych”. AP News w zeszłym tygodniu podsumowało wszystkie mniej lub bardziej absurdalne zarzuty jakie Trump ma wobec Republiki Południowej Afryki. [AP News]
„Senat Demokratycznej Republiki Konga (DRK) w przeważającej większości zagłosował za uchyleniem immunitetu byłego prezydenta Josepha Kabili. W tajnym głosowaniu, które odbyło się w czwartek wieczorem, parlament stosunkiem głosów 88 do 5 zagłosował za postawieniem Kabili w stan oskarżenia. Była głowa państwa została oskarżona o zdradę stanu w związku z domniemanymi powiązaniami z grupą zbrojną M23, która przy wsparciu Rwandy przejęła kontrolę nad obszarami we wschodniej części DRK.” [Al-Dżazira]
„Rządy Wielkiej Brytanii i Mauritiusa podpisały porozumienie w sprawie uregulowania przyszłości Wysp Czagos, spornego archipelagu na środku Oceanu Indyjskiego, po pokonaniu w czwartek przeszkód prawnych.” AP News ma dla Was podsumowanie całej sprawy, która okazała się dużo bardziej zagmatwana niż się na początku wydawało, iż będzie. [AP News]

Ameryka Łacińska

„Dziesiątki osób zostało rannych podczas środowego protestu przed argentyńskim Kongresem, gdzie aktywiści i emerytowani Argentyńczycy domagali się wyższych emerytur, według świadków Reutersa.” [Reuters]
„Pięć miesięcy po rozpoczęciu drugiej kadencji prezydenta Donalda Trumpa, dekady dwupartyjnej polityki praw człowieka Stanów Zjednoczonych wobec Ameryki Łacińskiej oficjalnie zniknęły. Podejście »po mojemu albo wcale« dominuje w jego administracji, przedkładając krótkoterminowe umowy nad wartości demokratyczne i podstawowe wolności. Prawdopodobnie spowoduje to większą niestabilność – a tym samym przyspieszy migrację – w regionie, ponieważ Stany Zjednoczone porzucają wysiłki na rzecz zwalczania represji, korupcji i rozpadu instytucjonalnego.” [Americas Quarterly]
Czego obawia się meksykańska prezydentka Claudia Sheinbaum? Chociaż w Meksyku mówi się o strasznym zwrocie na R – recesji gospodarczej to sprawa jest bardziej skomplikowana. Przynajmniej tak przekonuje autor artykułu w AQ, który przygląda się meksykańskiej gospodarce, także w kontekście niestabilności powodowanej przez Donalda Trumpa. [Americas Quarterly]
„Grupy praw człowieka, politycy i eksperci ostro skrytykowali ustawę zatwierdzoną przez Kongres Salwadoru jako narzędzie cenzury, mające na celu uciszenie i kryminalizację sprzeciwu organizacji pozarządowych krytycznych wobec prezydenta Nayiba Bukele.” Każdy autorytarny rząd prędzej czy później skupia się na uciszaniu przeciwników. [Al-Dżazira]

Ameryka Północna

„Donald Trump. Jak zaczarował Amerykę?” Polecamy film o drodze Donalda Trumpa. Niby wszyscy wiemy z jak wielką lekkością Trump posługuje się „alternatywnymi faktami”. Kanał interesujące Historie świetnie zebrał materiały archiwalne opowiadające zarówno historię rodziny Trumpa i źródła jego bogactwa, jak również jak wyglądała kariera Donalda Trumpa i kolejne jego aktywności w sferze publicznej. [###]

„Nie dotrwaliśmy choćby do połowy zapowiadanej przez Trumpa 90-dniowej przerwy. Prezydent USA uważa, iż rozmowy z UE prowadzą donikąd i zapowiada 50-procentowe cła na towary z UE od 1 czerwca. Wiele wskazuje na to, iż przez jakiś czas UE będzie musiała grać w grę Trumpa” [OKO.press], [BBC]
„Republikanie w Izbie Reprezentantów uchwalili swój ogromny projekt ustawy mającej na celu wprowadzenie w życie głównego programu krajowego prezydenta Trumpa, przezwyciężając głębokie podziały wewnątrz partii w celu wprowadzenia przepisów, które obniżyłyby podatki o biliony dolarów, jednocześnie ograniczając programy ochronne, takie jak Medicaid i SNAP.” NPR opisuje co dokładnie znajduje się w ustawie, która została właśnie przegłosowana. ABC za to zwraca uwagę, iż tak jak wielu aktywistów LGBTQ się spodziewało atakuje ona także społeczność trans utrudniając im dostęp do opieki zdrowotnej w ramach Medicaid. [NPR], [NBC News]
„Podzielony Sąd Najwyższy USA w czwartek zablokował ofertę dwóch diecezji katolickich, aby założyć w Oklahomie pierwszą w kraju religijną szkołę społeczną finansowaną przez podatników w ważnej sprawie dotyczącej praw religijnych w amerykańskiej edukacji. Konserwatywna sędzia Amy Coney Barrett wycofała się ze sprawy, a orzeczenie 4-4 pozostawiło nienaruszoną decyzję sądu niższej instancji, która zablokowała utworzenie katolickiej szkoły wirtualnej St. Isidore of Seville. Sąd najwyższy w Oklahomie uznał, iż proponowana szkoła naruszałaby ograniczenia Pierwszej Poprawki do Konstytucji Stanów Zjednoczonych dotyczące zaangażowania rządu w religię.” [Reuters]
„Może się wydawać, iż najgorsze ekscesy DOGE już minęły. W rzeczywistości cały rząd jest teraz DOGE.” jeżeli widzieliście newsy o tym, iż Elon Musk chce wycofać się aktywnego wpływania na politykę, to Wired ma kubeł zimnej wody dla wszystkich, którzy się z tego cieszyli. [Wired]
„Dwoje pracowników ambasady Izraela w Waszyngtonie – młoda para będąca u progu zaręczyn – zostało śmiertelnie postrzelonych w środę wieczorem około godziny 21:15, gdy opuszczali wydarzenie w muzeum żydowskim.” [The Guardian]
Donald Trump powiedział, iż cieszy się z wyboru amerykanina na papieża. Jednak w kraju, gdzie katolicy przez wieki byli na cenzurowanym nie jest to oczywiste. Podkast amerykański opowiada historię katolików w Stanch Zjednoczonych, o kolejnych falach zwiększania ich populacji, o tym jak byli traktowani i dlaczego tak byli traktowani, o ich politycznych poglądach (spoiler – w tej chwili około połowa głosuje na demokratów, a połowa na republikanów), a także o ich rzadkiej (jak na to, iż stanowią 20% społeczeństwa) obecności na szczytach władz. [###]

Oceania

Któż z nas nie lubi mango? Jest on uprawiany między innymi w Australii, a o ich smak, o tworzenie nowych, coraz lepszych odmian dba sztab naukowców i testerów. 10 minutowy materiał filmowy z antypodów. [ABC ]

Ekonomia i gospodarka

„Sąd książęcy w Liechtensteinie oddalił powództwo Zygmunta Solorza, a tym samym uznał sukcesję za nieodwołalną — wynika z oświadczenia dzieci polskiego miliardera: Aleksandry Żak, Tobiasa Solorza i Piotra Żaka. Twórca Polsatu nie zamierza ustąpić i zapowiada dalszą walkę prawną.” [Onet]
„Oczekuje się, iż Europejski Bank Centralny po raz kolejny obniży stopy procentowe w czerwcu, ale rosną argumenty za przerwą po tym terminie, ponieważ gospodarka trzyma się lepiej niż się obawiano, a wyzwanie inflacyjne zaczyna pojawiać się na horyzoncie.” [Reuters]
„Rodzice dużo inwestują w swoje dzieci, oczekując czegoś w zamian: wsparcia finansowego na starość, prestiżu, aby podnieść rodowe nazwisko lub rozwoju wiary. Ale współczesne życie jest pełne pysznych pokus! Gdy nastolatki nawiązują nowe przyjaźnie i odkrywają internet, są podatne na ideologiczne perswazje i odstępstwa.” Alice Evans w swoim tekście bazując na nowych badaniach jak i własnych obserwacjach stara się opisać jak wygląda współczesne rodzicielstwo. [The Great Gender Divergence]
„REIT to Real Estate Investment Trust, czyli fundusz inwestycyjny, który szuka okazji na zarobek nie w akcjach i obligacjach, ale nieruchomościach – ich wynajmie oraz sprzedaży po pewnym czasie. (...) Oddziaływanie REITów na rynek nieruchomości jest dość złożone. Z jednej strony mogą one cywilizować rynek wynajmu i obniżać czynsze, z drugiej natomiast podbijają wartość mieszkań.” [###]

Nauka i technologia

„Dwa badania opublikowane w zeszłym tygodniu w Current Biology przez oddzielne zespoły z Uniwersytetu Stanforda i japońskiego Uniwersytetu Kyushu w końcu dostarczyły pewnych odpowiedzi. Naukowcy od ponad wieku wiedzą, iż pomarańczowe koty dziedziczą umaszczenie inaczej niż inne ssaki. Teraz – z pomocą setek właścicieli kotów – naukowcy zidentyfikowali mutację genetyczną, która nadaje pomarańczowym kotom ich charakterystyczny odcień.” [The Guardian]
„W miarę jak ptasia grypa rozprzestrzenia się na amerykańskich fermach drobiu i bydła, naukowcy starają się znaleźć sposoby na powstrzymanie epidemii, zanim rozpęta ona pandemię wśród ludzi. Teraz zespół naukowców opracował nowe podejście: pierwszą szczepionkę mRNA przeciwko ptasiej grypie dla bydła.” [Nature]
„Osiągnięcie płynności w drugim języku jest trudne. Ale czy dla dorosłych jest to niemożliwe? Nauka twierdzi, iż nie.” O tym jak nauka języka wygląda patrząc na mózg dowiecie się z podcastu Short Wave. [link]
„Najbardziej wszechstronny członek rodziny CRISPR zadebiutował w medycynie: najnowocześniejsza technika edycji genów znana jako edycja pierwotna została po raz pierwszy wykorzystana do leczenia człowieka. Odbiorcą jest nastolatek cierpiący na rzadkie zaburzenie odporności.” [Nature]
Czarne dziury to fascynujące obiekty. Skąd jednak wiemy, iż istnieją? Jak robić im zdjęcia? Czy są portalami czasoprzestrzennymi? Te i wiele innych pytań o czarne dziury właśnie padło podczas jednej z części Copernicus Festival. na pytania odpowiadali prof. Agnieszka Janiuk, astrofizyczka związana z Centrum Fizyki Teoretycznej PAN w Warszawie, oraz dr Maciej Wielgus z Instituto de Astrofísica de Andalucía – CSIC w Granadzie, w Hiszpanii. [###]

„W 2008 roku mały czubek palca na nowo napisał historię ludzkości, gdy sekwencjonowanie DNA ujawniło, iż należał on do nieznanej wcześniej grupy homininów: Denisowian. Dalsze badania ujawniły, iż mieszali się oni ze współczesnymi ludźmi i byli niegdyś szeroko rozpowszechnieni w Azji. W ciągu ostatnich kilku lat pojawiło się więcej skamieniałości, które pomagają wyjaśnić, kim byli Denisowianie i jak dokładnie pasują do naszego drzewa genealogicznego.” [Nature]
„Wersja diety paleo, która często jest przedstawiana w internecie, nie ma żadnych archeologicznych podstaw.” I na tym by można zakończyć. Jednak Dietetyka Oparta na Faktach opisuje temat dokładniej opowiadając o tym co wiemy o diecie naszych przodków, o wpływie rewolucji agrarnej na dietę, o diecie ludów łowców-zbieraczy, ewolucyjnych przystosowaniach czyli o tym, co nasz ciało, mówi o tym jaka dieta jest dla nas typowa, a także o tym, czy nasi odlegli przodkowie jedli smacznie? [###]

„Ludzie mają nowy sposób widzenia światła podczerwonego, bez konieczności stosowania nieporęcznych gogli noktowizyjnych. Naukowcy stworzyli pierwsze soczewki kontaktowe, które przekazują widzenie w podczerwieni – a urządzenia działają choćby wtedy, gdy ludzie mają zamknięte oczy.” [Nature]
Pamiętacie jak straszono nas kwaśnymi deszczami? Miały niszczyć lasy, zabytki i ogólnie środowisko. w tej chwili jednak o nich cisza. Wiecie dlaczego? Bo ludzkość podjęła wspólne działania mające na celu walkę z tym problemem i się udało. Najskuteczniejsze były instalacje odsiarczania spalin, które w Polsce zaczęły być standardem dopiero na przełomie XX i XXI wieku. [###]

Idee, kultura, społeczeństwo

„Okres rewolucji 1905 roku naznaczony został przez niespotykaną dotąd na ziemiach polskich falę politycznego terroryzmu. Szczególnie krwawą wojnę wypowiedziała wówczas rosyjskiemu zaborcy działająca w podziemiu Polska Partia Socjalistyczna.” Krytyka Polityczna ma interesujący artykuł o polskim terrorze politycznym oraz wątpliwościach etycznych jakie towarzyszyły bojownikom o wolność Polski. [Krytyka Polityczna]
Czy jakaś scena z filmu czy gry ciągle tkwi w Waszej pamięci? Czy jest ona tak ważna dla Was jak coś co się wam realnie przytrafiło? jeżeli tak to nie jesteście sami ponieważ to występuje u wielu ludzi. W Psych przeczytacie dlaczego tak się dzieje, dla kogo wspomnienia z filmów czy gier są takie ważne oraz, iż samo oglądanie dużej liczby filmów czy seriali nie znaczy, iż są one dla kogoś ważne. [Psyche]
Jest taki sport, w którym walczy się w kimonach, nie ma go na olimpiadzie, a nasz rodak właśnie dokonał tam osiągnięcia, które nie udało się wcześniej żadnemu Europejczykowi. Mowa o Brazylijskim Jiu-Jitsu i Adamie Wardzińskim. Adam zdobył właśnie IBJJF Grand Slam — wygrał mistrzostwo świata, Europy, mistrzostwa panamerykańskie, a także mistrzostwo Brazylii – a wszystko w jednym sezonie. Polecamy inspirującą wypowiedź polskiego mistrza, której udzielił niedługo po przypieczętowaniu zdobycia Grand Slamu. [###]

Idź do oryginalnego materiału